نقش بازی در کودکان، چیست؟

بازی کردن کودک نقش بسزایی در رشد او دارد. بازی در کودکان باعث رشد فکری، جسمی، روانی، عاطفی و اجتماعی می شود. کودکان با بازهای فردی یا گروهی تجربیات زیادی را کسب خواهند کرد که در آینده برایشان مفید است.
تا کنون درباره بازی کردن و تاثیرات آن در پرورش جسم و روح، تحقیقاتی بسیاری انجام گرفته است و محققان به این نتیجه رسیده اند که بازی کردن یکی از نیازهای اولیه ضروری در کودکان می باشد.

نقش بازی کردن در رشد کودک
بازی به هر نوع فعالیت جسمی یا ذهنی هدفدار گفته می شود که به شکل فردی یا گروهی انجام می پذیرد و باعث لذت بردن و برآورده شده نیازهای کودک می شود. کودک با استفاده از بازی کردن نقاط ضعف و قوت خود را که شامل فرمان دادن یا فرمان بردن، حمله یا تسلیم، اجتماعی بودن یا منزوی بودن، احساسات دوستانه یا دشمنی، افسردگی یا شادی، امیال و آرزوها و … می شود را نشان خواهند داد. بازی کردن باعث رشد عاطفی، فکری و جسمی کودکان خواهد شد. تاثیرات بازی بر روی کودکان در سال های اولیه زندگی آنها بسیار بیشتر از سنین دیگر است، به همین دلیل توجه به سالهای کودکی و تاثیرات بازی در این سال ها ضرورت زیادی دارد. کودک در زمان بازی کردن کشف می کند که چه توانایی هایی دارد و از دنیا و چگونگی هماهنگ کردن خود با محیط با خبر می شود. به منظور اینکه کودک در آینده زندگی خوب و موفقی را داشته باشد، فرایند بازی او در کودکی با اهمیت است.

نقش بازی در رشد فکری و جسمی کودک
بازی ابزاری است برای تفکر کودکان، وسیله است برای سازندگی و آموزش، منشاء تکامل رشد جسمی و ذهنی و ارضای حس کنجکاوی. کودکان با بازی کردن عواطف خود را کنترل می کنند و نیازهای خود را برآورده می نمایند، بازی کردن تاثیرات مثبت زیادی بر کودکان دارد که در ادامه به معرفی برخی از آنها آشنا می شویم:
مصرف انرژی اضافه با بازی کردن
کودکان کم انرژی میل زیادی به بازی کردن ندارند و در زمان بازی اشتیاق زیادی از خود نشان نمی دهند. بازیگوشی در کودکان نشان دهنده عقل و استقامت آنها در بزرگسالی می باشد و نباید در این مورد نگرانی داشت. کودکان با بازی کردن انرژی اضافه خود را خرج کرده و می توانند خواب راحتی را تجربه کنند. کودکانی که خسته نمی شوند با خوابیدن مشکل داشته و خیلی زود به خواب نمی روند.
یادگیری کنترل اعضاء در بازی
بازی کردن در کودکان به ویژه در سال های اولیه زندگی به آنها کمک می نماید تا کنترل اعضای بدنشان رادر دست بگیرندو مهارت های بدنیشان را کامل تر نمایند، همچنین بین عضلاتشان هماهنگی ایجاد نمایند و حواس پنجگانه خود را تقویت کنند. وقتی یک کودک با انگشتانش بازی می کند در واقع با شیوه استفاده از آنها آشنا خواهد شد.
غلبه کردن بر خشم، ترس حسادت و غم با بازی
در برخی موارد ترس ها و حسادت های کودکانه که پنهان هستند به شکل غول جلوه گر شده و کودک با جنگیدن و گریز بر آنها پیروز می شود. گاهی اوقات کودکان خودشان را به جای شخصیت های شرور در قصه ها قرار می دهند و هر بلایی که بخواهند در بازی بر سر بقیه می آورند. بازی کردن باعث می شود تا کودک احساسات خود مثل ترس، حسادت، غم و خشم را مهار کرده و در حین بازی بر آنها غلبه نماید.
پیشرفت تکلم در کودکان با بازی کردن
کودکان در بازیهای مختلف به خصوص بازی های تخیلی خودشان را به جای شخصیت های مختلف داستان می گذارند و از زبان آنها تبادل افکار می کنند و با زبان و لهجه های مختلف صحبت می نمایند، این موضوع باعث می شود تا در تکلم کودک پیشرفت زیادی حاصل شود.
یادگیری رفتار با دیگران در بازی
کودکان با بازی کردن یاد می گیرند که چطور با کودکان دیگر رفتار نمایند. شاید بچه ها در زمان بازی بر سر اسباب بازی ها با هم دعوا نمایند، اما والدین نباید خیلی دخالت کنند مگر اینکه کار خیلی بالا بگیرد، والدین باید اجازه دهند تا کودکان خودشان یاد بگیرند که برنده یا بازنده ی خوبی باشند.
سلامت روان کودک با بازی کردن
کودکانی که به شکل خشک تربیت می شوند خیلی بیشتر از بقیه عقده حقارت دارند. این کودکان برای انجام کارهای درست تحت فشار زیادی بوده اند و از خواسته هایشان جلوگیری شده است که این موضوع باعث ناراحتی آنها می شود. کودکان با بازی کردن افکار مثبتی خواهند داشت و سلامت روانی خوبی در آینده خواهند داشت.
تربیت اخلاقی کودک با بازی کردن
کودکان با حق و باطل و گناه و ثواب در خانه و مدرسه آشنا می شوند و این مسائل را یاد می گیرند اما اجرای مقررات اخلاقی در آنها به اندازه بازی کردن جدی نمی باشد، کودک خواهد فهمید که اگر بخواهد عضو یک گروه باشد و مورد توجه دیگران قرار بگیرد باید با انصاف و مودب، درستکار و راستگو و خوددار باشد.

