مرحله سوم زایمان، اشکالات آن

بلافاصله بعد از تولد نوزاد، جفت که به مدت ۹ ماه به دیواره رحم متصل شده بود، خود به خود از آن جدا می شود و توسط پزشک از رحم خارج می شود. اگر چه کودک متولد شده است ولی انقباضات هنوز ادامه دارد ولی ملایمتر و با فواصل مختلف. در حقیقت در ملاقات اول رو در رو با کودکتان کمتر به آنها توجه می کنید.

پزشک دستش را روی شکم شما می گذارد تا مطمئن شود جفت جدا شده است و اگر لازم باشد شما را راهنمایی می کند که چه زمانی فشار وارد کنید. گاهی اوقات جفت با انقباضات بیرون می آید. ممکن است پزشک با ماساژ یا فشار روی شکمتان به بیرون آمدن جفت کمک کند. ولی اینکار صدمه به همراه دارد. بعد از طریق سرم یا با تزریق مستقیم به شما اکسی توسین یا داروی دیگری داده می شود تا به جمع شدن رحم و کاهش خونریزی کمک کند. خارج کردن جفت ممکن است از ۵ دقیقه تا نیم ساعت طول بکشد.

دفع آن بدون درد است زیرا بافت نرمی است و حدود نیم کیلو بیشتر وزن ندارد.

از پزشک یا پرستار بخواهید جفت، این عضو استثنایی را که کودکتان را برای مدت طولانی تغذیه می کرد، به شما نشان دهند. رنگ آن از طرفی که به دیواره رحم می چسبد قرمز تیره و از طرفی که به جنین متصل می شود قرمز روشن است. پزشک بعد از خروج جفت آن را بررسی می کند تا مطمئن شود همه قسمتهای آن خارج شده است. اگر تکه هایی از آن درون رحم باقی بماند باعث خونریزی و عفونت می شود. در این زمان نیز پزشک هر شکاف اپیزیوتومی یا پارگی پرینه را بخیه می زند.

اشکالات

گزارش قبلی توصیف یک زایمان طبیعی بود. ولی همانطور که می دانید همیشه همه چیز طبق برنامه پیش نمی رود. امکان انجام مداخلات زیر در هر زایمانی وجود دارد. اگر شما و همسرتان از قبل در مورد آنها اطلاع داشته باشید بهتر می توانید در موقع لزوم در بکارگیری آنها تصمیم بگیرید.

تحریک زایمان

این اقدام در صورتی انجام می شود که کودک بعد از موعد زایمان به دنیا بیاید، مادر مشکلاتی نظیر دیابت یا فشار خون بالا داشته باشد یا کیسه آمنیوتیک زودتر از موعد پاره شود ولی زایمان بعد از چند ساعت شروع نشده باشد. اولین کاری که معمولاً پزشک انجام می دهد این است که اگر هنوز کیسه آمنیوتیک پاره نشده باشد آن را با یک وسیله مخصوص پاره می کند.

این کار بدون درد است و معمولاً زایمان طی 12 ساعت خود به خود شروع می شود. اگر دهانه رحم هنوز شل نشده باشد. شیاف یا ژل پروستاگلاندین بکار می برد. (پروستاگل نام تجاری آن است و یک شکل مصنوعی پروستاگلاندین است که یک اسید چرب طبیعی است که به نرم شدن دهانه رحم کمک می کند). ممکن است نیاز باشد هر چند ساعت یکبار استفاده از آن تکرار شود. پروستاگلاندین باعث ایجاد انقباضات می شود و عوارضی مانند تهوع، تب یا اسهال دارد. وقتی دهانه رحم آماده شد تحریک زایمان را آغاز می کنند.

برای تحریک زایمان دوز کمی از داروی پیتوسین ، نمونه مصنوعی هورمون اکسی توسین، بصورت وریدی تزریق می شود. پیتوسین کار طبیعی اکسی توسین یعنی بوجود آوردن انقباضات را تحریک می کند. مراحل عادی زایمان دنبال می شود. برای بیشتر خانم ها در یک زایمان تحریک شده انقباضات سریعتر و دردناکتر می آیند که برای کودک هم استرس بیشتری بوجود می آورد. به همین دلیل زایمانهایی که با پیتوسین تحریک می شوند بطور الکترونیکی تحت کنترل هستند. و چون پیتوسین عملکرد ناکافی رحم را جبران میکند به کار بردن آن احتمال سزارین یا عفونت را کاهش می دهد. حدود 15 درصد زایمانها با تحریک انجام می شود.

