تغذیه مادر در شیردهی، آیا اثری بر نوزاد دارد؟

شاید علتی وجود دارد که هر باری که سیر یا پیاز می‌خورید، فرزندتان اندکی بدخلق‌تر می‌شود. آیا از ترس اینکه شاید فرزند شیرخوارتان به آن اعتراض کند، از خوردن برخی از خوراکی‌ها پرهیز می‌کنید؟ گرچه حتی شکم و پستان شما از نظر ساختار بدن کاملاً متفاوتند، اما آنچه در شکمتان آغاز می‌شود به شیرتان ختم خواهد شد.

آنچه می‌‌خورید بر شیرتان اثر می‌گذارد؟

شیر مادر در سلول‌های بافت پستان ساخته می‌شوند که جریان خونش بسیار سریع است. وقتی چیزی می‌خورید یا می‌نوشید (هر آنچه باشد، خوردنی، نوشیدنی یا حتی دارو)، بدن مواد را هضم می‌کند و جذب جریان خون می‌شود. سپس خون از سلول‌های پستان می‌گذرد. این سلول‌ها آب، پروتئین و مواد شیمیایی را از خون خارج می‌کند و آنها را در شیر مادر متمرکز می‌سازد. آنچه خورده‌اید، یک یا دو ساعت پس از بلعیدن در جریان خون و چهار تا شش ساعت پس از آن در شیرتان پدیدار می‌شود. برای اکثر مادران و نوزادان، غذایی که مادر می‌خورد، به ندرت مشکل‌ساز است. اما اگر هر بار که غذای خاصی می‌خورید و فرزندتان بدخلق می‌شود، باید به آن توجه کنید.

"چهار تا شش ساعت طول می‌کشد تا مواد شیمیایی غذا به شیر مادر منتقل شود."

نوزاد کام حساسی دارد

اگر پس از خوردن خوراکی خاصی، متوجه بدخلقی فرزندتان در هنگام نوشیدن شیر یا باد شکم او می‌شوید، برای چند روز از مصرف آن خوراکی پرهیز کنید. برای آزمودن غذایی که واقعاً مسبب بوده است، آن را دوباره میل کنید و ببینید که آیا اثر مشابهی دارد!

خوراکی‌های معمولی که اغلب اکثر نوزادان به آنها اعتراض می‌کنند، عبارتند از شکلات، ادویه‌ها (مثل دارچین، سیر، زردچوبه و فلفل قرمز)، مرکبات و آبمیوه‌ی آنها (مثل پرتقال، لیمو، لیمو تُرش، گریپ فروت)، میوه‌های دیگر (شامل توت فرنگی، کیوی و آناناس)، سبزی‌های نفاخ (پیاز، کلم، سیر، گل‌کلم، بروکلی، خیار و فلفل) و میوه‌هایی با اثر ملین مثل هلو و گیلاس. کافئین - در چای، قهوه و نوشابه‌ها یافت می‌شود - نیز خواب بچه را مخدوش می‌سازد یا او را بدخلق و بی‌قرار می‌کند.

اگر واقعاً برخی از خوراکی‌ها از طریق شیر مادر بر فرزندتان اثر می‌گذارد، شاید بخواهید آنها را از رژیم غذایی خود خارج سازید. پیش از اجرای چنین کاری همیشه با مراقب بهداشتی خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که مشکلی پیش نمی‌آید. همچنین باید مطمئن شوید که رژیمتان سالم و متوازن است. یادتان باشد که اعتراض در نتیجه‌ی علل دیگر نیز می‌تواند باشد، مثلاً بچه درست پستان را به دهان نگرفته است یا چنان با شور و شوق می‌بلعد که هوای زیادی به درون شکم می‌فرستد.

آیا نوزاد آلرژی دارد؟

در واقع، برخی از نونهالان از پروتئین شیر گاو تاثیر می‌پذیرند که از طریق شیر مادر انتقال یافته و باعث نشانه‌هایی می‌شود، مثل:

- گرفتگی و نفخ.

- خارش و التهاب پوست.

- چشم، صورت و لب‌هایی متورم.

- سرفه و خس‌خس کردن.

- اسهال و یا مدفوع با رگه‌های مواد مخاطی یا خون.

- یبوست (به یاد بسپارید، تنها نشانه‌ی یبوست در این سن، مدفوع سفت و گلوله‌گونه است - اغلب نوزادان هنگام دفع مدفوع فشار می‌آورند و طبیعی است که دفع مدفوع در هر هفت روز یک بار یا بیشتر باشد).

- استفراغ یا ریفلکس.

