در زمان زایمان چه باید کرد؟

شما نه ماه بارداری را پشت سرگذاشتید و حالا لحظه ای که منتظرش بودید فرارسید وضع حمل! اتاق بچه رنگ شده است، تخت نوزاد در سر جایش قرار گرفته و تشک و لحاف هماهنگ، تخت را پوشانده است. پوشک، شیشه بچه، پودر و یک سری کفشهای کوچک با مزه خریده اید. به ماه طولانی به نظر می آمد ولی بالاخره سپری شد و زمان زایمان فرا رسید.

زایمان: ترسهای مادران
بعضی از زنان از زایمان می ترسند، بعضی انتظار می کشند و جالب اینجاست که قسمت اعظم نه ماه را در این نگرانی بسر می برند که زایمان چگونه است؟ نگرانی و ترس طبیعی است. با دکتر و دیگر زنانی که بچه دار شده اند صحبت کنید. به خاطر داشته باشید که از آغاز تاریخ بشریت، زایمان جزئی از زندگی زنان بوده است. ولی امروزه روند زایمان ایمن تر و راحت تر شده است.
نگرانی های رایج در بین زنان باردار عبارتند از :
درد زایمان: حتما داستانهای ترسناکی در مورد زنانی که در حال زایمان، ترسیده، خون آلود و در حال درد کشیدن هستند، شنیده اید. و از آن بدتر اینکه هیچ زنی تا کنون نتوانسته احساس درد در آن زمان را دقیق به خاطر بیاورد تا برای شما توصیف کند. با پزشک تان در مورد پیدا کردن راهی برای تسکین درد مشورت کنید. اشتباه نکنید و داروها را کاملا کنار نگذارید، حتی اگر قرار است زایمان طبیعی داشته باشید از روش های استراحت و مهار درد استفاده کنید و برای غلبه کردن بر درد با همسرتان گفتگو و تبادل نظر کنید.
غریبه ها مشغول تماشا هستند: تنها غریبه هایی که در اتاق زایمان حضور دارند، کارکنان بیمارستان و مسئولین زایشگاه هستند که در کار خود با تجربه و کار آزموده هستند. آنها تنها از دریچه زایمان به این مسئله نگاه می کنند و هیچگونه قضاوت دیگری ندارند.
دفع ناخواسته مدفوع هنگام زایمان: این عمل در هنگام زایمان رایج است. اگر در مرحله فشار زایمان، مدفوع خارج شود، غیر طبیعی نیست و هیچگونه جایی برای نگرانی وجود ندارد. اگر این اتفاق رخ دهد، فوری نظافت می شود و به ندرت کسی به آن توجه می کند. همه منتظر به دنیا آمدن طفل در راه هستند.
رسیدن به بیمارستان به موقع به بیمارستان نرسیدن از موارد نادر است، که معمولا در مورد فرزند اول اتفاق نمی افتد. شما تقریبا همیشه برای اینکار به قدر کافی وقت دارید.
اگر اشتباهی رخ دهد: این نگرانی همگانی و فراگیر است. متاسفانه، گاهی اوقات نوزادان مرده به دنیا می آیند و یا اینکه پس از تولد از بین می روند و تعداد کمی هم هنگام تولد مشکلات تنفسی دارند. با این حال این ارقام بسیار کم است و امیدوار باشید که نوزاد شما سالم خواهد بود. با همسرتان در مورد نگرانی های خود صحبت کنید. با | اطرافیان و اعضای خانواده و پزشک نیز مشورت کنید.
صرفه جویی در وقت:
در مورد زمان خبر دادن دردهای زایمانی به پزشک با احتیاط عمل کنید و به موقع به بیمارستان مراجعه کنید. وسایل خود را از قبل آماده کنید.

مهار درد: موضوع مهم
قبل از شروع درد حتما با پزشکتان در مورد نوع داروهای مسکن مشورت کنید. با اینکه تمرینات حفظ آرامش و سفت و شل کردن عضلات در زمان شروع درد زایمان و روشهای مختلف تنفس در هنگام درد را باید در دوران حاملگی آموخته باشید، با اینحال گاهی اوقات استفاده از داروهای مسکن اجتناب ناپذیر است. در ادامه بعضی از داروها مورد بحث قرار گرفته اند.

