چرا سزارین نه؟

هفته نامه زندگی مثبت: اگر بخواهیم به نوشته های تاریخ نویسان استناد کنیم، انجام نخستین عمل سزارین به مادر ژول سزار، قیصر بلند آوازه رومی که توسط پزشکان ایرانی انجام شده است، بازمی گردد.

آن زمان کسی نمی دانست که در آینده، این نوع روش جراحی گوی سبقت را از طبیعی ترین شیوه زایمان برباید و بر طرفدارانش روز به روز افزوده شود. به ویژه در کشورهای آسیایی از جمله ایران روزبه?روز تعداد بیشتری روش سزارین را انتخاب می کنند. به طوری که مطابق با آمارها، عواملی مانند کاهش آستانه تحمل درد در زنان، بی رغبتی متخصصان، عدم فرهنگ سازی و آگاه نکردن مادران از عواقب جراحی دست به دست هم داده اند تا در آینده نزدیک پرونده زایمان طبیعی با روش های درمانی مربوط به طب قدیم، گره بخورد و از آن فقط به عنوان یک خاطره نقل قول شود. متخصصان معتقدند در موارد اورژانسی و اضطرار، معمولا از هر یکصد زن باردار ۱۰ تا ۱۳ نفر مجبور به زایمان از طریق جراحی می شوند و در سایر موارد، زایمان بدون هیچ مشکلی سیر طبیعی خودش را طی خواهد کرد. این در حالی است که در اکثر شهر های ایران شمار طرفداران زایمان به روش سزارین سیر صعودی را طی می کند.

باید و نبایدهای یک زایمان بی خطر

اکثر زنان بارداری که روزهای انتظار تولد فرزندشان را سپری می کنند، در مورد باید و نباید های یک زایمان بی خطر، اطلاعاتی را به دست می آورند، اما بسیاری از آنها ترجیح می دهند با توجه به ریسک فاکتورهای احتمالی در زایمان به شیوه سزارین، این روش را برای خاتمه دادن به ۹ ماه انتظار انتخاب کنند. از آنجایی که سزارین یک عمل جراحی است و هنگام عمل چند لایه از شکم باز می شود، عوارضی مانند چسبندگی رحم، عفونت محل عمل، اختلال در عملکرد مثانه و خونریزی، سلامت مادر را تهدید خواهد کرد. از طرف دیگر، برگشت بیمار به زندگی عادی طولانی تر از افرادی خواهد بود که زایمان به روش طبیعی را انتخاب کرده اند. مطابق با مطالعات و تحقیقات انجام گرفته، عوارض زایمان به روش سزارین سه برابر زایمان به روش طبیعی است.

کاهش عوارض جراحی با چند روش ساده

اگرچه درصد زیادی از زنان باردار راغب هستند تا زایمان به روش سزارین را انتخاب کنند، اما گاهی بیمار یا خانواده او بی توجه به شرایط اورژانسی زن باردار و نیاز به قرار گرفتن تحت عمل جراحی، راضی به انجام سزارین نمی شوند. در این مواقع فقط اوضاع حادتر می شود و شرایط برای انجام عمل سزارین نامطلوب تر خواهد شد.

استقبال از سزارین، چرا؟

شاید این سوال برایتان پیش آمده باشد که با توجه به عوارض جراحی سزارین، چرا زنان باردار و حتی متخصصان نیز در اکثر موارد از این روش استقبال می کنند. متخصصان زنان و زایمان به این پرسش پاسخ های متفاوتی داده اند. برای نمونه دکتر مریم امین زاده، متخصص زنان و زایمان، سزارین را از برخی جهات، مثبت تلقی می کند و معتقد است از آنجایی که روند زایمان در روش سزارین قابل پیش بینی تر است، برای افرادی که بارداری های پر خطر را گذرانده اند یا در طولانی مدت نازایی را تجربه کرده اند، ممکن است مزایای بیشتری را در مقایسه با روش طبیعی داشته باشد. همچنین این احتمال وجود دارد که روش سزارین برای زنان بارداری که زایمان های متعددی را تجربه کرده اند، می تواند از عوارضی مانند شلی کف لگن پیشگیری کند. البته این پزشک ورزش های پس از زایمان طبیعی را راهکار موثری در کاهش شلی کف لگن معرفی می کند و توصیه می کند، افرادی که بر این باورند که زایمان طبیعی باعث بروز عارضه شلی کف لگن می شود، می توانند ۸ هفته پس از زایمان به فیزیوتراپ مراجعه کنند و با کمک ورزش های معین، از آسیب های احتمال کف لگن که توسط سر جنین به وجود می آید، پیشگیری کنند. این ورزش ها معمولا در بخش فیزیوتراپی مراکز دولتی و خصوصی انجام می شود.

