انتخاب زایمان طبیعی، بعد از سزارین درست است؟

زایمان طبیعی مزیت‌هایی نسبت به زایمان سزارین دارد. اما وقتی شما یک عمل سزارین داشته‌اید، ممکن است برای بار دوم تصمیم بگیرید که زایمان طبیعی داشته باشید. اگرچه بسیاری از مادران، زایمان طبیعی موفقی بعد از یک سزارین داشته‌اند، اما تصمیم‌گیری در مورد این که آیا شما گزینۀ مناسبی برای زایمان طبیعی بعد از سزارین هستید، مستلزم نکته‌های متعدد و مشاورۀ یک پزشک متخصص است. در این مطلب با شانس زایمان طبیعی بعد از سزارین، عوامل مؤثر در این احتمال، همچنین مزایا و خطرات آن آشنا خواهید شد.

شانس زایمان طبیعی بعد از سزارین
مادر بارداری که یک بار زایمان طبیعی آسان داشته و سپس به علت وضعیت بریچ نوزاد بعدی عمل سزارین داشته است، بیشتر احتمال دارد که در زایمان بعدی بتواند یک زایمان طبیعی موفقیت‌آمیز داشته باشد تا کسی که پس از باز شدن کامل دهانۀ رحم و چند ساعت تلاش برای به دنیا آوردن کودک اولش که کوچک است و در وضعیت مناسبی نیز بوده، مجبور به سزارین شده است. داشتن سابقۀ یک زایمان طبیعی شانس شما را به شدت بالا می‌برد.
با این حال، پیش‌بینی قطعی این که چه کسی زایمان طبیعی خواهد داشت و چه کسی مجدداً عمل سزارین را در پیش دارد غیرممکن است. در مجموع، بسیاری از زنانی که بعد از سزارین در بارداری قبلی، اقدام به زایمان طبیعی کرده‌اند، زایمان موفقی داشته‌‏اند. در نهایت تصمیم‌گیری در مورد زایمان طبیعی بعد از یک سزارین به نظر پزشک برمی‌گردد و او نیز بر اساس برخی از شرایط بهترین تصمیم را می‌گیرد. ممکن است برخی از پزشک‌ها در هیچ حالتی زایمان طبیعی پس از سزارین را پیشنهاد نکنند. به همین دلیل اگر علاقه‌مند به زایمان طبیعی بعد از یک سزارین هستید، حتماً پزشکی را انتخاب کنید که در این زمینه متخصص است و به مشاورۀ او با دقت عمل کنید.

عوامل مؤثر در شانس زایمان طبیعی بعد از یک سزارین
اگر تمام معیارهای زیر را دارا باشید، شانس بالایی برای داشتن یک زایمان طبیعی موفق پس از سزارین دارید:
برش سزارین قبلی شما یک برش افقی در پایین رحم باشد
در برش عمودی که بخش‌های فوقانی رحم را که عضلانی‌تر است نیز درگیر کرده باشد یا برش تی‌شکل (t)، خطر بیشتری برای پارگی رحم وجود دارد و به همین دلیل شانس زایمان طبیعی موفق را کم می‌کند. توجه داشته باشید که نوع زخم روی شکم شما ممکن است با برش رحم مطابقت نداشته باشد.
لگن شما به اندازۀ کافی بزرگ باشد تا اجازۀ عبور راحت را به کودک بدهد
اگرچه هیچ راهی برای آگاهی قطعی از این موضوع وجود ندارد اما پزشک می‌تواند لگن شما را معاینه کند و یک برآورد تقریبی داشته باشد.
سابقۀ عمل جراحی گستردۀ رحم نداشته باشید
سوابق جراحی مثل میومکتومی (myomectomy) برای برداشتن فیبروئید یا سابقۀ پارگی رحم نداشته باشید.
بیماری یا عارضۀ پزشکی نداشته باشید
هیچ عارضۀ پزشکی یا بیماری‌های زنان مثل جفت سرراهی یا فیبروئید بزرگی نداشته باشید که زایمان طبیعی را با خطر مواجه کند.
ممکن است پزشک پس از بررسی‌های لازم و با توجه به علائم موجود، انجام زایمان طبیعی پس از سزارین را ممکن نداند. دلایلی که معمولاً پزشک بر اساس آن تصمیم به انجام سزارین خواهد گرفت شامل موارد زیر است:
- سن بالای مادر
- داشتن اضافه وزن زیاد
- وزن بالای جنین هنگام تولد؛ بالای ۴ کیلوگرم
- طول مدت بارداری بیش از ۴۲ هفته
- فاصلۀ کم بین بارداری‌ها؛ ۱۸ ماه یا کمتر
با پزشک دربارۀ شانس خود برای یک زایمان طبیعی موفق صحبت کنید و با دقت، مزایا و احتمال‌هایی را بسنجید و سعی کنید به گفتۀ پزشک عمل کنید.

