زایمان در آب در ایران، کدام بیمارستان‌ها؟

حق مسلم هر زنی است که برای بارداری و نحوه زایمان خود تصمیم بگیرد. بسیار دیده می شود که زن باردار به دلایل و مسائل مختلفی نظیر درد زایمان، مسائل زناشویی و... اصرار به عمل سزارین دارد و حتی به سخنان پزشک توجه ندارد، چه برسد به آنکه بخواهد راهنمایی شود.

امروزه در جامعه تا از عمل سزارین سخن به میان می آید مردم پزشک متخصص زنان و زایمان را عامل اصلی افزایش بی رویه سزارین می دانند.

اما باید به این نکته توجه داشت که پزشک (به جز موارد اورژانسی) یک مشاور است ودر نهایت مادر باردار باید برای نحوه زایمان خود تصمیم بگیرد.

فراموش نشود که مادران به اطلاع رسانی، توانمندسازی و آگاهی کامل درباره چگونگی زایمان خود نیاز دارند تا برای زایمان طبیعی یا سزارین بدرستی تصمیم گیری کنند.

دکتر محمداسماعیل مطلق، مدیرکل دفتر جمعیت و سلامت خانواده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در گفت وگویی اختصاصی با هفته نامه سلامت در این باره می گوید: "در سال های اخیر، میانگین عمل سزارین در کشور نسبت به زایمان طبیعی از روند رو به رشدی برخوردار بوده اما این روند در استان ها و بیمارستان های مختلف متفاوت است."

طبق آخرین آمار ارائه شده از سوی دفتر سلامت مادران وزارت بهداشت و براساس طرح پژوهشی نظام نوین پایش و ارزشیابی خدمات بهداشت باروری، به طور میانگین ۶/۴۰ درصد زایمان ها در کشور به روش سزارین انجام می گیرند که سهم شهرها از این آمار بیشتر از روستاهاست.

در این طرح مشخص شد که تنها ۱۰/۵ درصد عمل های سزارین به اختیار مادر باردار و همسرش انجام پذیرفته و ۶۱/۶ درصد سزارین ها به تشخیص پزشک متخصص بوده است.

سیر صعودی آمار و افزایش تعداد عمل های سزارین ذهن را درگیر این مساله می سازد که شاید در تشخیص پزشک متخصص، غیر از موارد اورژانسی عوامل دیگری نیز در انجام عمل سزارین نقش دارد. چرا که استاندارد جهانی عمل سزارین به طور متوسط حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد برای هر کشور است.

دکتر سید حشمت الله از هر، متخصص جراحی زنان، زایمان و نازایی در این باره به هفته نامه سلامت می گوید: "اینکه سزارین نسبت به زایمان طبیعی از روند رو به رشدی برخوردار بوده، غیرقابل انکار است اما باید دلایل اصلی انجام عمل های سزارین به طور تخصصی بررسی شود."

این استاد دانشگاه می افزاید: "آمارهای اعلام شده درباره سزارین و علت های آن نمی تواند دقیق باشد چرا که تشخیص صحیح تعداد عمل های سزارین در سراسر کشور و بررسی عوامل آن به محاسبه آماری و عملکردی کارشناسی شده از سوی مرکز آمار نیاز دارد.

هیچ پزشک زنان و زایمان متعهدی به جز موارد خاص که سلامت مادر و نوزاد در خطر است، برای عمل سزارین به طور شخصی تصمیم نمی گیرد، بلکه با اطلاع رسانی شفاف تصمیم نهایی را به عهده مادر باردار می گذارد."

حق مسلم هر زنی است که برای بارداری و نحوه زایمان خود تصمیم بگیرد. بسیار دیده می شود که زن باردار به دلایل و مسائل مختلفی نظیر درد زایمان، مسائل زناشویی و... اصرار به عمل سزارین دارد و حتی به سخنان پزشک توجه ندارد، چه برسد به آنکه بخواهد راهنمایی شود.

وی با اشاره به این مطلب می گوید: "فرهنگ سازی و آموزش صحیح بهداشت باروری می تواند در تصمیم گیری شیوه زایمان به مادران کمک کند."

