نیامدن شیر مادر، بیست و چهار علت

زایمان زودرس، تاخیر در شیردهی، بالا رفتن فشار خون، خستگی و ضعف ناشی از زایمان همگی از دلایل نیامدن شیر بعد از زایمان هستند. با ایجاد تغییراتی در شیوه زندگی و رژیم غذایی می توان تولید شیر را افزایش داد.
مقدار شیر مادر پس از زایمان به عوامل مختلفی بستگی دارد. برخی از آن‌ها در کنترل مادر نیستند، اما برخی دیگر را می‌توان با برنامه ریزی دقیق و حمایت دوستان و خانواده مدیریت کرد.در صورتی که مطالعه قسمت خاصی از این مطلب مد نظر شماست، با انتخاب عناوین ارائه شده در فهرست موضوعی زیر، به موضوع دلخواه خود برسید.

دلایل نیامدن شیر بعد از زایمان
عوامل متفاوتی موجب نیامدن شیر بعد از زایمان می‌شوند، در ادامه برخی از آن‌ها را بر می‌شماریم.
-داشتن استرس و اضطراب زیاد
-تاخیر در شیردهی و آغاز شیردهی نوزاد با شیرخشک
-پستان به دهان گرفتن نادرست نوزاد
-عدم مصرف مایعات و غذای کافی
-بیماری یا ضعف شدید ناشی از زایمان یا سزارین
-زایمان زودرس
-اضافه وزن بیش از حد در دوران بارداری
-لاغری مفرط یا کاهش شدید وزن
-دیابت و عدم مقاومت نسبت به انسولین
-زایمان القایی با بالا بردن فشار خون
-خستگی زیاد در فرایند زایمان
-جراحی پستان یا هر روشی که شامل برش نواحی نزدیک نوک پستان یا مناطقی که به مجاری شیر آسیب می‌رساند
-کم کاری تیروئید
-سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
-زایمان بسیار سخت و بروز مشکلات ریکاوری
-مصرف برخی از دارو‌ها
-داشتن پستان‌های نابالغ (هیپوپلاستی)
-باقیماندن جفت در رحم
-وجود بیماری یا عفونت توسعه یافته در بدن
-سیگار کشیدن، نوشیدن الکل یا کافئین بیش از حد
-بازگشت پریود
-بارداری مجدد
-سرطان پستان
-عدم شیردهی (یک بیماری نادر)
اگرچه بیشتر مادران، نگران نیامدن شیر بعد از زایمان و ناکافی بودن میزان شیر خود هستند، اما در بیشتر موارد با گذشت زمان و مدیریت دقیق شیردهی، مشکلات اولیه حل می‌شوند. پژوهش‌ها نشان داده اند که مادران به طور طبیعی، یک سوم برابر، بیشتر از نیاز نوزادان شیر تولید می‌کنند.

