انواع روش زایمان، مراحل انجام

از جمله مراحل زایمان در بیمارستان از شما معاینه لگن به عمل می آید، تا میزان اتساع دهانه رحم را اندازه گیری کنند و در این زمان است که اگر کیسه آب خود به خود پاره نشده باشد، پزشکان آن را پاره می کنند. سعی کنید لحظات کوتاهی تکنیک های تنفسی و آرامش را که قبلا آموخته اید به کار برید و در مدت کوتاهی نوزادتان را در آغوش خواهید گرفت. در این مطلب به بررسی انواع زایمان می پردازیم و بیان می کنیم که بعد از سزارین باید چه کارهایی انجام داد.

زایمان القایی
به یک یا چند دلیل، ممکن است پزشکان تصمیم بگیرند که با تسریع کردن مراحل زایمان ، به تولد نوزاد کمک کنند. پزشک باید در مورد این زایمان توضیحات و راهنمایی های لازم را بدهد. عوامل مختلفی هم از طرف نوزاد و هم از طرف مادر باعث نیاز به القاء زایمان می شوند که عبارتند از:
حاملگی طولانی شده
فشارخون بالا به علت حاملگی
بیماری دیابت
مرده زایی در زایمان های قبلی
محدودیت رشد درون رحمی
پاره شدن زودرم کیسه آب
جدا شدن زودرس جفت از دیواره رحم. البته اگر جنین تحمل زایمان را داشته باشد.
اگر جفت سر راهی تشکیل شود، منظور این است که جفت خود را در دهانه رحم جای می دهد و قبل از اینکه نوزاد متولد شود، بیرون آمده و منبع اکسیژن نوزاد از بین می رود. یا اگر جنین موقعیت غیر طبیعی در رحم داشته باشد؛ در چنین مواردی دکتر زایمان را القاء نمی کند. چون در اینگونه موارد زایمان از راه واژن می تواند خطر آفرین و یا حتی غیر ممکن باشد. اگر سر نوزاد خیلی بزرگ باشد به حدی که نتواند از لگن عبور
کند و یا در صورت وجود هر نوع بیماری مقاربتی نظیر هر پس و سوزاک، انجام این نوع زایمان مناسب نیست.
خیلی از متخصصین زنان و زایمان معتقدند که زایمان القایی در بارداری های چند قلویی به جنین فشار می آورد و اگر رحم بیش از حد متسع شده است، این روش مناسب نیست.
برای زایمان القایی، پزشک هورمون اکسی توسین (هورمون منقبض کننده) تزریق می کند که این دارو، نوع مصنوعی هورمونی است که در بدن ساخته می شود و رحم را برای منقبض شدن تحریک می کند. این داروی صناعی، درد را شدیدتر و منظم تر از حالت طبیعی می کند.
مادرانی که تحت زایمان القایی وضع حمل می کنند، بیشتر از مادران دیگر تحت عمل سزارین قرار میگیرند. و این بیشتر به همان دلیلی میزوپروستول، که از مشتقات پروستاگلندین است نیز به صورت خوراکی یا داخل مهبلی مصرف می شود.
این محرک های جدید را می توان در شرایط خاصی به کار برد تا با تأثیر بیشتر باعث القاء زایمانی آرام و بدون درد شوند.

بخش نهفته از مرحله اول زایمان
نیمی از مرحله نهفته زایمان، قبل از اینکه شما آن را حس کنید به پایان می رسد. در این مرحله دهانه رحم تا سه سانتی متر باز می شود و نازک شدن گردن رحم آغاز می شود. این کار می تواند در طی روزها، هفته ها و یا به سرعت انجام پذیرد.
انقباضات رحم در ابتدا خفیف و ملایم است، حدود ۳۰ تا ۴۵ دقیقه طول می کشند و هر ۵ تا ۲۰ دقیقه یک بار تکرار می شوند.

