سال تحصیلی با کرونا، مدرسه با تِم ماسک

بدون شک امسال یکی از متفاوت ترین سال های تحصیلی خواهد بود؛ حال و هوای بازگشایی مدارس مانند سال های قبل نیست؛ «باز آمد بوی ماه مهر، بوی ماه مدرسه» زمزمه نمی شود و خبری از تجدید دیدارهای صمیمانه همکلاسی ها در روز اول مدرسه در سراسر کشور نیست؛ هرچند دلتنگی برای مدرسه هنوز هست و دل های نگران خانواده ها هم همراه فرزندشان است.

در این میان ممکن است برخی دانش آموزان هم به علت‌های مختلفی چون بیماری، شرایط مدرسه و ... نتوانند به مدرسه بروند و از طریق فضای مجازی مدرسه را شروع کنند؛ چه دلگیر است روز اول مدرسه را پای کامپیوتر بنشینی و معلم و دوستانت را از راه دور ببینی. دستی تکان دهی و شاید حتی تصویری هم نبینی و با کلامی و حرفی شروع کنی و تمام. در این بین کسانی هم هستند که عزیزان خود را در ماه‌های گذشته از دست داده‌اند و غصه شان دو چندان است.

با همه این احوالات سال تحصیلی شروع شده و نظام آموزشی کشور باید در انتظار روزهای پردغدغه ای باشد و بیش از هرچیزی ابتدا سلامت و سپس کیفیت آموزش را با دورنمایی مبهم از آینده، مراقبت کند.

پرونده سال تحصیلی ۴۰۰-۱۳۹۹ دو هفته زودتر گشوده خواهد شد. در لابلای اخبار منتشر شده روزهای اخیر، تاکید مسئولان آموزش و پرورش بیش از هرچیز دیگری حول دو محور مهم «سلامت» و «آموزش حضوری» می چرخد؛ تاجایی که وزیر آموزش و پرورش هم می گوید: حداکثر مراقبت از سلامت دانش آموزان به عمل خواهد آمد.

بنابر اعلام مسئولان آموزش و پرورش دستورالعمل های لازمه به مدارس ابلاغ آنها آگاه شده اند اما تاکید عمده آنا بر مشارکت والدین است. برای بهبود عملکرد هم اختیارات ویژه ای به شورای مدارس واگذار شده که طی آن می توانند در چارچوب ضوابطی که برای آنها تعیین شده آموزش را ادامه دهند.

به گفته وزیر، روز ۱۵ شهریور در همه مدارس اصل بر حضور است؛ اما در مدارسی که تعداد دانش‌آموزان بیشتر از پروتکل است، ناگزیر دانش‌آموزان گروه بندی می شوند تا برخی در روزهای زوج و برخی روزهای فرد مدرسه بروند.

هرچند نگرانی های زیادی پیرامون ریزش آمار دانش آموزان و افزایش شمار ترک تحصیلی ها وجود دارد اما مسئولان آموزش و پرورش در روزهای گذشته اعلام کرده اند که روند ثبت نام ها در مدارس عادی و همانند سال های گذشته است.

طبق آخرین آمار اعلامی در اواسط هفته گذشته، هشت میلیون و ۳۳۶ هزار و ۹۴۳ دانش آموز در دوره ابتدایی ثبت نام کرده اند که ۰.۷۱ درصد رشد نسبت به سال گذشته را نشان می دهد.

رئیس سازمان مدارس غیردولتی نیز به رشد نرخ پوشش تحصیلی دانش آموزان مدارس غیردولتی از ۸،۱۹ درصد به ۱۳،۹۸ درصد اشاره کرده و گفته است که در سال تحصیلی قبل پوشش تحصیلی یک‌میلیون و۸۰ هزار نوآموز پیش‌دبستانی در مراکز پیش‌دبستانی غیردولتی سراسر کشور را شاهد بودیم که امسال رشد ۱۴،۱ درصدی دارد و پوشش تحصیلی یک‌میلیون و ۶۹۷ هزار و ۹۴۶ دانش‌آموز در مدارس غیردولتی با نرخ ۱۱،۷۵ درصدی نسبت به‌کل دانش‌آموزان کشور را داشتیم.