آرام بخش های مخدرها و خواب آورها
آرام بخش ها دقیقا درد را تسکین نمی دهند، بلکه با کاهش اضطراب درد را مهار می کنند. بعضی از مادران در مرحله اولیه درد زایمان، با کمک این داروها مدت کوتاهی به خواب می روند. مخدرها در واقع درد را تسکین می دهند ولی عوارض جانبی هم دارند. از قبیل تهوع، استفراغ، خارش و سرگیجه. همچنین ممکن است بر روی تنفس نوزاد در هنگام تولد اثر بگذارند، بنابراین نمی توانند در زمان نزدیک به وضع حمل مورد استفاده قرار گیرند. هر چند این داروها نمی توانند درد را به طور کامل از بین ببرند اما می توانند آن را کاهش دهند. (مخدرهای زایمانی مثل مرفین که معمولا درون ورید و یا در عضله تزریق می شوند. با این حال این مخدرها خیلی نزدیک به زمان زایمان تزریق نمی شوند، چون باعث اختلالات تنفسی نوزاد می شوند.

بی حسی موضعی
بی حسی موضعی با تزریق داروهای بی حس کننده در بافت آن منطقه به وجود می آید و یک منطقه را بی حس می کند، معمولا این عمل قبل از اپیزیوتومی (ایجاد برش در پرینه، یعنی منطقه ای که بین واژن و مقعد است) که به منظور باز کردن بیشتر واژن برای خروج راحت تر سر بچه صورت می گیرد و یا قبل از ترمیم پارگی، انجام می شود. بلوک کردن عصب پودندال در رحم باعث بی حسی ناحیه می شود و زایمان را آسان می کند و هیچ گونه عارضه جانبی برای نوزاد ندارد. به راحتی انجام پذیر است و هیچگونه اثری بر پیشبرد زایمان ندارد و از بهترین انواع بی حسی به شمار می رود و می تواند هنگامی که سر نوزاد در کانال زایمان قرار دارد، انجام شود.

بلوک اپیدورال و بی حسی نخاعی
ممکن است پزشک شما داروهای بی حسی موضعی را در فضای اطراف نرم شامه (ساک حاوی نخاع و مایع داخل آن) تزریق کند. این نوع بی حسی برای کنترل درد نزدیک زایمان خیلی رایج شده است و در حالیکه تقریبا شما را از درد راحت می کند، این امکان را میدهد که در هنگام تولد نوزادتان هشیار باشید. در بسیاری از مراکز درمانی ۸٪ از زایمان ها به صورت اپیدورال انجام می شود.
اپیدورال در هنگام سزارین، که نیازمند بیهوشی است، نیز مفید واقع می شود ولی به هر حال عوارض جانبی هم دارد.
در بی حسی نخاعی، داروی بی حسی در درون مایع نخاع در قسمت پایین کمر تزریق می شود و باعث تسکین درد (یا سزارین) می شود. در بی حسی زینی، که نوعی بی حسی نخاعی است، فقط قسمتی از بدن که روی زین قرار می گیرد بی حس می شود و فقط پرینه را بی حس می کند.
این روش در مراحل آخر زایمان و اپیزیوتومی به کار می رود. امروزه کاربرد زیادی ندارد. اپیدورال و بی حسی نخاعی عوارض جانبی به دنبال دارند شامل:
کاهش فشار خون در هنگام زایمان
سردردهای پس از زایمان
اختلال کار مثانه

