جدایی اتاق کودک، چه زمانی مناسب است؟

در هر مرحله از زندگی کودک، والدین با چالش هایی رو به رو هستند که هر کدام آن را به شیوه خود حل می کنند؛ از شیر گرفتن، آموزش دستشویی رفتن و بالاخره جدا خواباندن کودک، برای بسیاری از پدر و مادرها یک مشکل بزرگ تلقی می شود و گاهی حل کردن آن غیرممکن به نظر می رسد. اما شاید جدا کردن اتاق خواب کودک آنقدرها هم که به نظر می رسد سخت نباشد و درنهایت کودک چاره ای جز سازگار شدن با شیوه تربیتی والدین نداشته باشد. حیدر حسینی، مشاور و روانشناس کودک معتقد است داشتن اطلاعات مفید و آگاه بودن از کم آسیب ترین شیوه های سازگار کردن فرزندان با این شرایط، می تواند والدین را در گذراندن این مرحله یاری دهد.

از چه زمانی جای خوابش را جدا کنیم؟
تولد کودک به سه مرحله تقسیم می شود: اول از همه به دنیا آمدن اوست. دومین مرحله ادراک خود کودک است یعنی آنکه کودک خود متوجه می شود که موجودی جدا از مادر است. این مرحله در چند هفته اول بعد از زایمان و با رشد سیستم عصبی اتفاق می افتد. مرحله سوم، تولد اجتماعی کودک است که در آن کودک با اجتماعش رو به رو می شود. اجتماع اولیه نیز بالطبع والدین و خواهر و برادر است و بعد مدرسه. توصیه به جدا خوابیدن، به تولد اجتماعی کودک کمک می کند و اگر این اتفاق در زمان مناسب نیفتد، پیوستگی بیمارگونه ای در کودک ایجاد می کند که در آن مدام نیاز به فرد دیگری دارد.

شرط اول؛ همراهی مادر
اولین چیزی که برای جدا کردن اتاق کودک از والدین نیاز است، همراهی والدین به ویژه مادر خانواده است. آرامش مادرانه بدون شک به حل هرچه سریع تر این مشکل کمک خواهد کرد. نباید از یاد برد که در جدا نشدن کودک و والدین یک میل دوطرفه وجود دارد؛ یعنی همان طور که کودک نمی خواهد از والدینش جدا شود، والدین هم چندان تمایلی به جدا کردن او ندارند، بنابراین باید این میل بررسی شود و مادران بدانند که برای سلامت کودک لازم است این اتفاق بیفتد. بعضی از مادران هم از روی تنبلی اقدام به این کار نمی کنند و به جای مقابله با واکنش های کودک به این جدایی، ترجیح می دهند صورت مسئله را پاک کنند. اما باید توجه کرد که هر چیزی هزینه ای دارد و باید کمی هم زحمت شبانه را به جان خرید. ممکن است فکر کنید که جداکردن اتاق کودک موجب ایجاد ترس در او می شود . می توانید با مراجعه به مطلب چگونه ترس و وحشت را از نوزاد دور کنیم؟ در این باره اطلاعات بهتری کسب کنید.

اول اعتماد، بعد خودمختاری
دو مرحله مهم در دو برهه زمانی تولد تا ۲ سالگی و بعد از آن ۲ تا ۴ سالگی وجود دارد. در مرحله اول اعتماد کودک شکل می گیرد. به این صورت که والدین همیشه دردسترس هستند و امنیت مناسبی را برای او برقرار می کنند. مرحله دوم خودمختاری است. به این ترتیب که کودک احساس می کند فضای شخصی خود را دارد. این دو مرحله با جدا خوابیدن پیوند مستقیم دارد و این شیوه های تربیتی است که به کودک این احساس را می دهد زیرا کودک از ابتدا با یک ذخیره ژنتیک مشخصی به دنیا آمده و باقی رفتارهای او باتوجه به اصول تربیتی که به او تفهیم می شود ساخته می شود.

جدایی قبل از ۶ماهگی ممنوع!
به چند دلیل به هیچ عنوان توصیه نمی شود کودک زیر ۶ ماهگی از والدین جدا شود. احتیاج او به تغذیه شبانه، احساس امنیت و البته آسیب پذیر بودن نوزاد در ماه های بعد از تولد، بهترین دلیل برای بودن او در کنار پدر و مادر است. در سال اول تولد، نگرانی هایی در مورد سندرم مرگ ناگهانی شیرخواران وجود دارد که در آن کودک ممکن است دچار مشکل تنفسی شده و نتواند نفس بکشد و همین موضوع موجب مرگش شود. به همین دلیل باید محل خواب او در دید والدین باشد. از سوی دیگر مادران چون نسبت به فرزندان شان حساس هستند معمولا هوشیار می خوابند و بنابراین در صورت بروز مشکل زودتر دست به کار می شوند.