بخش فعال از مرحله اول زایمان
در این مرحله انقباضات رحم شدیدتر و فاصله بین دردها کوتاهتر می شود (گاهی اوقات ۳ الی ۴ دقیقه)، ۴۰ الی ۲۰ دقیقه به طول می انجامند و شدیدتر هستند. شما احساس می کنید درد آغاز شده، به نقطه اوج خود می رسد و بعد فروکش می کند. اما باز هم درد دیگری در راه است.
در این مرحله، دهانه رحم هفت سانتی متر باز می شود. تا به این جا، به احتمال زیاد آنچه که بر شما می گذرد، فکرتان را آنقدر مشغول کرده که نمی توانید به چیزهای دیگر فکر کنید. اگر می توانید کمی راه بروید و هر از گاهی جا به جا شوید. سعی کنید که ادرار کنید، حتی اگر احساس می کنید که نیازی ندارید. مطمئنا در این مقطع احساس خستگی می کنید. سعی کنید در فاصله بین دردها استراحت کنید. به نظر مشکل می آید، اما شما نیروی خود را برای فشار زایمان نیاز دارید.)
اگر تشنه هستید کمی نوشیدنی و یا یخ برای مکیدن درخواست کنید. در صورتی که درد شدید شد و آرام بخش می خواهید، به مراقب خود بگویید. خیلی از اوقات مراقب از شما میخواهد ۱۵ الی ۳۰ دقیقه صبر کنید و بعد دوباره از شما می پرسد که آیا هنوز به مسکن احتیاج دارید یا خیر؟ همراه و مراقب را از حال خود با خبر کنید. هنگامی که دیگر نتوانستید مابین دردها صحبت کنید وقت شروع زایمان رسیده است. همراهتان می تواند به شما کمک کند. اگر در پشت خود احساس درد می کنید، از همراهتان بخواهید تا آن ناحیه را مالش دهد و با کمی فشار درد تسکین پیدا می کند. کل این مرحله در زایمان های اول بین ۱۲ تا ۱۵ ساعت طول می کشد.

توجه
در گذشته اگر در بخش فعال مرحله اول زایمان به مدت ۲ ساعت پیشرفتی حاصل نمی شد، سزارین انجام می دادند. اما مطالعات جدید دانشگاه آلبا ما پیشنهاد می دهد که با استفاده از القاء می توان حدود ۲ ساعت دیگر صبر کرد تا زایمان از طریق واژن انجام شود.

دومین مرحله زایمان
دومین مرحله از مراحل زایمان شدید و طاقت فرساست، اما خوشبختانه خیلی طولانی نیست. در این مرحله، دهانه رحم بین ۴ تا ۱۰ سانتی متر باز می شود. دردها بدون فاصله و پی در پی می آیند و به شدید ترین مقدار خود می رسند.
دردها یک دقیقه طول می کشند و قبل از اینکه بتوانید نفسی تازه کنید، درد بعدی فرا می رسد.
این مرحله بی نهایت دردناک است و بهتر است خود را از قبل آماده کنید. درد نشانه آن نیست که اشتباهی در کار است بلکه کانال زایمان باز شده و تحت فشار و کشش است. برای بعضی از مادران، درد زایمان تقریبا غیر قابل تحمل است. ممکن است حالت تنوع پیدا کرده با استفراغ کنید، پاهایتان بلرزد، دچار گرفتگی عضله شوید و یا حتی به سکسکه بیافتید.
از همراهتان بخواهید به شما کمک کند: از او بخواهید پشتتان را مالش دهد، پاهایتان را ماساژ دهد و چند قطعه یخ برای مکیدن به شما بدهد. اگر درد به اوج خود رسید، آرام بخش درخواست کنید. تا زمانی که مصرف دارو بیش از حد مجاز نشده باشد، می توانید آرام بخش استفاده کنید و هیچگونه مشکل تنفسی هم برای شما با جنین در بر نخواهد داشت.
در این مرحله هنوز هم امکان انجام بلوک اپیدورال و بی حسی نخاعی وجود دارد. شما باید بر روی زایمان تمرکز داشته باشید، چه با دارو و چه بدون دارو به دردی که در حال حاضر دارید فکر کنید و با آنهایی که در گذشته و یا در راه هستند کلنجار نروید.
دردهای موقت می توانند دلهره آور باشند. شما درد زیادی خواهید داشت و فکر می کنید اشکالی به وجود آمده است. حتی ممکن است فکر کنید که در حال مرگ هستید. اضطراب و درد خودش را به شکل عصبانیت و جیغ و داد نشان می دهد. (خیلی از زنان هنگام درد زایمان با همسران خود با تندی برخورد می کنند.)
اگر کنترل خود را از دست دادید، دنیا که به آخر نرسیده است. بدنتان می داند که چگونه عمل کند. سعی کنید به خودتان تلقین کنید که توانایی انجام این کار را دارید و می توانید بر همه دردها غلبه کنید و با خودتان تکرار کنید که هر چقدر هم این مرحله زایمان دردناک باشد، ولی پایان می پذیرد. نوزادتان به زودی در آغوشتان خواهد بود.