عوامل تاثیر گذار بر بازی کودکان
در ادامه بررسی نقش بازی در رشد کودک به عامل های موثر بر بازی کودکان می رسیم. بازی برای کودکان وسیله ای می باشد برای پرورش قوای درونی و آماده شدن او برای آینده. عوامل تاثیر گذار بر بازی شامل موارد زیر می شود:
سن: بازی در نوزادی با حرکت های بدن آغاز می شود و به تدریج با رشد کودک جای خود را به ورزش می دهد.
هوش: کودکان باهوش بازی های متنوع تری را انجام می دهند و کمتر به یک بازی خاص مشغول می شوند. کودکان باهوش بیشتر بازی انفرادی را دوست دارند و خیلی انرژی بدنی صرف بازی نمی کنند.
جنسیت: مسئله جنسیت در بازی تقریبا بعد از هشت سالگی به وجود می آید، که بعد از آن دختران بیشتر کلامی بازی می کنند و پسرها بیشتر فعالیت های بدنی انجام می دهند.
هم بازی و اسباب بازی: کودک تا ۱۵ ماهگی علاقه ای به بازی با هم سن و سالان خود ندارد و بیشتر تنها بازی می کند کم کم در او اوج اشتیاق به بازی در هم سن و سالان در او شکل خواهد گرفت و این موضوع تا بلوغ ادامه دارد.

انواع مختلف بازی
با توجه به شرایط مختلف بازی ها به انواع مختلفی تقسیم می شوند:
بازی های جسمی
بازی های تقلیدی
بازیهای نمایشی
بازیهای نمادی
بازیهای آموزشی
بازیهای خلاقیتی
بازیهای گروهی
بازیهای طبیعی
بازیهای شهری

نقش بازی در رشد اجتماعی کودکان
در ادامه با نقش بازی کردن در رشد اجتماعی کودک آشنا می شویم:
بازی کردن باعث ارتباط کودکان با محیط بیرون شده و دنیای اجتماعی او را بزرگتر خواهد کرد.
بازی باعث می شود تا استعدادهای نهفته در کودک توسعه یابد.
باعث می شود تا همکاری، همیاری و مشارکت در کودکان توسعه پیدا کند.
در بازی کودک با رعایت اصول و مقررات آشنا خواهد شد.
کودکان در بازی همانند سازی با بزرگسالان را خواهند آموخت.
در بازی کودک با مفاهیم سلسله مراتب آشنا می شود و آن را رعایت می نماید.
کودک رقابت را در بازی می آموزد و شکست را به شکل واقعی تجربه می نماید.
کودک در بازی قدرت ابراز وجود پیدا کرده و از ترس و کمرویی و خجالت های بیخود رها می گردد.
در بازی کودک حمایت از افراد ضعیف را یاد می گیرد.

