مشکلات مادران در دوران شیردهی، رایج ترین ها

از میان مشکلاتی که ممکن است مادران در دوران شیردهی با آن مواجه شوند، برخی مشکل ها رایج تر و جدی تر به نظر می رسند. این نوشته، نگاهی می اندازد به علل و راه حل پنج مشکل از این دست...

۱) لمس یک توده حساس در پستان

لمس توده حساس در پستان مادر شیرده احتمالا به علت بسته شدن یک یا چند مجرای شیری است که سبب التهاب بافت پستانی می شود و باید فورا درمان شود تا از عوارضی مثل ماستیت و آبسه جلوگیری شود. مادر باید هر ماه پستان هایش را معاینه کند و در صورت لمس توده با مشاهده کاهش اندازه آن پس از شیردهی بین توده های طبیعی پستان و توده هایی که نیاز به درمان پزشکی دارند تفاوت قایل شود. توده های پستان در زمان شیردهی شامل مجاری بسته شده و عفونت پستان و گاهی تومورهای خوش خیم است. که اگر مادر بلافاصله قبل از معاینه و با انجام اقدام های طبی به کودک شیر دهد، لمس توده یا درآوردن آن با سوزن کوچک آسان تر می شود.

۲) مشاهده خون در شیر

وجود خون در شیر در صورتی که نوک پستان زخم نداشته باشد هم از نظر سرطان و هم مضر بودن برای شیرخوار همیشه نگران کننده است. خروج خون در آخر بارداری و دو هفته اول بعد از زایمان خطر چندانی ندارد و ممکن است به دلیل پارگی مویرگ های داخل پستان و احتقان عروقی باشد.

۳) ناکافی بودن شیر مادر

عده ای از مادران تصور می کنند که شیرشان کافی نیست و این فقط تصور و برداشت مادر و اطرافیان آنهاست. چرا که کودک رشد خوبی دارد و وزن گیری او طبیعی است. علل مختلفی موجب می شود مادران این گونه فکر کنند. بعضی مادران انتظار دارند فرزندشان مثل کودکانی که از شیر مصنوعی تغذیه می کنند با فواصل زیاد یعنی هر ۴ ساعت یک بار تغذیه شوند و چون شیر مادر به سهولت هضم می شود و در نتیجه شیرخوار زود به زود گرسنه می شود مادر فکر می کند شیرش کم است. بعضی مادران هم چون فکر می کنند شیرمادر به خصوص قسمت اول شیر آبکی است، پس شیرشان کم است. برخی مادران هم بی قراری شیرخوار و گریه های مکرر او را دلیل کم بودن شیر خود می دانند.

برخی از مادران هم وقتی می بینند شیرشان مثل سابق جاری نمی شود یا رگ کردن پستان خود را احساس نمی کنند یا قادر نیستند مثل گذشته شیر خود را بدوشند یا پستان هایشان کوچک شده آن را نشانه عدم کافی بودن شیر می دانند. در این موارد اگر منحنی رشد کودک موازی منحنی استاندارد باشد یعنی این تصورات خود مادر است و شیرش کافی است. اما گاهی از بدو امر و تولد نوزاد، شیر زیادی از پستان تراوش نمی شود. مشکل های مربوط به ساختار پستان و غدد شیرساز، جراحی های پستان یا رادیوتراپی پستان، بیماری های شدید مادر مثل عفونت و فشارخون بالا هم ممکن است سبب ناکافی بودن واقعی شیر مادر شود.

۴) امتناع از گرفتن پستان مادر

وقتی کودک در گرفتن پستان سرسختی نشان می دهد یا امتناع می کند ممکن است مادر احساس درماندگی و آشفتگی کند و حتی در احساس مادری و توانایی خود شک کند. حتی ممکن است مادر احساس گناه کند. در این موارد لازم است به حرف های مادر خوب گوش کرده و احساساتش درک شود.

