خوردن سبزیجات در دوران شیردهی، چه خواصی دارد؟

پرسش: من هفت ماه پیش زایمان داشتم. متاسفانه دیروز بعد از جواب آلرژی فرزندم ، دکتر گفت چون بچه به شیر و خیلی چیزهای دیگه مثل سفیده تخم مرغ و گندم و سویا و بادام و ... حساسیت داره علاوه بر پرهیز از دادن این مواد به بچه خود من هم باید رژیم حذف لبنیات و هرآنچه در آن شیر یا شیرخشک است مثل بستنی یا شکلات و شیرینی و ... را داشته باشم . حال برای اینکه شیرم کم نشود جایگزین شیر و ماست در برنامه غذایی ام چه چیزی قرار دهم؟ و برای مقوی شدن بچه چه چیزهایی مصرف کنم . چون یک ماهی است که هیچ اضافه وزنی نداشته.
پاسخ: به این نکته توجه داشته باشید که غذاهایی که در هر زن شیرده باعث افزایش شیر می شوند؛ ممکن است با زنان دیگر کمی متفاوت باشد؛ به نحوی که دارو یا غذایی که در یک نفر باعث افزایش فراوان شیر می شود؛ ممکن است در دیگری اثر چندانی نداشته باشد. آنچه در پی می آید، دستوراتی است نسبتاً عمومی که در اکثر موارد، مفید واقع می شود:

الف- دستورات عمومی
۱- آرامش روحی: از مهمترین عوامل تأثیرگزار در کیفیت و کمیت شیر مادران است. استرس، علاوه بر کم کردن میزان شیر ، کیفیت آن را نیز دچار تغییراتی خواهد کرد که می تواند باعث کاهش تمایل نوزاد به مکیدن پستان شود که این مسأله، خود دور باطلی را به وجود می آورد که به کاهش بیشتر شیر منجر خواهد شد.

۲- مکیدن سینه: از سوی کودک، مهمترین عامل تحریکی ترشّح شیر است بنابراین از کارهایی که تمایل او به پستان مادر را کم می کنند؛ خودداری کنید. در واقع، شیر دادن نوعی جریان عرضه و تقاضاست. شیر در صورتی تولید می‌شود که کودک شیر بخورد و میزان شیری که کودک می‌خورد به بدن مادر می‌فهماند که باید چه مقدار شیر تولید کند. اگر کودک کمتر شیر بخورد، بدن مادر هم شیر کمتری تولید خواهد کرد.
3- ورزش مــنـظـم: و در حـد مـتعادل در زنـانی که قبل از بارداری از نظر جسمانی متناسب بوده اند مانعی برای شیردهی نیست اما پس از فعالیت بدنی شدید مادر شیرده، به علت ورود اسید لاکتیک به شیر، ممکن است طعم تلخی در شیر ایجاد شود و شیرخوار از خوردن شیر امتناع کند. ضمن توصیه به خودداری از هرگونه فعّالیت سنگین(به ویژه در روزهای نخست پس از زایمان)، در این مواقع لازم است مادر قبل از شیردادن، سینه خود را بشوید و اگر هنوز کودک مایل به شیر خوردن نیست مقدار کمی از شیر خود را قبل از تغذیه شیرخوار بدوشد و دور بریزد.

4- مصرف نوشابه های کافئین دار: اعم از چای، قهوه، کوکاکولا و … ممکن است سبب تحریک پذیری، بی اشتهایی و کم خوابی شیرخوار شود. همچنین از آشامیدن الکل نیز باید خودداری کرد.(فقط برای اطلاع)
۵- مصرف برخی غذاها مانند سیـر ، انواع کلـم، پـیاز، مارچوبه، تربچه و یا غذاهـای پرادویه و پـر چاشنی ممکن است روی طعم شیر اثر بگذارد و تغییر ناگهانی طعم شیر سبب تمایل نداشتن شیرخوار به شیرخوردن شود. با توجه به تاثیر برخی مواد غذایی بر طعم شیر، در صورتی که شیر خوار از شیر خوردن امتناع می کند بهتر است مادران از مصرف این مواد خودداری کرده یا مصرف آن را محدود کنند.سیر در شیر مادر شیرده نفوذ می کند، مادر شیرده باید به آن توجه کرده و به هنگام شیردهی نوزاد از مصرف سیر و پیاز جدا خودداری کند.همچنین توصیه می شود مادران از مصرف ادویه جات تند در غذاها مثل فلفل به مقدار خیلی کم استفاده کنند
6- شیشه شیر خشک : آب،‌ آب میوه و هر گونه خوراکی جز شیر که به کودک می دهید؛ به همان اندازه از شدّت و مدّت مکیدن سینه از سوی شیرخوار کم می شود و این باعث می‌شود که بدن مادر شیر کمتری تولید کند. بنابراین سعی کنید تا ۶-۴ ماهگی، غذایی غیر از شیر به فرزند خود نخورانید. برای کودک، مکیدن شیر از شیشه راحت تر از مکیدن شیر از سینه مادر است؛ بنابراین، تغذیه کودک با شیشه باعث می‌شود که کودک سینه را به خوبی نگیرد و ترجیح دهد که برای راحتی بیشتر با شیشه تغذیه کند.
۷- پستانک: مکیدن پستانک باعث می شود که کودک با نحوه شیر خوردن از سینه مادر مشکل پیدا کند و همچنین باعث می‌شود مقدار زمانی که کودک با سینه مادر ارتباط برقرار می‌کند کمتر شود؛ در نتیجه، میزان شیر مادر کاهش می یابد.