- اشتهای کم.

- اگزما (لکه‌های سرخ و خشک پوست).

- رشد نه چندان خوب.

اگر مشکوکید که فرزندتان به آلرژی شیر گاو مبتلاست، نزد متخصص رژیم غذایی بروید. وی روش‌هایی را توصیه کند که بدون به خطر انداختن تغذیه‌ی خود و فرزندتان، محصولات لبنی را از رژیم غذایی خود خارج سازید و وقتی که شروع به دادن غذای سفت کردید، رژیم غذایی فرزندتان را نیز پیگیری کنید. همچنین باید مکمل کلسیم و ویتامین دی مصرف کنید. شواهدی وجود ندارد که ثابت کند، پرهیز از مصرف مغزها هنگام شیردهی پستانی، خطر ابتلا به آلرژی به مغزها را برای بچه کاهش می‌دهد.

"مصرف الکل و دخانیات در دوران شیردهی پستانی اکیداً ممنوع است."

هنگام شیردهی چه باید بخورم؟

زمانی که شیردهی پستانی می‌کنید، ضرورتاً نباید خوراکی‌های متفاوت و خاص بخورید. سعی کنید از رژیم غذایی سالم، متفاوت و متوازنی پیروی کنید که شامل:

- میوه و سبزی‌های فراوان باشد تا مواد معدنی و ویتامین‌های لازم و نیز فیبر را فراهم آورد.

- پروتئین مثل گوشت بدون چربی، تخم مرغ، بنشن (عدس، لوبیا و نخود). حداقل دو تکه (اندازه‌ی کف دست) ماهی در هفته میل کنید که شامل انواع چرب مثل ماهی آزاد و قزل‌آلا می‌شود.

- محصولات لبنی مثل ماست، اندکی پنیر یا لیوانی شیر برای شما و فرزندتان کلسیم ضروری را تامین می‌کند.

- نوشیدن مایعات کافی به شکل آب، چای، شیر یا آبمیوه برای رفع تشنگی و دوری از کمبود آب بدن. اگر ادرار تیره رنگ است یا دچار یبوست شده‌اید، مایعات بیشتری بنوشید.

- خوراکی‌های سرشار از امگا ۳ مثل روغن ماهی و تخم کتان.

- خوراکی‌های نشاسته‌ای مثل نان آرد کامل، جو و جو دو سر و برنج. در این دوران خسته‌کننده کربوهیدرات‌ها انرژی لازم را برایتان فراهم می‌آورد. برای فیبر اضافه همیشه انواع غلات کامل را انتخاب کنید.

- انواع متفاوتی از مزه‌ها شاید قرار دادن فرزندتان در معرض مزه‌های گوناگون (که از طریق شیر مادر منتقل می‌شوند) به آنها کمک کند که در زندگی آتی خود طیف گسترده‌ای از خوراکی‌ها را بپسندند.

- شواهد کافی برای پشتیبانی از این نظریه وجود ندارد که استفاده‌ از داروهای گیاهی افزایش‌دهنده‌ی شیر، تولید شیر مادر را بیشتر می‌کند، اما استفاده‌ی میزان مناسب از گیاهان تازه در پخت و پز ایمن است، مثلاً سیر، دانه‌ی شنبلیله، دانه‌ی رازیانه، بادیان رومی و زیره‌ی سیاه. یادتان باشد که امکان دارد میزان بیش از حد این گیاهان شما را ناخوش کند یا فرزندتان دچار اسهال شود. شاید مصرف زیاد گیاهانی مثل مریم گلی، آویشن، ترشک، پونه کوهی، جعفری و نعناع نیز تولید شیر را کاهش دهد (اگر زیاد خورده شود).

- پژوهش‌های زیادی برای قبول مصرف مخمر آب جو به عنوان روشی برای افزایش تولید شیر مادر‌ وجود ندارد، اما مادران بسیاری گزارش کرده‌اند که این مایع به افزایش تولید شیر آنها کمک کرده است. مخمر آب جو، مخمری سرشار از آهن، کلسیم و سلینیوم و نیز ویتامین ب (اما نه ب ۱۲ که برای گیاه‌خواران ضرورت دارد) است. همیشه پیش از مصرف هر گونه مکمل یا ویتامین با مراقب بهداشتی مشورت کنید، زیرا اگر فرزندتان با برفک مبارزه می‌کند، مخمر آب جو نامناسب است و قند خون را مختل می‌کند. فرزندتان بیشتر نفخ می‌کند، در این صورت، مصرف آن را کاهش دهید یا متناوباً میزانش را کم کنید.