تشنج با عفونت (در موارد بسیار نادر)
ماده بی حسی در نوع اپیدورال از طریق یک کانتر به درون بافتی که بین پوشش نخاع و ستون مهره ها قرار دارد، تزریق شده و از کمر به پایین را بی حس می کند. ۱۵ تا ۲۰ دقیقه طول می کشد تا این روش اثر کند و کاتتر تا پایان زایمان در محل باقی می ماند تا در صورت لزوم، داروی بی حسی بیشتری تزریق شود. به طور معمول اپیدورال در ٪۸۵ از زنان درد را کاملا از بین می برد، در ۱۲٪ درد را کاهش می دهد و در ۳٪ هیچ تأثیری ندارد. برای عمل سزارین هم می شود از روش اپیدورال استفاده کرد.
یکی از مزایای اپیدورال این است که می تواند مناطق خاصی از بدن را بی حس کند، به عنوان مثال می تواند دقیقه ناحیه ای بین ۵/۲ تا ۵ سانتی متر بالاتر از ناف و ۵/۲ تا ۵ سانتی متر پایین تر از آن را بی حس می کند که این محل دقیقا مربوط به درد زایمان است.
هنگامیکه درد پیشروی می کند و سر نوزاد وارد لگن خاصره می شود، متخصصین بیهوشی می توانند مقدار بی حسی در قسمت پایین ناف را افزایش دهند و اگر زایمان به طریق سزارین باشد مقدار بی حسی منطقه بالای ناف را افزایش می دهند.
عوارض جانبی نهفته در این نوع بی حسی (که نادر است) عبارتند از:
کاهش نیروی زایمان .کاهش فشارخون
سردردهای جدی پس از زایمان
اختلالات ادراری و راه رفتن پس از زایمان
تب خیلی بالا
طولانی کردن زایمان
پایین آوردن تعداد ضربان قلب نوزاد
قبل از فرا رسیدن دردهای زایمانی پاسخ سوالات خود را پیدا کنید.
پیش از شروع دردهای زایمانی با پزشک خود در مورد زمان تماس با او در موقع شروع درد، صحبت کنید. آیا اگر کیسه آب قبل از شروع درد پاره شد، باید اطلاع دهید؟ آیا باید صبر کنید تا فاصله دردها بطور منظم به ۱۰ دقیقه برسد؟ یا پنج دقیقه؟ در اولین ویزیت باید هر نکته و سؤالی که در مورد درد زایمان و یا خود آن دارید، مطرح کنید. اینکه آیا می خواهید خودتان به نوزادتان شیر بدهید و یا از شیر خشک استفاده کنید و در مورد نکات مهم دیگر مثل اینکه آیا دوست دارید قبل از زایمان راه بروید و یا اپیزیوتومی بشوید، با پزشک مشورت کنید. به خاطر داشته باشید که شما و پزشکتان هر دو در یک موضع قرار دارید.

زایمان: آیا دردهای زایمان فرا رسیده است؟
زایمان واقعا کار مشکلی است ولی جایی برای ترس وجود ندارد. فقط باید به خوبی از عهده آن برآییم. اگر ۱۰ روایت متفاوت از ۱۰ مادر در مورد دردهای زایمان شنیده اید، تعجب نکنید. زایمان ها با هم فرق دارند. (حتی ممکن است فردی تجربیات متفاوتی از زایمانهایش داشته باشد.)
براستی هیچکس نمی داند که درد زایمان چگونه آغاز می شود. ما می دانیم که چه زمانی هنگام زایمان شماست. در آن زمان بدنتان پروستاگلندین تولید می کند (مواد شیمیایی که گردن رحم را کوتاه، نرم و منبسط می کند). این علائم به تشدید درد زایمان کمک می کند و درد زایمان باعث افزایش پروستاگلندین می شود. ای وای! درد زایمان شروع شد! ما نمی دانیم که دقیقا چه چیز باعث تولید پروستاگلندین در رحم می شود. اما بدن شما می داند که چه وقت، زمان تولد نوزاد است. امروزه بسیاری از متخصصین بر این باورند که بعضی علائم از طرف جنین باعث به جریان افتادن زایمان می شود.