8- کودک خواب آلوده : در چند هفته اول، برخی کودکان غالبا می‌خوابند و خیلی کم تقاضای شیر می‌کنند؛ اما شما در هر صورت هر دو ساعت یک بار در روز و هر ۴ ساعت در شب به کودک شیر دهید تا میزان شیرتان کم نشود.
۹- زمانبندی برای شیردهی: نباید طبق زمانبندی خاصی به کودک شیر داد. اگر هر وقت که کودک احساس گرسنگی بکند، به او شیر دهید، شیرتان افزایش پیدا می کند؛ اما زمانبندی مشخص برای شیردهی به تولید و ازدیاد شیر لطمه وارد می‌کند. زمانبندی برای شیردهی، چنانکه در بند قبل گفتیم، تنها در چند هفته اوّل و آن هم برای کودکانی که زیاد می خوابند باید اجرا شود.
10- قطع شیردهی مادر : قطع شیردهی به هر دلیل که باشد(حتّی به صورت موقّت و کوتاه مدّت)به تولید شیر و میزان آن آسیب می‌ رساند. همچنین، باعث می ‌شود که چربی موجود در شیر - که موجب وزن گرفتن کودک و پر انرژی ماندن او در بین فواصل شیردهی می‌شود - به او نرسد.
۱۱- تناوب در مکیدن پستان ها: اگر تمایل دارید که شیر شما افزایش یابد، بگذارید کودک در هر وعده، از یک سینه به طور کامل تغذیه کند و سپس سینه دیگر را به او بدهید.
12- خستگی مادر از شایع ترین علل کاهش تولید شیر خصوصا" در ۴ تا ۶ ماه اول شیردهی می باشد. مادر شیرده را باید تشویق کرد تا در طول روز به اندازه کافی استراحت کند، حجم کارهای خود را کاهش دهد و از اطرافیان در کارهای خود کمک بگیرد. حمایت همسر در این زمینه از اهمیت زیادی برخوردار است. مهمترین توصیه در این بخش به مادران شیرده آن است که عصرها، ۲ ساعت استراحت کنند تا شیر به اندازه کافی ساخته شود.
ب- دستورت غذایی:
سبزیجات و سالاد خیلی زیاد باید بخورید چون باعث افزایش شیر می شود و برای افزایش شیر مواد غذایی زیر موثر است:
برگ ترب سیاه پخته شده ۲ گرم تخم ترب در طول شبانه روز- سیب زمینی ترشی - شوید - عرق زیره- هویج - بادام - انگور - آب لیموی تازه
شیره انگور سرشار از مواد مغذی است، به خصوص برای افرادی که دچار ضعف در طی روز می شوند بسیار مفید است. اثرات مفید شیره انگور شامل : افزایش اشتها، تقویت کلی بدن، افزایش شیر در خانم های شیرده و ... است.

سوپ انجیر بسیار مقوی است و برای افزایش شیر در زنان شیرده مفید است .برای تهیه سوپ، انجیر نرسیده را با گوشت بپزید . مواد غنی از نشاسته مثل ماکارونی نیز موجب افزایش شیرمادر خواهد شد.خربزه و گوجه فرنگی نیز موجب افزایش شیر مادر می شود.در آخر باز هم تکرار می کنم بهترین راه برای افزایش شیر، افزایش دفعات شیردهی است. مثلاً اگر کودک را هر 2 ساعت یکبار شیر می دادید، فواصل شیردهی را به یکساعت و نیم کاهش دهید. برای راحت تر شدن و اطمینان بیشتر، در چند روز اول، دفعات و مدت شیردهی را یادداشت کنید. مدت معمول شیرخوردن کودکان 15 دقیقه است. افزایش دفعات شیردهی سیستم هورمونی بدن را بیشتر تحریک کرده و تولید شیر افزایش می یابد.برای دریافت کلسیم کافی شاید نیاز باشد با نظر پزشک مکمل کلسیم - د مصرف نمایید. به هر حال ماهی نیز منبع خوبی برای کلسیم است ماهی هایی چون ماهی آزاد، ماهی تن و ساردین مقدار مناسبی کلسیم دارند.بیشترسبزیجات سبز رنگ کلسیم زیادی دارند :روناس، اسفناج، کلم، کلم بروکلی، جعفری. بادام هم کلسیم زیادی دارد که با کشمش و انجیر و خرمای خشک، میان وعده هایی مناسب و مقوی هستند. جالب است بدانید که گوشتها و میوه ها کلسیم زیادی ندارند.