فرم شکم بعد از زایمان، دیاستازیس رکتی چیست؟

دیاستازیس رکتی جدایی عضلات رکتوس ابدومینوس در خط وسط و لینه آلباست. اگرچه علت این جدایی مشخص نیست اما در این اختلال، تداوم و یکپارچگی عضلات شکمی دچار آسیب می شود. این عارضه هم در زنان و هم در مردان به وجود می آید اما میزان شیوع در زنان بیشتر می باشد.
به طور کلی هر جدایی که بزرگتر از ۲ عرض انگشتان باشد، بعنوان دیاستزیس رکتی در نظر گرفته می شود.

میزان شیوع
این وضعیت منحصر به دوران بارداری زنان نیست، اما اغلب در این زنان باردار پس از وضع حمل دیده می شود. در مطالعات مشخص شده است که در زنان غیر باردار و زنان در سه ماهه اول بارداری صفر درصد، در زنان طی سه ماهه دوم بارداری ۲۷ درصد و در زنان طی سه ماهه سوم بارداری بیش از ۶۶ درصد دچار دیاستزیس رکتی شدند. همچنین ۳۶ درصد از زنان در هفته پنجم تا سه ماه پس از زایمان نیز این جدا شدگی ادامه داشت. همچنین مشاهده شد که ۶۶ درصد از زنان مبتلا به دیاستزیس رکتی، سطوحی از اختلال عملکرد کف لگن (بی اختیاری استرسی ادرار، بی اختیاری مدفوع و پرولاپس ارگانهای لگنی) داشتند.
دیاستازیس رکتی ممکن است در دوران بارداری بخاطر تغییرات هورمونی روی بافت همنبد و تغییرات بیومکانیکی دوران بارداری رخ دهد. همچنین ممکن است در طول زایمان، بخصوص با حبس بیش از حد تنفس در مرحله دوم اتفاق بیفتد و فرد هم احساس ناراحتی نداشته باشد. این جدایی می تواند در بالا، پایین یا هر سطحی از ناف رخ دهد.
براساس مطالعات به نظر می رسد، در زنانی که قبل از بارداری دارای تون یا کشیدگی طبیعی عضلات شکمی می باشند، دیاستزیس رکتی شیوع کمتری دارد.
در ارزیابی و معاینه بالینی باید به قدرت و طول عضلات شکمی توجه نمود.

اهمیت
اختلال دیاستازیس رکتی ممکن است ناشی از مشکلات عضلانی اسکلتی مثل کمردرد باشد. این حالت می تواند به علت کاهش توانایی عضلات شکمی و فاشیای توراکولومبار در ایجاد ثبات لگن و ستون فقرات کمری باشد.
محدودیت در فعالیت : محدودیت فعالیت می تواند به صورت ناتوانی در انجام مستقل تغییر وضعیت از طاقباز به وضعیت نشسته، بدلیل از دست دادن راستای مناسب و عملکرد عضله رکتوس شکمی ایجاد شود.
کاهش حفاظت از جنین : در جداشدگی های شدید عضله رکتوس، لایه های میانی خط وسط باقی مانده که شامل پوست، فاشیا، چربی زیرپوستی و بافت پوشاننده احشا هستند. این عدم حمایت عضلانی موجب حفاظت کمتر جنین می شود.
افزایش پتانسیل فتق احشایی : دیاستازیس رکتی ممکن است منجر به پیشرفت فتق احشای شکمی از طریق جداشدگی لینه آلبا شود. این درجه از جداشدگی نیاز به جراحی ترمیمی و توانبخشی پس از آن دارد.

ارزیابی دیاستازیس رکتی
همه بیماران دیاستزیس رکتی، قبل از انجام هر ورزش شکمی، نیاز به ارزیابی طول و قدرت عضلات شکمی دارند. این بررسی باید در طول دوران بارداری هم انجام شود. آموزش به بیماران برای بررسی دقیق خودشان، در طول یا سه روز پس از زایمان ضروری است.
برای ارزیابی بیمار به صورت طاقباز دراز کشیده و زانوهای خود را خم می کند. سپس فرد متخصص روی عضله رکتوس شکمی و اطراف ناف دست گذاری نموده و از بیمار می خواهد تا به آرامی سر و شانه های خود را بالا بیاورد. در صورت وجود دیاستزیس رکتی، انگشتان در داخل فاصله ایجادی ناشی از بالا آمدن شانه و قسمتی از تنه، بین عضلات رکتوس فرد فرو می روند و یا برآمدگی قابل رویت بین عضله رکتوس قابل لمس می شود.

مداخلات برای دیاستازیس رکتی
آموزش به بیمار با هدف اجرای تمرینات اصلاحی برای دیاستازیس رکتی در بهبود این اختلال ضروریست. براساس یک قاعده درمانی ، قبل از اینکه تمرینات تقویتی شدید عضلات شکمی که منجر به افزایش فشار داخل شکمی می شوند، باید دیاستازیس به فاصله دو سانتی متر یا کمتر از آن کاهش یابد. تمرینات عضلات عرضی شکمی ممکن است به دلیل همزمانی با حبس نفس با احتیاط انجام شود. زمانیکه دیاستازیس اصلاح شد، تقویت عضلات مایل شکمی و تمرینات پیشرفته تر شکم می تواند آغاز شوند.
همچنین می توان از اسپلینتهای شکمی برای اصلاح دیاستازیس در طول بازداری و بلافاصله پس از زایمان کمک گرفت؛ منتها نباید بعه عنوان جانشینی همیشگی برای عضلات شکمی در نظر گرفته شود و در وطل روز برای اجرای کار و فعالیت به آن وابستگی داشت.