راهکارهای افزایش تولید شیر
در وهله اول برای بررسی و شناسایی دلیل نیامدن شیر بعد از زایمان بایستی مساله را با پزشک یا مشاور شیردهی در میان بگذارید. موارد زیر نیز به افزایش میزان تولید شیر کمک می کند:
در اولین فرصت پس از زایمان به نوزاد شیر دهید
تاخیر بیش از حد برای شروع تغذیه با شیر مادر می‌تواند موجب نیامدن شیر بعد از زایمان و تولید کم شیر شود. پس از زایمان با نوزاد خود تماس پوست با پوست برقرار کنید و در اولین ساعت بعد از تولد نوزاد شیردهی را آغاز کنید.
به طور مرتب به نوزاد شیر دهید
تغذیه با شیر مادر در چند هفته اول پس از تولد، هشت تا ۱۲ بار در روز - حدود هر دو تا سه ساعت - انجام می‌شود.
پستان به دهان گرفتن نوزاد را بررسی کنید
اطمینان حاصل کنید که نوزاد به خوبی هاله پستان را به دهان گرفته باشد. نشانه‌های بلعیدن شیر را در نوزاد مشاهده کنید.
به مشکلات شیردهی توجه داشته باشید
در هر نوبت شیردهی، به نوزاد از هر دو پستان شیر بدهید. اگر گاهی نوزاد تنها از یک پستان شیر می‌خورد مساله‌ای نیست، اما اگر این روند ادامه داشته باشد، میزان تولید شیر کاهش یافته و باعث نیامدن شیر شود. در این موارد می‌توانید پستان دیگر را پمپاژ کنید تا درد و فشار آن کاهش یابد و از میزان تولید شیر کاسته نشود تا زمانی که نوزاد، از هر دو پستان تغذیه کند.
نوبت‌های شیردهی را فراموش نکنید
اگر نوبتی را فراموش کردید، شیر خود را با شیردوش پمپاژ کنید تا از میزان تولید شیر کاسته نشود.
در دادن پستانک به نوزاد عجله نکنید
اگر تصمیم دارید به نوزاد پستانک بدهید، سه یا چهار هفته پس از تولد اقدام کنید. این زمان به شما کمک می‌کند تا به میزان کافی شیر تولید کنید.
در مصرف دارو‌ها احتیاط کنید
برخی از دارو‌ها تولید شیر را کاهش می‌دهند، از جمله دارو‌هایی که حاوی پزوودئیدرین (Sudafed، Zyrtec D) هستند. آنتی هیستامین‌ها، دارو‌های آلرژیک یا دارو‌های سرماخوردگی موجب کاهش ترشحات بدن از جمله شیر مادر و نیامدن شیر بعد از زایمان می‌شوند.
از مصرف الکل و نیکوتین اجتناب کنید
مصرف مقادیر متوسط به بالای الکل باعث کاهش تولید شیر می‌شود. سیگار کشیدن نیز می‌تواند اثر مشابهی داشته باشد.
رژیم غذایی متعادل داشته باشید
یک رژیم غذایی سالم و سرشار از مواد مغذی برای مادران شیرده لازم و ضروری است.
از گیاهان و مواد غذایی شیرافزا غافل نشوید
از پزشک یا مشاور شیردهی خود درباره گالاکتوگ‌ها (دارو‌های گیاهی یا گیاهانی که باعث افزایش شیر می‌شوند) سوال کنید و از او مشورت بگیرید.
مایعات کافی بنوشید
نوشیدن آب و مایعات کافی باعث هیدراته نگاه داشتن بدن و تامین شیر کافی برای نوزاد می‌شود.
استراحت کنید
از هر فرصتی برای خوابیدن و استراحت کردن استفاده کنید. خستگی زیاد تولید شیر را مختل می‌کند.
قرص‌های ضد بارداری خود را تغییر دهید
اگر از قرص‌های جلوگیری دارای استروژن استفاده می‌کنید، از پزشک خود بخواهید قرص‌هایی را که تنها دارای پروژسترون هستند، برای شما تجویز کند، تا در تولید شیر اختلال ایجاد نشود.
تامین شیر کافی و با کیفیت برای سلامتی و رشد نوزاد بسیار مهم است. اگر نسبت به ناکافی بودن شیر یا تمایل نوزاد به شیر خوردن، نگران هستید، با پزشک یا مشاور شیردهی در این زمینه صحبت کنید.