سه مرحله زایمان
مرحله اول: شروع درد تا اتساع کامل گردن رحم. این مرحله به دو بخش نهفته و فعال تقسیم می شود. مرحله نهفته: دهانه رحم حدود ۴ الی ۵ سانتی متر باز می شود. به طور متوسط در زایمان اول حدود ۱۴ ساعت و در زایمان های بعدی ۶ ساعت طول می کشد.
مرحله فعال پس از باز شدن ۴ الی ۵ سانتی متر گردنه ی دهانه رحم شروع می شود و در زایمان اول ۵/۱ سانتی متر در ساعت و در زایمانهای بعدی ۵/۲ سانتی متر در ساعت پیشرفت می کند.
مرحله دوم: از زمان باز شدن کامل دهانه رحم تا تولد نوزاد، این زمان در زایمان های اول ۲-۳ ساعت و در زایمان های بعدی ۵/۱ تا ۵/۲ ساعت طول می کشد. مرحله سوم: این مرحله از زمان تولد نوزاد تا بیرون آمدن جفت است و به طور معمول ۳۰ دقیقه به طول می انجامد.
مرحله نهفته طولانی ترین قسمت است و کمترین فشار را در بردارد، در حالیکه مرحله فعال کوتاه ولی فشار زایمان شدید است و براستی که مرحله دوم آن (مرحله زور زدن) بسیار سخت است.

نشانه های زایمان
به محض احساس درد به سوی بیمارستان نشتابید. سعی کنید آرامش خودتان را حفظ کنید و حواستان را به کارهای دیگر مشغول کنید.
کتاب بخوانید، تلویزیون تماشا کنید، سعی کنید بخوابید، دوش آب گرم بگیرید، با همسر خود گپی بزنید و یا خوراکی سبک میل کنید.
خیلی از مادران دوست دارند که تمام مرحله نهفته را در منزل بمانند و محیط مأنوس خانه را به بیمارستان و یا زایشگاه ترجیح می دهند.
خیلی از پزشکان معتقدند که اگر کیسه آب پاره شد، باید بیمار به بیمارستان برود چون امکان افتادگی بند ناف پس از پارگی کیسه آب وجود دارد.

چگونه بفهمیم که زمان زایمان نزدیک شده است؟
پایین آمدن نوزاد: هنگامیکه زمان زایمان نزدیک می شود، اصطلاحا نوزاد می چرخد و این بدان معناست که او آماده تولد است. بعضی از مادران بلافاصله متوجه می شوند ولی بسیاری به آن توجه نمی کنند. در بارداریهای اول، این مسئله ۴ هفته قبل از زایمان اتفاق می افتد و اگر این مسئله در آغاز زایمان رخ ندهد (در بارداریهای اول) ٪۵۰ احتمال سزارین بوجود می آید.
نازک شدن گردن رحم، گردن رحم به تدریج که آماده زایمان می شود، نازک میگردد. این قسمت از بدن که ضخامتش حدود ۳ سانتی متر است به اندازه قطر یک ورق کاغذ نازک می شود. ولی از آنجایی که نمی توانید ببینید، آن را درک نمی کنید. پزشک با معاینه به اندازه آن پی می برد و می تواند شما را آگاه کند.
اتساع گردن رحم: در زمان ، دهانه رحم که به طور معمول کاملا بسته است، ۱۰ سانتی متر باز می شود. با معاینه لگن می توان به اندازه باز شدن آن پی برد. (البته بعضی پزشکان این کار را انجام نمی دهند.)
لکه بینی: لکه بینی یکی از اولین علائم واقعی مربوط به شروع زایمان است. در دوران حاملگی، مقداری موکوس غلیظ و چسبناک که شفاف با آغشته به خون است، دهانه رحم را مسدود می کند تا جلوی ورود باکتری ها را بگیرد. با از بین رفتن این سد لکه بینی شروع می شود. با اینکه لکه بینی نشانه نزدیک شدن زمان زایمان است، بعضی وقت ها از چند روز قبل از زایمان شروع می شود. این مسأله در بعضی از خانمها، اصلا وجود ندارد.
پاره شدن مشای جنینی کیسه آب»: شما ممکن است این پدیده را با عنوان پاره شدن کیسه آب بشناسید. این مسأله زمانی اتفاق می افتد که کیسه آمینوتیک Aminotic پاره و یا سوراخ می شود و مایعی که در دوران حاملگی جنین را احاطه کرده است، آزاد می شود. این ماده می تواند به صورت قطره قطره و یا ناگهانی خارج شود، ولی بیشتر مادران آن را تجربه نمی کنند؛ چون این کیسه بیشتر در زمان وضع حمل پاره می شود. اگر قبل از اینکه درد زایمان شروع شود، کیسه آب پاره شد، پزشک معالج را خبر کنید. تا ۲۴ ساعت پس از پاره شدن کیسه آب باید زایمان صورت بگیرد، در غیر این صورت پزشکتان زایمان را القاء می کنند چون احتمال خطر عفونت به وجود می آید.
تهوع یا اسهال: این حالت در شروع درد زایمان رایج است و شاید به علت افزایش پروستاگلندین در بدن باشد.