باید به مادر اطمینان داد که احتمالا دلیلی برای رفتار کودکش وجود دارد. گاهی عفونت گوش یا برفک دهان کودک موجب امتناع شیرخوار از گرفتن شیر می شود اما این حالت پس از درمان عفونت و برفک رفع می شود. اگر نوزاد از روز اول پستان مادر را نگیرد باید از نظر تمام مشکل های پزشکی و بیماری ها معاینه شود. روزهای بعد ممکن است احتقان پستان مادر و رگ کردن شدید پستان مادر دلیل امتناع شیرخوار از گرفتن پستان باشد. اگر در هفته های اول تا ۴ عمر نوزاد باشد سردرگمی در گرفتن پستان، زخم نوک پستان ناشی از وضعیت نادرست شیردهی، احتقان پستان، برفک دهان، عفونت گوش نوزاد، حساسیت به موادغذایی یا داروی خورده شده از سوی مادر و تغییر مزه شیر می تواند دلیل این امر باشد.

گاهی دردهای کولیکی کودک مانع از خوردن شیر مادر می شود. گاهی مادر بیان می کند که کودکش نمی داند با پستان او چه کار کند. ممکن است شیرخوار پستان را با حرص و ولع در دهان بگیرد اما قادر به چسبیدن به آن و تخلیه شیر نباشد. در این صورت نوک پستان زخم می شود و شیر کمتری می آید. از ۳ ماهگی به بعد با افزایش بازیگوشی کودک و توجه او به صداهای محیط و حرکت جالب و توجه به اشیای متحرک، وی پستان ها را رها می کند. بردن شیرخوار به یک اتاق تاریک و ساکت می تواند این مشکل را برطرف کند. اما گاهی هم عفونت های تنفسی ممکن است مکیدن و بلع را به علت گرفتگی بینی برای نوزاد سخت کند.

دندان در آوردن، برفک دهان کودک، هوای گرم و تمایل کودک به از شیر گرفتن هم می تواند موجب امتناع شیرخوار از خوردن شیر شود. اما تغییرهای هورمونی، قرص های ضدبارداری، استفاده از عطر، صابون، ادکلن یا کرم متفاوت هم در مادر یا شنادر استخر با آب کلردار و تغییر در ظاهر مادر مثل رنگ کردن موها و عینک زدن هم می تواند روی امتناع شیرخوار از شیرخوردن اثر داشته باشد. تغییر مزه شیر، سیگار کشیدن مادر و ورزش طولانی قبل از شیر دادن و نوشیدن قهوه بیش از ۷۵۰ سی سی هم می تواند موجب شود کودک از گرفتن پستان امتناع کند.

۵) مساله بارداری مجدد

معمولا بسیاری از کودکان، حین بارداری مجدد مادر شیر خوردن خود را خاتمه می دهند. تغییر مزه شیر مادر در طول بارداری اغلب در ۳ ماهه دوم بارداری رخ می دهد و در این مدت شیر مادر کم شده و مزه آن تغییر می کند. سوزش نوک پستان ناشی از هورمون ها ممکن است سبب قطع شیردهی شود. بعضی مادران تصمیم به ادامه شیردهی در طول بارداری می گیرند. اگر مادری بخواهد در طول بارداری به شیردهی ادامه دهد، باید او را تشویق کرد. سطح هیجانات مادر و کودک در بارداری غیرقابل پیش بینی است. انعطاف پذیری همراه با توجه به تغییر نیازها، کلیدی برای مثبت کردن تجربه شیردهی در طول بارداری است. این مادران به حمایت و پذیرش نیاز دارند. به آنها باید اطمینان داده شود که می توانند نیازهای کودکشان را از راه های مختلف برطرف کنند و راجع به راه های دیگری که می توان نیازهای عاطفی کودک را برآورده کرد، فکر کنند. بنابراین بهتر است در این شرایط سن کودک بررسی شود.

کودک زیر یک سال به ندرت آمادگی از شیر گرفتن را دارد. برای کودک بالای یک سال به مادر پیشنهاد می شود که زمان های نیاز کودک به شیر خوردن را پیش بینی کرده و آن را با سرگرمی شهای دلخواه او جایگزین کند و بعد به عکس العمل او توجه کند. اگر باوجود سرگرمی های جایگزین شده کودک باز بخواهد شیر بخورد، پس شیر خوردن هنوز یک نیاز واقعی اوست. در این مورد از شیر گرفتن احتیاج به صرف وقت و انرژی زیادی از طرف مادر دارد. بسته به سن کودک، مادر می تواند برای او فنجان شیر فراهم کند یا این بچه ها ممکن است برای دلخوشی انگشت شست خود را بمکند.