مواد غذایی مفید برای افزایش شیر مادر
۱. آب
در دوران شیردهی بدن شما به طور طبیعی در حال از دست دادن مایعات است، مانند عرق کردن. اساس شیر مادر بر پایه آب است. نوشیدن مرتب آب به بدن شما کمک می‌کند تا به اندازه کافی شیر تولید کند و تشنگی نوزاد را برطرف کند. همچنین تعادل آب و الکترولیت بدن را حفظ می‌کند. پژوهش‌ها نشان داده اند که تقریبا سه چهارم از جمعیت جهان در معرض کمبود آب قرار دارند.
۲. جو دوسر (OATS)
جو دو سر به عنوان افزایش دهنده تولید شیر مادر شناخته شده است. از سویی دیگر آماده سازی و مصرف آن بسیار آسان است و موجب می‌شود در کمال آرامش آن را صرف کنید. آرامش و آسودگی هورمون اکسی توسین (هورمون موثر در تولید شیر) را در بدن آزاد می‌کند.
۳. اسفناج
در دوران شیردهی، نیاز بدن به انرژی، ویتامین و مواد معدنی افزایش می‌یابد. اسفناج سرشار از کلسیم، آهن، ویتامین A، ویتامین K و اسید فولیک است که بخش بزرگی از نیاز بدن به ویتامین و مواد معدنی را تامین می‌کند. اسید فولیک در سلامت زنان شیرده نقش کلیدی دارد. سبزیجات برگ سبز نیز دارای فیتواستروژن هستند. گفته می‌شود فیتواستروژن‌ها نقش موثری در سلامت پستان‌ها و بهبود شیردهی دارند.
۴. هویج
هویج به عنوان یک گالاکتوگ (غذایی که باعث تولید شیر می‌شود) شناخته شده است. همچنین هویج دارای فیتواستروژن نیز هست. از سویی دیگر بتا کاروتن و ویتامین A بالایی دارد. آب هویج برای مادران شیرده بسیار مفید است. نوشیدن یک فنجان آب هویج پیش از ظهر باعث افزایش شیر مادر در هنگام عصر می‌شود.
۵. حبوبات
حبوبات (نخود، عدس و انواع لوبیا) نیز باعث افزایش تولید شیر مادر می‌شوند. حمص (Hummus) یک میان وعده ایده آل برای مادران شیرده است. حمص سرشار از پروتئین است و ترکیب نخود و سیر (یکی دیگر از گیاهان دارویی) باعث می‌شود که این میان وعده‌ای مغذی برای مادران شیرده باشد.
۶. مارچوبه
مارچوبه یکی دیگر از مواد غذایی مغذی است که سرشار از فیبر، اسید فولیک، ویتامین‌های A، C و K است. مارچوبه همچنین دارای یک اسید آمینه مهم دیگر به نام تریپتوفان است که تولید پرولاکتین (هورمون کلیدی در شیردهی) را تحریک می‌کند و موجب به بهبود کیفیت شیر می‌شود.
۷. میوه خشک

میوه خشک نیز به عنوان یک گالاکتوگ طبیعی شناخته شده است. برگه زردآلو دارای فیتواستروژن‌هایی است که به هورمون‌های موثر در شیردهی کمک می‌کند. همچنین میوه‌های خشک غنی از کلسیم مانند انجیر، زردآلو و خرما، به تولید شیر نیز کمک می‌کنند. از سویی دیگر زردآلو دارای تریپتوفان نیز هست.
۸. ماهی‌های چرب
ماهی سالمون، ساردین، شاه ماهی، انچووی، ماهی خال مخالی و ماهی تن از سرشار از اسید‌های چرب ضروری و اسید‌های چرب امگا ۳ هستند. اسید‌های چرب ضروری (EFA) با بهبود شرایط جسمی مادر موجب تحریک تولید هورمون‌های لازم برای تولید شیر می‌شوند. EFA یک عنصر کلیدی در شیر مادر است. EFA بیشتر در بدن مادر به تولید شیر چرب و مغذی، منجر می‌شود.
۹. مواد غذایی سرشار از پروتئین
پروتئین برای تولید شیر مادر ضروری است. مادران شیرده بایستی ۲۵ گرم پروتئین اضافی در رژیم غذایی روزانه خود داشته باشند. برای اطمینان از تولید شیر کافی، بایستی هر روز هر روز غذاهای غنی از پروتئین مصرف کنید.
برخی از منابع غنی از پروتئین عبارتند از:
-گوشت بدون چربی
-تخم مرغ
-لوبیا و عدس
-آجیل و مغز‌ها

سخن آخر
تغذیه با شیر مادر مزایای بسیاری برای نوزاد و مادر در پی دارد. شیر مادر کاملا مغذی و سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی است که به تقویت سیستم ایمنی بدن در مقابله با بیماری‌ها کمک می‌کند. در سراسر جهان شیر مادر به عنوان بهترین تغذیه برای نوزادان در ۶ ماه اول زندگی شناخته شده است. تغذیه با شیر مادر خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف مانند دیابت نوع ۱ و نوع ۲، کلسترول بالا، بیماری التهاب روده، آلرژی و چاقی را کاهش می‌دهد.و افزایش بهره هوشی کودک نیز می‌شود، هم چنین خطر ابتلا به سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) را کاهش می‌دهد.
از سویی دیگر تغذیه با شیر مادر موجب کاهش میزان استرس و افسردگی پس از زایمان در مادران می‌شود و خطر ابتلا به سرطان را کاهش می‌دهد.