مرحله زور زدن
این مراحله از مراحل زایمان مرحله زور زدن لازمه بدنیا آمدن نوزاد است و اغلب توفنده می باشد. پزشکان معمولا مرحله زور زدن را تا زمانیکه دهانه رحم کاملا باز نشده است، به جریان نمی اندازند، چون فشار قبل از آن موعد، روند زایمان را کند می کند. اگر به شما گفته شده است که هنوز زمان زور زدن نرسیده است، سعی کنید هوا را با فاصله های کوتاه (پف مانند) از دهانتان بیرون بدهید، تا مرحله زور زدن را به تأخیر بیاندازید. معمولا نیاز به زور زدن زمانی است که یک سوم سر نوزاد به نیمه راه کانال زایمان رسیده باشد و سر نوزاد به راست روده فشار بیاورد. در حقیقت مؤثرترین فشار زمانی است که احساس کنید دچار یبوست هستید و می خواهید اجابت مزاج کنید.
به محض اینکه دکتر به شما گفت که ادامه دهید، نفس عمیقی بکشید و زور بزنید. مرحله زور زدن در زایمان مرحله مهمی است و آن زمانی است که رحم آماده است تا نوزاد را سالم متولد کند. سعی کنید ۱۰ ثانیه زور بزنید و یک نفس تازه کنید. و دوباره زور بزنید. سعی کنید تا آنجا که می توانید فشار بیاورید.
سر نوزاد به ناحیه واژن و پرینه شما فشار آورده و باعث سوزش و درد می شود. نکته جالب در اینجاست که شما نمی دانید علی رغم درد، با فشار، به نوزادتان کمک می کنید تا بیرون بیاید. زمانیکه می بینید پایان کار نزدیک است احساس نیرو و توانایی می کنید.
گاهی اوقات بعضی از مادران مأیوس می شوند و فکر می کنند نوزادشان هرگز بیرون نمی آید. ترسناک ترین بخش زایمان، زمانی است که شما فکر کنید هرگز دردتان پایان نمی پذیرد. این نکته اهمیت دارد که بتوانید پشت سر هم زور بزنید، چون هر دفعه نوزاد کمی به عقب بر می گردد و اگر فشارها پشت سر هم باشد از بازگشت بچه به طرف بالا جلوگیری کرده اید.
و سرانجام: یک نوزاد سالم!
هنگامی که نوزاد به طرف پایین کانال زایمان می آید، سر خود را به یک سمت می چرخاند و چانه اش را روی سینه قرار می دهد. معمولا پشت سر (پهن ترین قسمت نوزاد راه را باز می کند تا نوزاد بتواند بیرون بیاید. خیلی زود پشت سر ظاهر شده، پس از آن پیشانی و بعد هم صورت بیرون می آید. وقتی که سر بیرون می آید بقیه بدن نیز به راحتی شر می خورد و بیرون می آید.

اقدامات اولیه هنگام تولد
پس از تولد نوزاد، معاینات زیادی باید انجام شود تا مطمئن شویم نوزاد خوب نفس می کشد و احتیاج به مراقبت های ویژه دارد یا نه؟ به محض ظهور سر نوزاد، پزشک مایعی را که از دهان و بینی نوزاد جاری است پاک می کند و هنگامی که نوزاد کاملا بیرون آمد، اگر نیازی باشد به او کمک می کنند تا نفس بکشد. پرستار یا ماما تعداد ضربان قلب، گردش خون و رنگ پوست نوزاد را کنترل می کند. امتیاز آپگار، در دقایق او ۵ بعد از تولد سنجیده می شود. معمولا مراقبین، قبل از اینکه شما نوزادتان را برای اولین بار در آغوش بگیرید، بند ناف را قطع می کنند و به آن گیره می زنند. بعضی از پزشکان معتقدند که قبل از اینکه جفت بیرون بیاید، نباید بندناف را برید.
مراقب، یک دستبند شناسایی به مچ و بازوی نوزاد می بندد (معمولا به مچ مادر هم می بندند.) و در چشمان نوزاد قطره میچکانند. تا اگر احیانا در زمان زایمان، میکروبهای کلامیدیا یاگنوره از شما به نوزادتان منتقل شده باشد، آنها را از بین ببرد و از کور شدن نوزاد جلوگیری کند. بلافاصله پس از تولد، ویتامین K به نوزاد تزریق می شود تا معلمین شویم، سیستم انعقادی اش خوب کار می کند. حدود ۶ ساعت پس از تولد، معاینه کاملی از نوزاد به عمل می آید تا از سلامت اور اطمینان کامل حاصل کنیم.