هشدار
اگر کیسه آبتان پاره شد بلافاصله با دکتر تماس بگیرید. دست به هیچ کاری نزنید که خدای نخواسته باکتری وارد بدنتان نشود. حمام نگیرید، از تامپون استفاده نکنید، نزدیکی نکنید و دست به واژنتان نزنید.

انقباضات رحم
یکی از نشانه های زایمان، شروع درد زایمان است. شما مادران حتما انقباضات برکسون هیکس» (یک نوع انقباض رحمی بعد از ۲۹ هفته از حاملگی) را کم و بیش تجربه کرده اید. از زمانی که رحم برای تولد نوزاد آماده می شود این انقباضات آغاز می شوند، با نزدیکتر شدن زمان زایمان انقباضات شدیدتر می شوند که گاهی با درد توأم است. اغلب به سختی می توان تفاوت بین انقباضات و درد زایمان را تشخیص داد. علائم بسیاری برای شناسایی دردهای زایمان و یا دردهای مشابه آن در هنگام شروع انقباضات وجود دارد.
فاصله زمانی دردهای زایمانی: فاصله درد اول و درد دوم را اندازه بگیرید. اگر به طور منظم فواصل آنها کم می شوند، درد زایمان است. دردهای غیر زایمانی نامنظم هستند.
طول دوره درد: طول دوره درد را اندازه بگیرید. اولین درد حقیقی زایمان ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول می کشد و به تدریج طولانی تر می شود. مدت دردهای غیر واقعی یکسان است.
تحرکات جسمانی: جا به جا شوید و با کمی راه بروید. با تحرک و جا به جایی دردهای غیر واقعی متوقف می شوند ولی اگر حتی معلق هم بزنید، دردهای زایمانی قطع نمی شوند.
محل درد: اگر درد در ناحیه شکم و پایین شکم و رانها باشد، احتمالا درد زایمان است. چون درد زایمان از قسمت پایین کمر شروع می شود، در شکم پخش شده و به سوی پایین به سمت پاها حرکت می کند.

تست نوشیدن آب: چهار لیوان آب بنوشید و به پهلوی چپ بخوابید، در طول
یک ساعت دردهای خود را اندازه بگیرید. اگر فاصله آنها از یکدیگر بطور ثابت ۵ دقیقه و با کمتر است، شما در ساعات اولیه دردهای زایمان هستید. اگر دردی دارید که نامرتب است، بعضی ۵ دقیقه، بعضی ۸ و با ۱۰ دقیقه است و با شدت خود را از دست می دهد، در اینصورت دچار درد غیر از درد زایمان شده اید. با اینهمه گاهی تشخیص درد زایمان از غبر آن مشکل است. احتیاط کردن، ضرر ندارد. پزشک شما حتما از اینکه دردتان، درد زایمان نبوده، عصبانی نخواهد شد، اگر شما هم بی دلیل به بیمارستان بروید، چیزی از دست نمی دهید، این تجربه برای شما در دفعه بعد ارزشمند است.

