تغذیه در دوران شیردهی، بسیار مهم است

اگر با هدف پیدا کردن راهی برای افزایش شیر مادر جست و جو کرده باشید، احتمالا با روش‌های مختلفی مانند افزایش تعداد دفعات شیردهی برخورد داشته‌اید. هر چند شیر خوردن نوزاد باعث تحریک اعصاب سینه و افزایش شیر مادر می‌شود، اما نقش مهم تغذیه مادر در دوران شیردهی را نباید نادیده گرفت. چنانچه احساس می‌کنید شیر شما کودکتان را سیر نمی‌کند بهتر است به جای دادن شیر خشک به نوزاد، به فکر استفاده از غذاهایی باشید که باعث تحریک تولید شیر و افزایش شیر مادر می‌شود.

غذاهای مورد نیاز در دوران شیردهی کدامند؟

غذاهای مختلفی برای تأمین نیازهای دوران شیردهی پیشنهاد می‌شوند. اگر می‌خواهید نتیجه خوبی از رژیم غذایی خود بگیرید و شیر کافی و باکیفیت برای کودکتان فراهم کنید، باید بهترین‌ غذاها را برای خود انتخاب کنید. شیر گاو از گذشته به عنوان یکی از غذاهای مفید برای تأمین نیازهای مادران در دوره شیردهی مطرح بوده است. برای این که میزان تأثیرگذاری شیر گاو در دوران شیردهی مشخص شود، باید ابتدا نیازهای غذایی مادران در دوره شیردهی بررسی شود. از این رو، بهتر است مروری بر مواد غذایی مورد نیاز در دوران شیردهی داشته باشیم و مشخص کنیم چه مقدار از این نیازها با شیر گاو تأمین می‌شوند:

۱)کلسیم

مادران در دوره شیردهی روزانه به ۱۳۰۰ میلی‌گرم کلسیم نیاز دارند. این میزان کلسیم، معادل کلسیم موجود در ۵ لیوان شیر گاو است. البته باید گفت تنها ۳۲ درصد کلسیم موجود در شیر گاو جذب می‌شود؛ زیرا بدن برای جذب کلسیم، به ویتامین D نیاز دارد که مقدار آن در شیر گاو کافی نیست (۰.۱۴ میکروگرم در یک لیوان شیر گاو).

2)آهن

آهن نیز یک ماده مهم در دوران شیردهی است. مادران در دوره شیردهی باید روزانه 10 میلی‌گرم آهن مصرف کنند. شیر گاو منبع مناسبی برای تأمین آهن محسوب نمی‌شود چرا که با نوشیدن روزانه یک لیوان شیر گاو ، تنها ۱% آهن مورد نیاز مادر تأمین می‌شود.

۳)ویتامین D

در دوران شیردهی، مادر به طور روزانه به ۱۵ میکروگرم ویتامین D نیاز دارد. ویتامین D موجود در شیر گاو بسیار ناچیز است و نوشیدن یک لیوان شیر گاو در روز حدود ۱% از این نیاز را برطرف می‌کند. بر اساس پژوهش انجام شده توسط وزارت بهداشت، ۸۶ درصد از مادران ایرانی دچار فقر ویتامین D هستند.

4)ویتامین C

مادران در دوران شیردهی به ویتامین C بیشتری نیاز دارند. نیاز به ویتامین C در دوران شیردهی، 120 میلی‌گرم در روز است. ویتامین C موجود در شیر گاو بسیار ناچیز است. یک لیوان شیر گاو حاوی ۴ میلی‌گرم ویتامین C بوده و تنها ۳% از نیاز روزانه مادر به ویتامین C را پوشش می‌دهد.

۵)امگا۳ و امگا۶

وجود اسیدهای چرب غیر اشباع متعلق به گروه امگا۳ و امگا۶ در رژیم غذایی مادران در دوره شیردهی، از اهمیت بالایی برخوردار است؛ در شش ماهه اول زندگی بعد از تولد، DHA یا دوکوزاهگزانوئیک اسید (یکی از اسیدهای چرب امگا۳) نقش کلیدی در رشد و نمو سیستم مغزی و بینایی نوزاد دارد. بدن نوزاد در این دوره، DHA را از طریق شیر مادر دریافت کرده و در مغز و سلول‌های شبکیه چشم انباشته می‌کند. رژیم غذایی مادر باید حاوی مقدار کافی DHA باشد تا شیر غنی از DHA تولید شود. شیر گاو منبع خوبی برای تأمین امگا۳ و امگا۶ به شمار نمی‌رود. بدن گاو قادر نیست امگا۳ و امگا۶ تولید کند. مقدار کمی امگا۳ و امگا۶ در شیر گاوهایی که به صورت ارگانیک و با علف تازه تغذیه می‌شوند، وجود دارد؛ البته این نوع تغذیه، به هیچ عنوان در گاوداری‌های صنعتی رعایت نمی‌شود. از طرف دیگر، اگر چربی شیر گاو گرفته شود، مقدار اسیدهای چرب آن نیز کاهش می‌یابد و به مقدار ناچیزی می‌رسد. برای تأمین بخش کوچکی از امگا۳ و امگا۶ از طریق شیر گاو باید روزانه حجم زیادی شیر پرچرب گاو که به صورت ارگانیک تغذیه شده باشد، نوشید.