بعد از تولد
پس از آنکه فرزند شما به دنیا آمد ممکن است انقباضات خفیف رحم ادامه داشته باشد. شاید هم اصلا متوجه آن نشوید. جفت باید از دیواره رحم جدا شود. پزشک جفت را فشار می دهد و از شما میخواهد که زور بزنید و به خارج کردن جنت کمک کنید. پس از خارج شدن آن را بررسی می کند تا ببیند که آیا کاملا خارج شده و احیانا قسمتی از آن در بدن باقی نمانده باشد. پس از آن متخصصین، واژن و گردن رحم را آزمایش می کنند که پارگی به وجود نیامده باشد. اگر اپی زیوتومی یا پارگی صناق ایجاد شده باشد، متخصص جای آن را بخیه می زند. انجام بخیه با بی حسی موضعی صورت می گیرد.

عمل سزارین
قاعدتا فقط صحیح و سالم بدنیا آمدن نوزاد مهم است و نحوه تولدش خیلی برایتان فرق نمی کند. اما بسیاری از متخصصین از افزایش اعمال سزارین نگران هستند. عمل سزارین بیشتر از عمل جراحی کیسه صفرا و یا برداشتن لوزه انجام می شود.

آیا انجام عمل سزارین ضروری است؟
میزان انجام عمل سزارین در جهان به حدود ۲۴% رسیده است (در سال ۱۹۹۵، % ۴ بود) اما هم اکنون در حال کاهش است.
بعضی از سزارین ها از قبل برنامه ریزی شده اند، اما بیشتر آنها به طور غیر منتظره و به علت مشکلات زایمانی انجام می شود. پزشک شما ممکن است به علت هر یک از موارد زیر عمل سزارین را ترجیح دهد:
سزارین قبلی: در گذشته این نظریه مطرح بود که اگر خانمی یک بار سزارین داشته است، زایمان های بعدی اش هم باید به طریق سزارین انجام شود. اما امروزه، تعداد زنانی که قبلا سزارین داشته اند و حق انتخاب زایمان طبیعی را دارند، رو به افزایش است.
عدم پیشرفت زایمان: یکی از شایع ترین دلایل سزارین، زمانی است که مراحل زایمان خیلی آهسته و یا متوقف شود.
وضعیت اضطراری جنین: اگر جنین در وضعیت اضطراری قرار گیرد (مثال: اگر اکسیژن کافی دریافت نکند)، در آن صورت عمل سزارین انجام می شود.
وضعیت بریج: اگر نوزاد با پا وارد کانال زایمان شود، در اینصورت مادر حتما باید سزارین شود
زمانیکه زایمان طبیعی برای مادر خطرآفرین باشد. اگر مادر در شرایطی مانند بیماری قلبی باشد باید از ریسک زایمان طبیعی جلوگیری و سزارین انجام شود.
چندقلویی: اگر بیش از یک نوزاد در رحم مادر باشد، در اینصورت ریسک اینکه یکی از آنها در حالت بدی قرار گرفته باشد، وجود دارد. بنابراین حتما باید زایمان به طریق سزارین انجام شود.
موارد اورژانسی: بعضی از اوقات در هنگام زایمان مواردی اورژانسی پیش می آید. در این مواقع نیاز به یک عکس العمل فوری پیدا می شود تا سلامتی مادر و نوزاد را تضمین کند و بهترین روش، سزارین است.

چه انتظاراتی باید داشته باشیم؟
بعضی از مادران هنگامی که می شنوند و باید سزارین شوند، ناراحت می شوند ولی اگر پزشک شما تشخیص داد که نیاز به این عمل هست، باید بدانید که این بهترین راه برای تضمین سلامتی شما و فرزندتان خواهد بود.
مراحل متعددی قبل از زایمان وجود دارد. اولین قدم، آماده کردن شما برای انجام یک عمل می باشد. این مراحل در بیمارستانهای مختلف، متفاوت است. ولی حتما شامل اصلاح شکم و قسمتی از ناحیه عانه و شستشو با مایع ضد عفونی کننده است. پزشک متخصص بیهوشی حتما در مورد نحوه بیهوشی با شما صحبت خواهد کرد. یک پرستار کاتتر داخل وریدی در دست یا بازوی شما قرار می دهد، فشار خون شما را اندازه گیری کرده، همچنین دستگاههای مختلفی به شما وصل می کنند تا وضعیت قلب و سطح اکسیژن بدن شما را بسنجد و یک سوند ادرار نیز در مثانه قرار می دهد. ممکن است اپیدورال یا بلوک نخاعی انجام شود. در این صورت در طول عمل هوشیار خواهید بود یک سوزن در محل خواهید داشت. بیهوشی عمومی تنها در ۲۰ درصد سزارین ها و در مواقع اضطراری انجام می گیرد.
در زایمان به طریق سزارین در برش لازم است: یکی در شکم و یکی در رحم. راههای مختلفی برای هر یک از این برش ها وجود دارد. پزشک شما در این مورد تصمیم می گیرد و این تصمیم بستگی به موقعیت و وضعیت اضطراری زایمان دارد. این روزها در ۹۹٪ موارد هر دو برش به طور افقی صورت می گیرد.
پس از اینکه نوزاد از این برش ها بیرون کشیده شد، عمل زایمان کامل می شود و به محض اینکه نوزاد متولد شد، پزشک شروع به بیرون آوردن جفت از رحم می کند و پس از آن محل برش را بخیه می زند. البته دوختن بخیه ها مدتی وقت لازم دارد، ولی شما قطعا بی حال هستید و به زحمت متوجه چیزی می شوید. امروزه بسیاری از پزشکان به جای بخیه از ماشین دوخت استفاده می کنند و پوست را به هم وصل می کنند. بیشتر سزارین ها تقریبا ۳۰ دقیقه طول می کشند.