عدم پیشرفت زایمان

گاهی سرعت زایمان فعال کم می شود. دهانه رحم به کندی باز می شود و یا فقط در یک نقطه به خصوص برای دو ساعت یا بیشتر به حالت ثابت و بدون تغییر باقی می ماند. (حتی اگر انقباضات ادامه داشته باشند). این مشکل غالباً با پزشکی مدرن تشدید می شود زیرا خانم باردار روی تخت به حالت طاق باز دراز کشیده است و مرتبا کنترل می شود که این خود باعث کندی زایمان می شود.

ممکن است چندین اقدام غیرپزشکی برای تحریک پیشرفت زایمان انجام شود. شاید پزشک کیسه آب را پاره کنده گاهی اوقات فقط راه رفتن، چمباتمه زدن، زانوزدن باعث پیشرفت زایمان شود. (ولی اگر برایتان داروی بی حسی یا پیتوسین بکار برده باشند باید مرتبأ تحت کنترل باشید و اجازه چنین کارهایی به شما داده نمی شود). یکی از اقدامات دیگر تحریک نوک سینه هاست که با آنها را می کشند و یا با یک حوله زیر گرم آن را ماساژ می دهند تا اکسی توسین طبیعی ترشح شود که باعث تحریک رحم برای انقباض می شود.

اگر با اقداماتی که ذکر شد موفق به ایجاد انقباضات رحم نشدند، پیتوسین از طریق سرم تزریق می شود. و آخرین چاره انجام زایمان به روش سزارین است.

وضعیت خطرناک جنین

اگر تغییری در ضربان قلب کودک بوجود بیاید به این معناست که اکسیژن کافی به کودک نمی رسد و می تواند علتهای مختلفی داشته باشد. ممکن است بندناف خیلی محکم دور گردن کودک پیچیده شده باشد و یا قسمتی از بندناف گره خورده باشد. دلایل دیگر عبارتند از : کم خونی، تغییرات فشار خون، عفونت شدید و وضعیت بد جفت. بعضی از تغییرات در ضربان قلب طبیعی است و در بیشتر کودکان اتفاق می افتد. ولی اگر یک الگوی دائمی تنزل در ضربان قلب وجود داشت و یا اگر ضربان قلب ناگهان تنزل پیدا کرد امکان وضعیت خطرناک برای جنین هست.

در چنین وضعیتی پزشک نمونه ای از خون سر جنین را می گیرد تا اگر میزان اکسیژن پایین است، تشخیص دهد. و مایع آمنیوتیک را برای وجود مدفوع نوزاد در آن نیز کنترل می کند. برای این کار کیسه آب باید پاره شود و بخشی از دهانه رحم هم باز شود. گاهی اوقات ممکن است علائم اشتباهی از وضعیت خطرناک جنین وجود داشته باشد و تشخیص علت آن مشکل باشد. حتی در این صورت پزشکان ترجیح میدهند جانب احتیاط را پیش گیرند و زایمان را به روش سزارین انجام دهند.

اپیزیوتومی

هنگامی که سر کودک ظاهر می شود پزشک باید تشخیص دهد که آیا مهبل برای عبور سر کودک به اندازه کافی بزرگ و قابل ارتجاع هست یا خیر. اپیزیوتومی شکافی است که برای گشاد کردن پرینه (منطقه بین واژن و مقعد بین رانها) و از زیر واژن به سمت پایین به طرف مقعد ایجاد می شود. معمولاً در بیش از نیمی از زایمانهای اول برای تسهیل زایمان و ممانعت از پارگی انجام می شود. و از داروی بیحسی موضعی استفاده می کنند (البته نه همیشه، زیرا بافتها بطور طبیعی در این قسمت بیحس می شوند) و نیز قبل از بخیه شکاف، بلافاصله بعد از زایمان از داروی بیحسی موضعی استفاده می کنند. و نیز از بخیه قابل جذب استفاده می کنند که دیگر بعد مجبور به برداشتن آن نباشند. محل شکاف تا چند روز دردناک خواهد بود.