کیفیت شیر گاو در ایران

کیفیت و سلامت شیر گاو تا حد بسیار زیادی به نحوه نگهداری، خوراک و درمان‌های دامپزشکی گاو بستگی دارد. یکی از مشکلات مصرف شیر خام گاو و محصولات صنعتی (تولید شده از شیر گاو)، مسمومیت ناشی از آفلاتوکسین M1 است. این ماده سمی در اثر انبار کردن آذوقه و در نتیجه تغذیه گاو از علوفه کپک زده ایجاد شده که ممکن است وارد شیر گاو ‌هم شود. مسمومیت ناشی از آفلاتوکسین M1 ممکن است در موارد حاد، بیماری‌های خطرناکی مانند سیروز کبدی را به دنبال داشته باشد.

همچنین در دامداری‌های داخل کشور از آنتی بیوتیک ها هم به عنوان دارو جهت درمان گاو و هم به عنوان مکمل غذایی جهت افزایش رشد گاو به مقدار بسیار زیادی استفاده می‌شود. در این شرایط آنتی بیوتیک وارد جریان خون گاو شده و در نتیجه شیر گاو، حاوی باقیمانده‌ آنتی بیوتیک خواهد بود. مصرف شیرهای آنتی بیوتیک دار باعث ایجاد مقاومت دارویی در بدن مصرف کننده، ایجاد آلرژی (به‌‏ویژه آلرژی نسبت به پنی سیلین‌)، عوارض کبدی و کلیوی و افزایش خطر ابتلا به سرطان می‌‏شود.

چرا نوشیدن شیر پرچرب به مقدار زیاد توصیه نمی‌شود؟

پیش از تصمیم‌گیری بهتر است از مضرات مصرف شیر پرچرب آگاه شویم. بیش از ۵۰ درصد چربی موجود در شیر گاو، از نوع اسیدهای چرب اشباع و غیرضروری است. هرچند این مولکول‌های چربی‌ انرژی‌زا هستند، اما ارزش غذایی بالایی ندارند. اسیدهای چرب اشباع باعث افزایش کلسترول خون می‌شوند. همچنین وجود مقدار بالای اسیدهای چرب اشباع در رژیم غذایی، با خطر بیماری‌های قلبی و افزایش وزن همراه است.

شیر گاو را با یک مکمل پرفایده جایگزین کنید

یک انتخاب هوشمندانه برای تأمین نیازهای دوران شیردهی می‌تواند اثرات طولانی‌مدتی بر سلامتی شما و کودکتان به جا بگذارد. شیر گاو دارای خواص غذایی مفیدی است؛ اما پاسخگوی نیازهای حساس دوران شیردهی نیست. به جای نوشیدن روزانه چندین لیوان شیر گاو که مواد غذایی کافی ندارد، مادران می‌توانند از پودر شیر غنی شده که به‌طور خاص بر اساس احتیاجات مادران در دوره شیردهی و شیرخواران تهیه شده است، استفاده کنند. پودر شیر غنی شده ، شیر بر پایه شیر گاو است که با املاح معدنی، ویتامین‌ها و ریزمغذی‌های مختلفی غنی شده است به گونه‌ای که کمبودهای تغذیه‌ای شیر گاو را جبران می‌کند. یکی از انواع شیرهای غنی شده موجود در بازار ایران ، ببمام است که مناسب با نیازهای مادران در دوره شیردهی تهیه شده است. یک لیوان شیر غنی شده ببمام در مقایسه با شیر گاو، ۲ برابر کلسیم، ۶۰ برابر آهن، ۷۰ برابر ویتامین D و ۱۵ برابر ویتامین C بیشتری دارد. از طرفی DHA‌ (امگا۳) موجود در شیر گاو بسیار ناچیز است در حالی که یک لیوان شیر غنی شده ببمام ، ۱۰۰ میلی‌گرم DHA دارد.