روند بازگشایی و فعالیت مدارس

آنگونه که وزیر آموزش و پرورش می گوید در همه مدارس سراسر کشور اصل بر برگزاری حضوری است مگر اینکه رعایت پروتکل ها تحت هیچ شرایطی امکان پذیر نباشد. برنامه ریزی های جزئی به مدارس واگذار شده که متناسب با وضعیت تصمیم گیری و فعالیت آموزشی را آغاز می کنند.

وی درباره منشاء این تصمیم اینگونه توضیح می‌دهد: با وزارت بهداشت جلساتی داشتیم و انها معتقد بودند اگر مناطق را به سفید و زرد و قرمز تقسیم کنیم، این شهرها و مناطق فاصله‌شان با هم زیاد نیست و گاهی اوقات نگرانی درباره مناطق سفید پبیشتر است و ممکن است با عدم رعایت بهداشت، شیوع بیماری بیشتر شود. تاکید وزارت بهداشت این است که یک پروتکل برای همه جا اجرا شود.

حاجی میرزایی به این شبهه که آیا حضور در مدرسه نمادین و برای چند روز اول است؟ پاسخ می‌دهد و می‌گوید: واقعا چنین تصمیمی نداریم. خدمات آموزشی را با ترجیح حضور در مدرسه ادامه می‌دهیم. باید با رعایت موارد بهداشتی جریان آموزی را ادامه دهیم. اگر در شرایطی مجبور به تجدید نظر شویم این کار را انجام می دهیم. هفته اول فرصت می‌دهیم حانواده‌ها و دانش آموزان به مدرسه بیایند و شرایط را ببینند و برنامه‌ریزی با مشارکت خانواده‌ها باشد.

۳۵ درصد مدارس که تعدادشان کمتر از ۵۰ دانش آموز است و می توانند با رعایت پروتکل های بهداشتی فاصله را رعایت کنند، کلاس ها طبق روال عادی برقرار است. درباره ۶۵ درصد مدارس باقی مانده، بحث آموزش حضوری منتفی نیست و اصل بر حضوری بودن آموزش ها است. در جایی که تعداد دانش آموزان به گونه ای باشد که رعایت فاصله ممکن نباشد کلاس ها حضوری برگزار می شود اما در قالب گروه بندی های متفاوت که برخی روزهای فرد و برخی روزهای زوج به مدرسه می روند.

کمرئی، معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش هم شیوه نامه بازگشایی مدارس را اعلام و بنابراین ساعات کلاس درس در شرایط قرمز، ساعت حضور دانش‌آموزان در مدرسه مجازی کمتر است. ساعت عادی حضور دانش‌آموز در یک کلاس ۷۵ تا ۹۰ دقیقه است که در فضای مجازی در پایه اول ابتدایی ۲۵ دقیقه، در سایر پایه‌های ابتدایی ۳۰ دقیقه و سایر مقاطع ۳۵ دقیقه است.

البته اینهم گفته شده که فضای کلاس و تعداد دانش‌آموز مدرسه در اختیار مدیر و شورای مدرسه است، بنابراین اگر فضا زرد بود بنا به شرایط و تصمیم، شورای مدرسه می‌توانند کلاس‌ها را به‌صورت نیمه‌حضوری در مدارس دایر کنند. در شرایط زرد، در متوسطه اول در مدارس پرجمعیت، دو روز حضوری، دو روز گروه مخالف هستند و یک روز آموزش مجازی است. در متوسطه دوم چون ۳۵ ساعت آموزش دارند، دو روز حضوری، دو روز گروه مخالف حضور دارند و دو روز نیز آموزش مجازی است.

در آموزش و پرورش استثنایی نیز اصل بر حضور دانش آموزان در زمان آموزش است. اکثر دانش آموزان استثنایی در شرایطی هستند که نیاز به توانبخشی دارند و همچنین تعداد دانش آموز به معلم شش به یک است، بنابراین توصیه آموزش و پرورش استثنایی، آموزش حضوری دانش آموزان با رعایت پروتکل‌های بهداشتی است. این در حالیست که در ۳۲ استان، ۳۲ مرکز و مدرسه کامل مجازی مستقر شده اند. همچنین مقرر شده بود که سامانه ندای همراه راه اندازی شود که مهمترین هدف آن چرخش از ایزوله به تلفیق و سپس به سمت فراگیری است.