اپیزیوتومی روشی نیست که بطور معمول انجام شود. پزشکان این کار را انجام می دهند زیرا برای مادر یک شکاف صاف بهتر از پارگی ناصاف است که نیاز به بخیه بیشتری هم دارد. همچنین اگر سر کودک بزرگ باشد و یا زایمان خیلی سریع انجام شود و در مواقع اضطراری مانند وضعیت خطرناک جنین این جراحی انجام می گیرد. بعضی از تحقیقات نشان می دهند که اپیزیوتومی باعث پارگیهای عمیقتر می شوند. (پوست هم مانند پارچه اگر اول آن را ببرید و بعد فشار وارد کنید آسانتر پاره می شود)

هنگامی که سرکودک ظاهر می شود یک شکاف باریک که یا میانی است و یا خارجی - میانی در پرینه ایجاد می شود تا از پارگی ماهیچه ها جلوگیری شود. علاوه بر آن کودکانی که بدون جراحی بدنیا می آیند به سالمی کودکانی هستند که با جراحی متولد می شوند و مادران بدون اپیزیوتومی ماهیچه های کف لگن قویتری دارند و بعد از زایمان کمتر دچار مشکل می شوند.

اگر ترجیح می دهید پزشک اپیزیوتومی را انجام دهد قبل از زایمان او را مطلع کنید. اگر می خواهید پارگی بوجود نیاید و یا به حداقل برسد (و اپیزیوتومی) نداشته باشید) تنها راه آن زایمان آرام و کنترل شده است. اینکه هنگامی که سر کودک پدیدار می شود یکباره فشار وارد نکنید بسیار اهمیت دارد. این کار به بافتها اجازه می دهد که بطور طبیعی کشیده شوند. سپس به آرامی فشار وارد کنید، همچنین اگر قبل از زایمان پرینه ماساژ داده شود پارگی به حداقل می رسد. در طول سه ماهه آخر بارداری، ماساژ پرینه همراه با تمرینات کگل که به مدت 20 تا 30 ثانیه انجام می شود کشش ماهیچه ها را افزایش می دهد. در طول زایمان نیز پزشک یا پرستار می توانند با ماساژ بطور طبیعی باعث کشش بافتها شوند.

زایمان با دستگاه فورسپس

فورسپس یک وسیله فلزی خمیده است که دو طرف سر کودک را می گیرد. این وسیله به پزشک اجازه می دهد تا با دقت کودک را بیرون بکشد و در صورتی آن را بکار می برند که کودک برای پایین آمدن احتیاج به کمک داشته باشد، مادر برای فشار خیلی خسته شده باشد و یا به مادر آنقدر داروی بیحسی داده شده باشد که ماهیچه های رحم و شکم نتوانند بطور مؤثر فشار وارد کنند. گاهی اوقات هنگام خروج، سر کودک کبود می شود و دهانه رحم یا واژن هم پاره می شود. ولی کودکانی که خیلی بالا قرار دارند توسط فورسپس وسیله ای است که سر کودک را می گیرد و همانطور که مادر به فشار خود ادامه می دهد کودک را از کانال زایمان بیرون می کشد.سزارین متولد می شود. تحقیقات نشان داده اند که بکار بردن این وسیله برای مادر و کودک مشکلات زیادی را به همراه دارد.

خروج کودک با وکیوم

به همان دلایلی که فورسپس را بکار می برند وکیوم هم بکار می رود ولی استفاده از وکیوم دارد بیشتر از نورسپس می شود. وکیوم یک پلاستیک نرم یا یک جام فلزی برای مکش دارد که روی جمجمه کودک قرار می گیرد. جام وکیوم به آرامی سرکودک را می کشد تا کودک راحتر بیرون بیاید و خطر خراشیدگی یا کبودی سرکودک نیز وجود دارد. از هر ده زایمان واژینال یک زایمان با فورسپس یا وکیوم انجام می گیرد، مخصوصاً برای خانم هایی که بیحسی اپیدورال داشته اند. زیرا داروها توانایی مادر را برای وارد آوردن فشار بطور مؤثر و فعال کم می کنند.

در خروج کودک با وکیوم چیزی مثل یک فنجان پلاستیکی که دسته بلندی دارد به سرکودک متصل می شود و با نیروی مکش او را بیرون می آورد.