مزایای زایمان طبیعی پس از سزارین
یک زایمان طبیعی موفق پس از سزارین به شما این امکان را می‌دهد که از یک جراحی شکمی وسیع و خطرهای مرتبط با آن دور بمانید. این خطرها شامل احتمال بیشتر خونریزی‌های شدید که در مواردی حتی می‌تواند به عمل برداشتن رحم یا هیسترکتومی (hysterectomy) منجر شود و ابتلا به عفونت‌ها یا حتی آسیب به دیگر اعضای بدن در طول فرایند عمل است. همۀ عوارض نهفتۀ عمل جراحی عمدۀ شکمی با هر بار عمل سزارین افزایش می‌یابد، زیرا برش ایجادشده می‌تواند هر عملی را از لحاظ تکنیکی مشکل‌تر کند. عمل سزارین در مقایسه با زایمان طبیعی نیازمند بستری طولانی‌تر در بیمارستان است و معمولاً روند بهبود آن نیز کندتر و دردناک‌تر است. اگر قصد دارید بچه‌های بیشتری داشته باشید، باید بدانید هر عمل سزارین احتمال وجود جفت سرراهی و چسبندگی جفت را در بارداری‌های بعدی شما بالاتر می‌برد. این شرایط می‌تواند به خونریزی‌های شدید و حتی هیسترکتومی یا برداشتن رحم منجر شود.

خطرات زایمان طبیعی پس از سزارین
حتی اگر شرایط لازم برای زایمان طبیعی پس از سزارین را داشته باشید، خطر بسیار کمی؛ کمتر از یک درصد، وجود دارد که رحم شما از محل برش سزارین قبلی دچار پارگی شود که به خونریزی شدید شما و احتمالاً محرومیت نوزاد از اکسیژن منجر خواهد شد. همچنین ممکن است زایمان ساعت‌ها طول بکشد و در نهایت شما نتوانید به شکل طبیعی زایمان کنید و سزارین اورژانسی برای شما انجام شود که قطعاً عوارض بیشتری از یک زایمان طبیعی پس از سزارین و نیز یک سزارین با برنامه‌ریزی قبلی خواهد داشت.
در صورت انجام سزارین اورژانسی احتمال بیشتری برای وقوع عوارضی چون خونریزی شدید پس از زایمان، انتقال خون و حتی از دست دادن رحم یا عفونت رحم وجود دارد. در نهایت احتمال ابتلای نوزاد به یک عارضۀ جدی نیز وجود دارد که منجر به ضایعۀ عصبی درازمدت یا حتی مرگ می‌شود. اگرچه این احتمال در مجموع بسیار کم است ولی امکان دارد در زنانی که زایمان طبیعی ناموفقی پس از سزارین دارند، بالاتر از زنانی باشد که زایمان طبیعی موفق یا سزارین از پیش برنامه‌ریزی‌شده داشته‌اند. تغییر در ضربان قلب جنین معمولاً اولین نشانه برای وجود یک مشکل است، بنابراین اگر تصمیم دارید با وجود سابقۀ یک سزارین برای زایمان طبیعی تلاش کنید، نیازمند نظارت مداوم بر جنین هستید که این کار توسط پزشک یا ماما انجام می‌شود و عوارض نوزادی را کاهش می‌دهد. در هر صورت شما با توجه به مزایا و معایب هر کدام از روش‏‌ها و شرایطی که در آن هستید و همچنین مشورت پزشک، باید بهترین تصمیم را برای خود و فرزندتان بگیرید.