سن جدایی به کودک مربوط است
ایده آل ترین حالت این است که کودک از ۲ سالگی از والدین جدا بخوابد. اما باید توجه داشت که گاهی اوقات اصول تربیتی به طور تمام و کمال به والدین بستگی ندارد و در این زمینه باید به خود کودک نیز توجه داشت. بعضی بچه ها شرایط روانی مناسب تری دارند؛ کمتر گریه می کنند و هنگام جدا شدن از پدر و مادر راحت تر هستند، در مقابل برخی دیگر بد می خوابند و گریه های بدی دارند. اگر بخواهید این کودکان را زودهنگام و تحت فشار جدا کنید نه تنها جدا نمی شوند و تولد اجتماعی شان اتفاق نمی افتد، بلکه احساس ناکام شدن و پس زدگی شدن در آنها ایجاد می شود. والدینی که کودک شان اضطراب جدایی دارد فکر می کنند باید هر چه زودتر او را مستقل کنند در حالی که این کار اشتباه است. بهتر است نگاهی هم به خود کودک داشته باشید و به اجبار این کار را نکنید و با کمک متخصص و در طولانی مدت انجامش دهید.

تا ۲ سالگی جدایی همراه توجه
وقتی کودک به ۶ ماه رسید، بهتر است جدایی آرام آرام اتفاق بیفتد. اگر کودک اتاقی برای خودش دارد، بهتر است به آنجا منتقل شود و اگر نه با یک دیوار کاذب یا پارابن فضای خواب والدین از کودک جدا شود تا او احساس جدا بودن کند. به این نکته باید توجه داشت که تا ۲ سال اول کودک هنگام گرسنگی و ترس به آغوش مادر نیاز دارد و نباید به گریه او در این زمینه بی توجه بود. حتی بچه هایی که از ۶ماهگی تا ۲سالگی جدا می خوابند، باید از توجه والدین در طول شب مطمئن باشند.

کنار کودک ۲ ساله نخوابید
وقتی فرآیند جدایی تا ۲ سالگی اتفاق نیفتد نشان دهنده این است که مسئله ای در خود والدین وجود دارد. برخی می گویند که با کودک ۶ ۵ ساله خود در یک اتاق می خوابند و مشکلی ندارند اما اتفاقا این یک اشکال بزرگ است که باید بررسی شود. گاهی اوقات والدین فضای شخصی به فرزندشان نمی دهند و گاهی هم پیش می آید که اتاق خواب کودک را تبدیل به محیطی تنبیهی برای او می کنند و همین موضوع بچه ها را از اتاق شان فراری می دهد. اگر پدر و مادری بعد از ۲سالگی هم از پس جدا خواباندن فرزندشان برنیامدند، بهتر است موضوع را با یک روانشناس در می ان بگذارند و از راه های مناسب برای ایجاد این استقلال باخبر شوند.

مراقب تغییر رفتارها باشید
اگر درخواست های کودک برای خوابیدن در کنار والدین به صورت مکرر و پشت سر هم تکرار شود بدون شک عاملی موجب ناآرامی کودک شده است. انواع ترس، کابوس و… می تواند میل کودک به برگشتن به اتاق والدین را بیشتر کند. همچنین تماشای بعضی برنامه ها و فیلم هایی که برای سن کودکان مناسب نیست، باعث می شود هنگام خواب شبانه دچار نگرانی و پریشانی شوند، به همین دلیل والدین باید نسبت به بروز هر نشانه ای هوشیار باشند و بعد از برطرف شدن عوامل تهدید کننده، از فرزندشان انتظار اطاعت از قانون را داشته باشند.

راهکارهای جدا کردن کودک بالای یک سال
در اتاق خواب کودک حضور داشته باشید تا او به خواب برود.
می توانید او را بخوابانید و بعد به اتاقش منتقل کنید.
به هیچ عنوان مو یا دست تان را دراختیار کودک قرار ندهید و اگر کودک اصرار داشت عروسکی در دسترس او قرار دهید.
هنگام خوابیدن کودک در اتاقش به هیچ عنوان کنارش دراز نکشید، بلکه کنار تختش بنشینید و با قصه گویی و هر کاری که فکر می کنید علاقه دارد، به او کمک کنید تا بخوابد.
اگر از تاریکی می ترسد روشنایی لازم را در اتاق فراهم کنید و سعی کنید در طول روز مدام با او به اتاقش بروید و با او بازی کنید.

بالای ۳ سال
صبور باشید و با صحبت کردن او را قانع کنید در اتاقش بخوابد.
اگر نیمه های شب به اتاق شما آمد او را به اتاقش ببرید و کنار او بنشینید تا بخوابد. اگر این کار را هر شب چند بار انجام داد، هر بار با تاخیر به اتاقش بروید.
در کنار این قانون که اتاق کودک باید جدا باشد، می توانید در هفته یک بار به او اجازه دهید به اتاق شما بیاید.

بالای ۵ سال
ابتدا فاصله او را از تخت تان بیشتر کنید و بعد او را به اتاقش منتقل کنید.
او را تشویق کنید و با هر بار خوابیدن در اتاقش به او جایزه بدهید.
در مقابل اصرار کودک به خوابیدن در اتاق شما باید مقاومت کرده و سعی کنید با سرگرمی های مختلف او را به اتاقش ببرید.
اگر قانونی وضع می شود باید در خانه اجرا شود اما پیش از هر چیز دقت کنید که این قانون چه تاثیر روانی روی کودک دارد. در بعضی خانواده ها سابقه مشکلات روانی وجود دارد و بنابراین احتمال بروز این مشکل درکودک هم هست و با جدا کردن او این حالت در او تشدید می شود.