پایین افتادگی بندناف

در مواردی نادر بندناف قبل از کودک وارد کانال زایمان می شود و ذخیره اکسیژن کودک به خطر می افتد، زیرا بندناف روی حلقه استخوانی لگن فشار وارد می کند. مثلاً این حالت در صورتی اتفاق می افتد که بندناف طویل باشد و قسمتی از آن با ریزش ناگهانی مایع آمنیوتیک هنگام پاره شدن کیسه آب به سمت خارج هل داده می شود. چون پایین افتادن بندناف زندگی کودک را به خطر می اندازد، این حالت یک موقعیت اضطراری در نظر گرفته می شود. و تقریباً همیشه زایمان بلافاصله با روش سزارین انجام می گیرد. اگر هنوز در خانه بودید سریع به بیمارستان بروید و یا از بیمارستان یک آمبولانس درخواست کنید و اگر در بیمارستان بودید به پزشک یا پرستار اطلاع دهید.

پیچیده شدن بندناف به دور گردن کودک

این حالت که بندناف محکم دور گردن کودک پیچید هم در زایمان واژینال و هم در سزارین شایع است. معمولاً علامت خطر نیست ولی باید کودک بلافاصله بعد از تولد تحت نظر پزشک قرار گیرد.

زایمان جنین مرده

امروزه با پیشرفت امکانات پزشکی برای کنترل مادر و جنین در طول بارداری و زایمان، به دنیا آمدن جنین مرده بسیار نادر است. هرگونه خطری که برای جنین وجود داشته باشد یا کمبود ذخیره اکسیژن جنین همیشه با زایمان سزارین برطرف می شود. اگر در سه ماهه آخر برای جنین مشکلی بوجود بیاید فعالیت جنین کمتر می شود و یا حرکت نمی کند. به همین دلیل است که پیگیری حرکات کودک از اهمیت بسزایی برخوردار است. حرکات و تکانهای زیادی معمولاً نشانه این است که همه چیز خوب پیش می رود. اگر قبلا کودکی فعال داشتید ولی بعد آرام شد و در یک ساعت کمتر از 10 حرکت داشت به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است حال کودک خوب باشد ولی پزشکتان بخواهد از سلامتی از مطمئن شود.

در اواسط تا اواخر بارداری جنین مرده بسیار نادر است. زایمان واژینال اگر چه مشکل است ولی معمولاً به سزارین ترجیح داده می شود زیرا برای مادر خطر فیزیکی کمتری دارد. در چنین مواردی زایمان با تحریک انجام می شود و مادر قبل و بعد از زایمان تحت مراقبت دقیق قرار می گیرد.

چه کنم اگر حالت تهوع داشتم؟

استفراغ هنگام زایمان غیرعادی نیست مخصوصاً در فاز انتقال یا بعد از مصرف داروهای بخصوص .

حرف ناراحت کننده ای زدم یا کار غیرعادی انجام دادم؟ طبیعی است که زایمان هم بر جسم و هم بر روح ما در اثر می گذارد. خانم های در حال زایمان فریاد می زنند. ممکن است بی اختیاری ادرار داشته باشند. مطمئن باشید حرفی نمی زنید یا کاری انجام نمی دهید که باعث تعجب تیم پزشکی شود. آنها همه اینها را دیده و شنیده اند.

آیا حقیقت دارد که نباید در طول زایمان چیزی بخورم؟

این جای بحث دارد. بسیاری از پزشکان توصیه می کنند فقط مایعات ( آبمیوه، سوپ) بخورید. بعضی ها فقط بیماران را به خوردن تکه های یخ محدود می کنند. دلیلش این است که در طول زایمان دستگاه گوارشی شما به کندی کار می کند و غذای سنگین باعث تهوع و استفراغ می شود. بعضی از پزشکان معتقدند که بیماران در موقع زایمان باید ناشتا باشند تا در مواقع اورژانسی و سزارین مشکلی وجود نداشته باشد زیرا استفراغ کردن در طول عمل جراحی خطرناک است. (کلوگز از طریق سرم تزریق می شود) از طرفی دیگر با معده خالی انجام زایمان مشکل است.

به همین دلیل است که بعضی از پزشکان آزادی بیشتری به بیماران در مورد خوردن می دهند. بهترین کار این است که به مقدار کم و به دفعات بیشتر بخورید. هنگامی که زایمان شروع می شود یک غذای سبک و مقوی بخورید و بعد دستورات پزشک را دنبال کنید.