افتتاح کلاس های درس جدید

سازمان نوسازی مدارس تا پایان شش ماهه اول سال ۸۰۵۱ کلاس درس را تحویل آموزش و پرورش خواهد داد و تا پایان سال هم ۶۸۱۲ کلاس درس دیگر را به بهره برداری می رساند که جمع آن به ۱۴ هزار و ۸۴۳ کلاس درس می رسد.

همچنین ۴۱۱ پروژه تربیتی و ورزشی با زیربنای ۳۰۰ هزار مترمربع طی امسال تحویل می شود که ۲۰۸ پروژه در نیمه اول سال و ۲۰۳ پروژه در نیمه دوم سال به بهره برداری خواهد رسید.

همچنین قرار است استانداردسازی ۵۰ هزار کلاس درس طی سال ۹۹ انجام شود و تا پایان شش ماهه اول سال ۲۷ مجمتع آموزشی بهره برداری شوند.

فعالیت پرورشی و فرهنگی چگونه دنبال می شوند؟

فعالیت های پرورشی مدارس که نیازمند حضور، تعامل رو در رو و فعالیت های فوق برنامه هستند بیش از جنبه آموزش تحت الشعاع قرار گرفته اند. در این راستا تشکیل قرارگاه تولید محتوای مجازی برای استفاده در فضاهای مدارس صورت گرفته و در حوزه قرآن، عترت و نماز و حوزه‌ فرهنگی هنری و حوزه‌ مشاوره تاکنون بیش از ۳۰هزار محتوای پرورشی تولید شده است که در سال جدید مربیان پرورشی می‌توانند از این محتواها استفاده کنند. با فعال شدن شبکه‌ی شاد مدارس می‌توانند گروه‌های پرورشی را ایجاد کنند تا به فعالیت‌های خود بپردازند. بنابر اعلام معاون وزیر بدین ترتیب هیچ فعالیتی کمرنگ و یا حذف نخواهد شد و شرح وظایف همه‌ بخش‌ها در شرایط زرد و قرمز تنظیم و ابلاغ می‌شود.

تجهیز مدارس به راهنمای عمل تدریس محتوای درسی

سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی به منظور پیشگیری و کاهش آسیب‌ها و کاستی‌های نظام ‌آموزشی و با توجه به رسالت و مأموریت ذاتی خود، در جهت تأمین بستر لازم برای تحقق اهداف برنامه‌های درسی و تربیتی و با رویکرد عدالت آموزشی، راهبرد «آموزش ترکیبی»که از آن با عنوان «تلفیق حضوری و مجازی»یا «آموزش انعطاف‌پذیر»نیز تعبیر می‌شود را برای سال تحصیلی ۴۰۰-۱۳۹۹ در قالب جداول و راهنمای تدریس ویژه شرایط زرد و قرمز تبیین و ترسیم کرده است. این راهنمای عمل با توجه به عناصر و مؤلفه‌های برنامه‌ درسی از جمله محتوا، روش تدریس، ارزشیابی پیشرفت تحصیلی، رسانه‌های مکمل و پشتیبان و مخاطبان (شامل دانش آموز، معلم، مدیر و خانواده) تهیه و تدوین شده است.

مدارس از امروز پانزدهم شهریورماه علیرغم بلاتکلیفی که در خانواده ها مبنی بر فرستادن یا نفرستادن فرزندشان به مدرسه در مناطق قرمز طی روزهای گذشته وجود داشت، چه حضوری و چه غیرحضوری فعال خواهند شد و امر آموزش را پی می گیرند.

شرایط مبهمی که از قبل تجربه نشده و به نظر می رسد کسب آمادگی ها و برنامه ریزی های لازم در چندماه گذشته نیز هنوز نتوانسته است پاسخگوی وضعیت موجود باشد؛ با این حال قطار آموزش طی هفته های آینده روی ریل خود خواهد افتاد و مدیران مدارس و معلمان برای آموزش دانش آموزان طبق برنامه خودشان پیش می روند و آموزش و پرورش باید کنترل کیفیت آموزش و ارتقای عملکرد شبکه شاد را به دست بگیرد.

در این میان تعامل روز افزون خانواده ها با مربیان مدرسه اصل اجتناب ناپذیر پیشبرد آموزش در شرایط کرونایی است.