زایمان بدون درد، بهترین جایگزین جراحی

متخصصان برای حل معضل درد زایمان، بیماران را به زایمان بدون درد تشویق می کنند. دکتر آزیتا صفارزاده در خصوص معرفی و مزیت های این روش از زایمان می گوید: «در این نوع زایمان برای کاهش درد پس از باز شدن ۴ سانتی متری دهانه رحم از تزریق اپیدورال برای بی حس کردن کمر استفاده می شود. در این روش، ماده بی حسی که شبیه به مواد بی حس کننده در دندان پزشکی است در فضایی خارج از مایع مغزی نخاعی از طریق یک سوزن و لوله باریک وارد بدن شده و به طور مداوم بدون اینکه در روند پیشرفت زایمان طبیعی اختلال ایجاد کند، باعث کاهش قابل توجهی از احساس درد زایمان می شود. در این شرایط بیمار درصد زیادی از روند زایمان را بدون احساس درد سپری می کند و متخصص بیهوشی هر لحظه که بیمار به زمان زایمان نزدیک تر می شود، با کمتر کردن دوز دارو امکان کنترل روند زایمان و زایمان راحت تر را فراهم می کند. زایمان طبیعی به روش بدون درد، عوارض کمتری نسبت به سزارین دارد و این روش کمک زیادی در انجام اپیزیوتومی یا برش زایمان طبیعی می کند. روش هایی مانند زایمان در آب یا کنترل درد با روش هیپنوتیزم یا کاهش درد با ماساژدرمانی هنوز در کشور ما رواج نیافته و در اکثر موارد نتیجه بخش نیست.»

سزارین، نسخه متخصص زنان و زایمان

در بسیاری از موارد بیماران، نظر پزشکان را در انتخاب روش مطمئن و ایمن برای خاتمه دادن به بارداری قبول می کنند و از آنجایی که درصد زیادی از متخصصان زنان و زایمان، بیمارانشان را به سزارین تشویق می کنند، می توان یکی از علل رشد آمار سزارینی ها در کشور را نظر پزشکان دانست. به طور کلی با اینکه تصور می شود درد زایمان مهم ترین عامل روی آوردن به جراحی سزارین است، اما مطالعات در ایران نشان داده است دلیل دیگری نیز براین مساله دامن می زند که توجیه پزشکان برای راضی کردن بیمار و نجات از تابویی به نام درد زایمان است. همچنین تعرفه های پزشکی نشان می دهد جراحی سزارین به یک منبع درآمدی آسان برای پزشکان تبدیل شده است و ترجیح می دهند به جای اینکه برای یک فرآیند طولانی مدت، زمانی را اختصاص بدهند، در زمان کمتری، درآمد بیشتری کسب کنند.

سزارینی های بیمار

مطالعات آماری یافته های متعددی در رابطه با روش های زایمان و تاثیر آنها در سلامت جامعه نشان می دهد. مثلا مطابق تحقیقاتی که به تازگی انجام شده است، تنها ۱۵ درصد از زایمان ها به خدمات تخصصی نیاز دارند و سایر زایمان ها را می توان زیر نظر کارشناسان مامایی به انجام رساند. یا در ۸۵ درصد از بارداری ها، بارداری روند طبیعی اش را طی می کند و زایمان هم می تواند با روش طبیعی انجام شود و به مراقبت خاصی نیاز ندارد. برخی داده های اطلاعاتی نشان می دهد کودکانی که به روش سزارین متولد می شوند، ۲۰ درصد بیشتر از سایر نوزادان در معرض خطر ابتلا به دیابت هستند. میزان ابتلا به آسم و مشکلات تنفسی در آنها ۵ برابر و احتمال ابتلا به چاقی شان

۲ برابر می شود. از نظر سازمان جهانی بهداشت، هر مرکز یا کشوری که میزان سزارین در آن ۱۵ درصد باشد، نشان دهنده مداخلات غیرضروری در روند مراقبت های دوران بارداری و زایمان است.

تعرفه های پایین، آمار سزارین بالا

تعرفه های پایین زایمان به روش طبیعی، یکی از دلایل رغبت متخصصان به انجام زایمان سزارین است بنابراین پیشنهاد پزشکان زنان به مسوولان وزارت بهداشت، افزایش تعرفه های زایمان طبیعی است. از طرف دیگر نمی توان از این مساله چشم پوشی کرد که بیماران به پزشکان خود وابسته هستند و نظر آنها برایشان مهم است. پس بهتر است امتیازاتی به متخصصان تعلق بگیرد تا آنها نیز بیمارانشان را به انجام زایمان به روش طبیعی تشویق کنند. بخش زنان و زایمان برخی کشورها به متخصصان و ماماهایی که زایمان طبیعی بیشتری در پرونده خود داشته باشند، امتیازات بیشتری اختصاص می دهند.

سزارین همیشه هم بد نیست

دکتر آزیتا صفارزاده، فوق تخصص بیماری های زنان و نازایی: عمل جراحی سزارین در جوامع مختلف طبق شرایط و ضوابط خاصی انجام می شود، مثلا در مواردی که سر نوزاد به قدری بزرگ باشد که از دهانه رحم یا استخوان لگن مادر عبور نکند، انجام عمل سزارین ضروری است. همچنین در مواقعی که افت ضربان قلب جنین، سلامت بارداری را تهدید می کند، به این معنا که ضربان قلب به کمتر از صد ضربان در دقیقه برسد و به دنبال آن احتمال خطر مرگ جنین، افزایش پیدا کند، زایمان باید به روش سزارین انجام بگیرد. از دیگر عواملی که باعث ارجحیت روش سزارین بر زایمان طبیعی می شود، می توان به فشارخون بالای بارداری، سابقه انجام جراحی هایی مثل دیسک کمر، وزن بالای جنین یا وجود تبخال و زگیل تناسلی در زنان باردار اشاره کرد.