نقش بازی در رشد عاطفی کودکان
نقش بازی در رشد عاطفی کودک شامل موارد زیر می شود:
کودک در بازی نیاز به برتری جویی را ارضا می نماید.
در بازی کودک می تواند احساسات، عواطف، ترس ها، تردیدها، مهر و محبت، خشم و کینه و نگرانی ها را ابراز کند.
بازی کردن باعث کم شدن تمایل به جنگجویی و ستیزه گری می شود.
بازی کردن باعث افزایش برون نگری کودک می شود.

نقش بازی در رشد جسمی کودکان
نقش بازی در رشد جسمی کودک شامل موارد زیر می شود:
بازی کردن باعث رشد هماهنگ دستگاهها و اعضای مختلف بدن خواهد شد.
بازی باعث تقویت حواس کودک می گردد.
بازی کردن نیرو و انرژی بدن را به بهترین شکل مصرف می نماید.
در بازی کودک به توانمندیهای فکری و بدنی خود آگاه می شود.

نقش بازی در رشد ذهنی کودکان
نقش بازی در رشد ذهنی کودک شامل موارد زیر می شود:
بازی کردن باعث یادگیری بهتر زبان می شود.
بازی در رشد هوش کودک بسیار مهم می باشد.
کودک در بازی با مفهوم ساخت، فضا و شکل آشنا می گردد.
بازی رفتارهای هوشمندانه کودک را تقویت می نماید.
بازی کردن امکان استفاده از قوه تخیل را برای کودک فراهم می کند.
بازی زمینه بهتری برای فکر کردن فراهم می کند.

توصیه های به والدین
بهتر است والدین در رابطه با بازی کودکان به مسائل زیر توجه نمایند:
به بازی کودک اهمیت دهید چون زندگی کودکان در بازی شکل واقعی می گیرد.
والدین تلاش نمایند تا بازی های کودک با فرهنگ و ارزش های خانواده تناسب داشته باشد.
با دقت کردن به افکار خلاق و پویایی در کودک در حال بازی می توانید به چگونگی شخصیت او پی ببرید.
سعی کنید در بازی کودکان دخالت ننمایید اما برایشان راهنما و کمک کننده خوبی باشید.
با کودکان همبازی شوید تا راه دوستی را باز کنید و با اینکار جلوی پنهان کاری های نوجوانی را در آینده بگیرید.
تلاش کنید تا بازی به شکل تجربه ای لذت بخش در ذهن کودک باقی بماند.
برای توقف بازی از امر و نهی پرهیز کنید.
کودکان روحیه کنجکاوی دارند پس باید به شکلی راهنمایی شوند که باعث تفکر مثبت و سازنده و خلاق در آنها شود.
مراقب محیط بازی کودک باشید تا صدمه ی عاطفی، جسمی، فکری و روانی به او وارد نشود.
در انتخاب نوع بازی باید به سن و جنس کودک و توانایی های او توجه داشته باشید.
مدت زمان و نوع بازی کودکانتان را کنترل نمایید تا از فشارهای هیجانی و روحی بیش از اندازه دور بمانند.
برای انتخاب الگوی مناسب باید زمینه خوبی برای بازیهای تقلیدی به وجود بیاورید.
کودکان را در زمان بازی محدود نکنید.
وسایل بازی را با توجه به سن و رشد جسمی و ذهنی کودک خریداری کنید.
در حین بازی اداب اجتماعی و رفتار با دیگران را به شکل غیر مستقیم به کودکان خود بیاموزید.
به حالات و نحوه ی بیان کودکان در بازی توجه کنید زیرا مشکلات واقعی آنها در بازی انعکاس دارد.
برای انتخاب دوست و همبازی خوب به شکل غیر مستقیم کودک خود را راهنمایی کنید، این موضوع تاثیر زیادی در آینده کودک خواهد داشت.