حقیقت باورنکردنی درباره جایگاه حضرت خضر (ع) در سریال «یوسف پیامبر»

در قرآن کریم، حضرت خضر (ع) به‌عنوان بنده‌ای که از علم لدُنّی و رحمت خاص خداوند بهره‌مند شده است، شناخته می‌شود. او راهنمای حضرت موسی (ع) در درک حکمت‌های نهان الهی بود و طبق باورهای شیعه از عمر جاودانه برخوردار است. در سریال «یوسف پیامبر»، او به شکل پیرمردی مهربان و نورانی جلوی چشم حضرت یعقوب (ع) ظاهر شده تا غم دوری یوسف را برای او تسهیل کند.

مقام حضرت خضر (ع) در قرآن و احادیث اسلامی

اصلی‌ترین مرجع درباره شخصیت حضرت خضر (ع) در قرآن کریم، آیات 60 تا 82 از سوره کهف است. در این آیات، خداوند او را با ویژگی‌هایی شگرف توصیف کرده است: «فَوَجَدَا عَبْدًا مِّنْ عِبَادِنَا آتَیْنَاهُ رَحْمَهً مِّنْ عِندِنَا وَعَلَّمْنَاهُ مِن لَّدُنَّا عِلْمًا» (کهف: 65). در این توصیف، او بنده‌ای خاص معرفی می‌شود که از دو نعمت ویژه برخوردار است: یکی رحمت مخصوص الهی، دیگری علمی خاص، که بدون واسطه از جانب خداوند دریافت کرده است.

روایت موسی (ع) و خضر (ع): تقابل حکمت با شریعت

بر اساس روایات، داستان همراهی موسی (ع) و خضر (ع) از آن آغاز شد که وقتی موسی (ع) در سخنرانی خود ادعا کرد دانا‌ترین فرد است، خداوند به او وحی کرد که بنده‌ای در محل تلاقی دو دریا (مجمع البحرین) وجود دارد که از او داناتر است. موسی (ع) که همواره در جستجوی دانش بیشتر بود، به سوی این بنده دانا روانه شد تا از او حقیقت‌های پنهان جهان را بیاموزد.

این همراهی سه مورد از وقایعی را در بر داشت که هر یک نمایانگر تفاوت بین علم شریعت و علم باطنی بود. ابتدا خضر کشتی‌ای را که متعلق به افراد مسکین بود، سوراخ کرد تا از مصادره توسط پادشاه ظالم حفظ شود. سپس جوانی را کشت که گمراهی‌اش می‌توانست به ضرر پدر و مادر باایمانش تمام شود. در نهایت، دیوار مخروبه‌ای را تعمیر کرد تا گنجی که متعلق به فرزندان یتیم بود، از خطر محفوظ بماند. خضر (ع) هر یک از این اعمال را نتیجه علم لدُنّی و دستور مستقیم خداوند بیان کرد و تأکید کرد که هیچ‌یک از این کارها را از جانب خود انجام نداده است.

جاودانگی حضرت خضر (ع) در باورهای دینی

یکی از ویژگی‌های شگفت‌انگیز حضرت خضر (ع) در روایات اسلامی، طول عمر و حیات جاودانه اوست. طبق گفته‌ها، او از آب حیات نوشیده و تا روز قیامت زنده خواهد بود. در روایات شیعه نیز آمده است که حضرت خضر (ع) در عصر غیبت، نقش ویژه‌ای در یاری رساندن به حجت خدا و تسکین دل مؤمنان خواهد داشت. امام رضا (ع) در سخنی نقل کرده‌اند که حضرت خضر زنده است و به خانواده پیامبر سلام می‌کند اما کسی او را نمی‌بیند.

در ادبیات عرفانی فارسی نیز حضرت خضر (ع) به‌عنوان نماد معرفت و مرشد راه حقیقت ذکر شده است؛ او راهنمای سالکان و منادی معرفت برای عبور از تاریکی‌های دنیا است.

جایگاه خضر (ع) در سریال یوسف پیامبر

برخلاف مقام بلند حضرت خضر (ع)، در منابع دینی داستانی از ارتباط مستقیم او با حضرت یوسف (ع) وجود ندارد و همچنین حضرت یوسف حدوداً هزاران سال پیش از حضرت موسی (ع) زیسته است. با این حال، سریال «یوسف پیامبر» ساخته فرج‌الله سلحشور، شخصیت حضرت خضر (ع) را با بازی محمدقاسم پورستار به نمایش گذاشت. در این سریال، او در قامت پیرمردی نورانی نزد حضرت یعقوب (ع) ظاهر می‌شود تا او را در دوران سختی‌ها تسلی دهد.

این تجسم هنری هدفی تعلیمی دارد و نقش خضر (ع) را در انتقال پیام الهی و تسلی دادن به قلب پیامبران به تصویر می‌کشد. حضور او همچنین یادآور تقابل علم ظاهری با حکمت غیبی است. در پایان سریال نیز او با بیان عمری جاویدان و نقش ویژه‌اش در تاریخ، به حضرت یعقوب (ع) می‌گوید که سلام او را به پیامبر اسلام و امام زمان (عج) برساند. این صحنه، کنایه‌ای عمیق به ارتباط ادامه‌دار میان انبیا و اولیای الهی و نقش جاودان حضرت خضر (ع) است.

اگرچه حضور حضرت خضر (ع) در داستان حضرت یوسف (ع) به‌صورت مستقیم در منابع دینی وجود ندارد، اما سریال «یوسف پیامبر» از او به‌عنوان نمادی زیبا از حکمت و رحمت الهی استفاده کرده است که در لحظات دشوار در کنار بندگان صالح خدا ظاهر می‌شود.