زمان تماس با دکتر
قطعا پزشک راهنمایی های لازم را در مورد زمان تماس گرفتن، به مراجعین می دهند. بعضی از پزشکان پیشنهاد می کنند که هنگامی که فاصله دردها ۱۰ دقیقه شدند، به آنان اطلاع دهید. بعضی ۸ دقیقه و بعضی دیگر ۵ دقیقه را مناسب می دانند. اگر کیسه آب پاره شد با انقباضات خیلی شدید و دردناک گردید، بدون توجه به فاصله در دها، حتما با پزشکتان تماس بگیرید. با احتیاط عمل کردن بهتر از آن است که خطر انتظار کشیدن را به جان بخرید. اگر چیز غیرعادی دیدید حتما به پزشک معالج اطلاع دهید.

وسایل مورد نیاز در بیمارستان
اگر جزو افرادی هستید که برای گردش آخر هفته ۵ ساک وسیله با خود می برید، سعی کنید موقع رفتن به بیمارستان یا زایشگاه خود را کنترل کنید. به خاطر داشته باشید که برای مدت کوتاهی به آنجا می روید و اتاقهای بیمارستان فضای زیادی برای وسایل شخصی شما ندارند. به علاوه، شما باید همه آنها را به منزل برگردانید و از کسی بخواهید که آنها را برای شما مرتب کند. ما در اینجا فهرست وسایل مورد نیاز را آورده ایم.
حوله حمام
لباس خواب، اگر ترجیح می دهید که لباس خواب خودتان را بپوشید.
جوراب گرم (چند جفت) تا در هنگام زایمان بپوشید.
شماره تلفنهای ضروری و کارت تلفن - دوربین عکاسی و یا فیلمبرداری، اگر دوست دارید و مجاز هستید.
یک دستگاه ضبط صوت یا CD با کاست موسیقی مورد علاقه تان
عینک (مطمعنا لازم است که لنزهای خود را بردارید.)
ساعت، برای اندازه گرفتن فاصله دردها - نوشیدنی های یخی بدون گاز
آب نبات برای خودتان و همراهانتان
لوازم بهداشتی و آرایشی و مسواک
کرست شیردهی (اگر می خواهید شیر بدهید) و یک عدد کرست اضافی
لباس زیر
کتاب یا مجله برای مطالعه
یک دست لباس راحت و گشاد برای زمان مرخص شدن (شاید نتوانید لباسهای قبل از بارداری را بلافاصله بعد از زایمان بپوشید.)
یک دست لباس کامل برای نوزاد - کلاه و پتو فراموش نشود. - برای بازگشت به منزل ماشینی با صندلی راحت و صندلی مخصوص بچه بهتر است.

بیمارستان یا زایشگاه
پزشکتان شما را در مورد انتخاب محل برای زایمان راهنمایی می کند. اگر قرار است زایمان در بیمارستان انجام شود به موارد زیر دقت کنید:
قبلا به بیمارستان مورد نظر مراجعه کنید.
حتی الامکان نزدیکترین درب ورود را انتخاب کنید.
فرم پذیرش را پر کنید.
بعد از انجام مراحل فوق به اتاق زایشگاه راهنمایی می شوید و در آنجا برای بدنیا آمدن نوزادتان آماده می شوید.

امکانات بیمارستانی
امکانات بیمارستانی از یک بیمارستان به بیمارستان دیگر و از یک پزشک تا پزشک دیگر فرق می کند. شما باید در مورد موارد مختلف از قبیل امکانات اتاق عمل و دستگاههای کنترل جنین با پزشکتان صحبت کنید. (و نیز قراردادهای بیمه)
در هر صورت حالا زمان شروع بحث و جدال با پزشک معالج و یا سرپرستار نیست. اگر چیزی به میل شما نیست، به خاطر داشته باشید که شما و پزشک هر دو یک هدف دارید: به دنیا آوردن یک نوزاد سالم. انرژی خود را برای مسائلی که واقعا ارزش ندارند، هدر ندهید.
امروزه، پدرها هم، با هماهنگی قبلی، می توانند به اتاق زلیشگاه بیایند. هنگامیکه آماده زایمان می شوید، ممکن است از همسرتان خواسته شود که اتاق را ترک کند و این زمان خوبی است تا تلفن های ضروری را انجام دهد، چیزی بخورد و کمی استراحت کند.