با بررسی های انجام شده، دلایل مختلفی در عمل سزارین دخیل است. به طور مثال اگر مادر باردار نخستین زایمان خود را سزارین کرده باشد و بخواهد زایمان دوم را به طور طبیعی انجام دهد، به دلیل آنکه بیشتر اتاق های زایمان بیمارستان های کشور فاقد تجهیزات کامل پزشکی برای تامین کامل سلامت مادر و نوزاد است، پزشک متخصص به اجبار عمل سزارین را در اولویت قرار می دهد که این مساله خود عاملی برای افزایش سزارین در ایران است.

دکتر ازهر در ادامه گفت وگوی خود ناهنجاری های استخوان لگن، چرخش جنین در رحم و نقص فاکتورهای فردی برای زایمان طبیعی، نظیر نداشتن قدرت زایمان را از عوامل دیگر تشخیص عمل سزارین می داند و از وزارت بهداشت و درمان می خواهد که با هدف اطلاع رسانی و راهنمایی مادران باردار، از تمامی متخصصان زنان و زایمان و جامعه مامایی کشور به منظور نشستی علمی دعوت به عمل آید تابا حضور مسولان وزارتخانه طی گفتمانی مشترک و تبادل نظری دوطرفه، طرحی نوین و جامع دراین زمینه ارائه شود.

زنان باردار به ویژه آنان که نخستین زایمان خود را تجربه می کنند، همیشه به دنبال راهی برای کاهش درد هستند و شاید سزارین را تنها راه حل این مساله می داننداما راه های دیگری نیز برای کاهش درد زایمان وجود دارد.

سپیده مطهر، کارشناس مامایی اداره کل درمان مستقیم سازمان تامین اجتماعی با تاکید بر آگاه سازی و برگزاری کارگاه های آموزشی برای پزشکان متخصص زنان و زایمان و مجموعه مامایی و پرستاری بیمارستان ها، به راهکار های مختلف کاهش درد زایمان نظیر هیپنوتیزم، یوگاتراپی، فرافکنی افکار و زایمان در آب اشاره می کند و می گوید: عبارت زایمان بی درد نادرست است و باید به جای آن عبارت "زایمان کم درد" به کار رود. زایمان در آب یکی از بهترین روش های زایمان کم درد است و اکنون بیمارستان گنبد، وابسته به سازمان تامین اجتماعی واقع در استان گلستان تنها مرکزی است که در کشور این روش را اجرا می کند.

این کارشناس معتقد است، روش زایمان در آب به دلیل کاهش عوارض نامطلوب پس از زایمان، می تواند اشاعه یافته و جایگزین مطلوبی برای سزارین باشد. گفته می شود، روش زایمان در آب ابتدا در کشور روسیه مورد آزمایش قرار گرفت و بعدها از سوی دیگر کشورهای پیشرفته انجام پذیرفت اما در بعضی نقاط دنیا مردم نتوانستند آن را به عنوان روشی متداول قبول کنند.

این روش در ایران نیز هنوز به طور کامل شناخته شده نیست. استفاده از روش زایمان در آب، مستلزم تکمیل تجهیزات و وسایل مورد نیاز این روش در اتاق های زایمان بیمارستان های کشور است.

در هر صورت، مسائل مختلفی در انتخاب زایمان طبیعی یا عمل سزارین، دخیل است. اما باید توجه داشت که عواملی نظیر ارتقای سطح آگاهی، حضور همراه با بیمار هنگام زایمان، برخورد مناسب و پسندیده از سوی کارکنان بیمارستان ها، کاهش استرس های روحی و روانی و ایجاد امنیت و برقراری محیطی آرام برای مادر باردار می تواند زایمانی طبیعی، کم درد و بدون دغدغه را به همراه داشته باشد.

این نکته نیز قابل ذکر است که در ایران، تسهیلات ویژه ای برای زایمان طبیعی در نظر گرفته نمی شود و تعرفه هایی که به آن اختصاص می یابد، بسیار کمتر از عمل سزارین است؛ عمل سزارینی که عوارض ناشی از آن می تواند نامطلوب تر از زایمان طبیعی باشد.