پس از عمل سزارین
پس از عمل شما به اتاق ریکاوری منتقل می شوید تا علائم حیاتی تا زمان به هوش آمدن کاملا کنترل شود. به مدت ۲۴ ساعت این کنترل ادامه دارد و به تدریج که آثار بیهوشی محو شد از مسکن ها نیز استفاده می شود. به محض اینکه توانستید، باید از جای خود برخیزید، حتی اگر برای اولین بار که از تخت پایین می آیید، احساس درد داشته باشید. هشت ساعت پس از عمل از شما می خواهند کمی قدم بزنید و این عمل به گردش جریان خون کمک کرده و از جمع شدن مایع درون ریه ها جلوگیری می کند و سرعت بهبودی افزایش می یابد.
اگر بهبودی شما روند عادی خود را طی کند، می توانید نوزاد خود را در آغوش بگیرید و به او شیر بدهید. در حقیقت بسیاری از پزشکان به شما اجازه می دهند در همان اتاق عمل در حالیکه هنوز برش ها بخیه نخورده اند، به نوزادتان شیر بدهید. در این مورد با پزشک خود صحبت کنید. هنگامیکه شروع به شیر دادن می کنید کمی دچار انقباض می شوید که قاعدتا دردناک است.
شاید بخواهید تکنیک های آرامش بخش را تمرین کنید و یا اینکه مصرف داروهای مسکن و شیردهی را با هم تنظیم کنید. این انقباضات مزاحم شما هستند. جای نگرانی نیست. این انقباض ها روش طبیعی کنترل خونریزی هستند. در صورتی که هیچ مشکلی نداشته باشید، دو الی سه روز در بیمارستان بستری خواهید بود. اگر بتوانید غذا بخورید عمل دفع را انجام دهید، عفونت نداشته باشید، قدم بزنید، و برای نگهداری نوزاد مشکلی احساس نکنید، دیگر وقت آن رسیده است که به منزل بروید. هنگامیکه به منزل رفتید، به مدت چهار تا شش هفته نیاز به استراحت دارید تا بدنتان بهبودی کامل را حاصل نماید.
تمرینات تنفسی خود را می توانید در اولین روز در بیمارستان آغاز کنید. سپس هر روز به تدریج نرمشهای سبک انجام دهید تا به تناسب برسید. البته نرمشهای عادی قبل از بارداری را انجام ندهید، مگر با اجازه پزشکتان. انجام بیش از اندازه نرمش سبب تأخیر در بهبودی شما خواهد شد.
پس از پایان دو هفته، احساس بهبودی خواهید کرد، اگرچه که هنوز کمی از درد باقی مانده است. بیشتر مادران شش هفته پس از سزارین هیچگونه دردی احساس نمی کنند. پس از این دوره می توانید فعالیت های خود را از سر بگیرید. بعضی از پزشکان پس از دو هفته اجازه رانندگی می دهند ولی بعضی معتقدند که بهتر است تا پایان شش هفته از رانندگی بپرهیزند.)

پیشنهاد جالب
سعی کنید پس از سزارین و بازگشت به منزل کمرتان را با کمربندهای کشی نرم ببندید که به این ترتیب در هنگام حرکت و حتی در خواب درد شما کمتر می شود.

زایمان طبیعی پس از سزارین
اگر قبلا یکبار سزارین شده اید، هنوز هم می توانید زایمان طبیعی داشته باشید. با پزشک خود در مورد این نوع زایمان مشورت کنید ((VBAC. اگر در گذشته بیش از ۲ بار سزارین داشته اید، دیگر نمی توانید زایمان طبیعی انجام دهید. زیرا احتمال پاره شدن محل بخیه های قبلی وجود دارد.