علت بالا بودن سطح پرولاکتین در زنان چیست؟

پرولاکتین هورمونی است که در غده هیپوفیز مغز ترشح شده و در زنان وظیفه رشد و نمو سینه و غدد و شیری دارد.  در صورتی که سطح ترشح این هورمون به دلایل مختلفی از حد استاندارد فراتر برود موجب اختلالات و مشکلاتی خواهد شد که در ادامه توضیح داده می‌شوند. هر چند این هورمون در بدن مردان و زنان موجود است با این حال در این مطلب از نی‌نی‌بان به علت بالا بودن سطح پرولاکتین در زنان پرداخته می‌شود.

 بیشتر بخوانید: نشانه های سلامتی مهم که خانم ها نباید نادیده بگیرند

پرولاکتین چیست؟

همانطور که در مقدمه توضیح داده شد پرولاکتین هورمونی است که توسط غده هیپوفیز در مغز ترشح می‌شود و در خون جریان دارد. این هورمون در زنان موجب رشد و نمو سینه و غدد شیری می‌شود و به ویژه برای زنان باردار و مادران شیرده بسیار مهم است. در صورتی که بنابردلایل مختلفی ترشح این هورمون از سطح استاندارد بیشتر شود باعث مشکلاتی به ویژه مشکل شیردهی به نوزاد می‌شود که برای رفع آن حتما باید به متخصص مراجعه شود. 

بیشتر بخوانید: تغییرات هورمونی در زنان و افسردگی

چه چیزهایی باعث بالا رفتن پرولاکتین میشود؟

قبل از این‌که با علت بالا بودن سطح پرولاکتین در زنان آشنا شوید، باید بدانید که محدوده طبیعی این هورمون در خون شما چقدر است. سطح طبیعی پرولاکتین در مردان کمتر از 20 نانوگرم در میلی‌لیتر و در زنان کمتر از 25 نانوگرم در میلی‌لیتر گزارش می‌شود که البته این میزان در زنان باردار به 80 تا 400 نانوگرم در میلی‌لیتر می‌رسد. با این وجود، گاهی اوقات، آنچه که نرمال در نظر گرفته می‌شود ممکن است بسته به آزمایشی که پزشک شما از آن کمک می‌گیرد متفاوت باشد.

علت بالا رفتن پرولاکتین

به طور کلی، سطح پرولاکتین شما ممکن است در طول روز تغییر کند. در واقع، بسیاری از فعالیت‌های رایج مانند خوردن یک وعده غذایی یا ورزش می‌توانند بر سطح این هورمون تأثیر بگذارند. پس بعضی از علل بالا رفتن این هورمون عبارتند از:

• ارتباط جنسی
• تحریک نوک پستان
• استرس فیزیکی
• صدمات
• تشنج

بیشتر بخوانید: هورمون های جنسی کدامند؟

علت بالا بودن سطح پرولاکتین در زنان

بالا رفتن سطح پرولاکتین در زنان چه زنان باردار چه زنانی که باردار نیستند دلایل مختلفی دارد. در صورتی که با علل این مشکل آشنا باشیم می‌توانیم راحت‌تر آن را تشخیص داده و سریعتر به پزشک مراجعه کنیم. علت بالا بودن سطح پرولاکتین در زنان به این ترتیب است:

• پرولاکتینوما (تومور خوش‌خیم در غده هیپوفیز شما که مقدار زیادی پرولاکتین تولید می‌کند.)
• بیماری‌های موثر بر هیپوتالاموس (بخشی از مغز که غده هیپوفیز را کنترل می‌کند.)
• بی اشتهایی (اختلال در غذا خوردن)
• داروهایی که برای درمان افسردگی، روان پریشی، فشار خون بالا، تهوع و استفراغ استفاده می‌شوند.
• مسکن‌ها با مواد افیونی
• قرص‌های ضد بارداری
• آسیب یا تحریک قفسه سینه (به عنوان مثال، جای زخم یا حتی پوشیدن سوتین‌های خیلی تنگ)
• برخی از بیماری‌ها مانند بیماری کلیوی، کم کاری تیروئید یا زونا روی قفسه سینه
• نارسایی کبد و سندرم تخمدان پلی کیستیک (بیماری عدم تعادل هورمونی)

بیشتر بخوانید: اختلالات هورمونی تهدید جدی در ناباروری

پرولاکتین بالا نشانه چیست؟

پرولاکتین بالا، به طور خودکار به معنای وجود یک مشکل نیست. در واقع، گاهی اوقات اگر هنگام انجام آزمایش خون خود غذا خورده یا استرس زیادی داشته باشید، سطح این هورمون می‌تواند افزایش یابد. با این حال، سطوح بالای پرولاکتین به طور جدی به عنوان هیپرپرولاکتینمی شناخته می‌شود که می‌تواند باعث نامنظم کردن پریود و ناباروری در زنان شود.
به همین دلیل، علت افزایش پرولاکتین باید تحت بررسی قرار بگیرد. اگر سطوح این هورمون تا ۱۰۰۰ برابر بالاتر از حد طبیعی تشخیص داده شود، می‌تواند نشانه‌ای از ابتلا به پرولاکتینوما یا توموری در غده هیپوفیز باشد. البته این تومور سرطانی نیست و معمولاً با دارو درمان می‌شود. پس جای نگرانی بیش از حد ندارد.

علائم بالا بودن پرولاکتین در زنان مجرد

علائم بالا بودن پرولاکتین در زنان عبارتند از:

• پریود نامنظم یا پریود نشدن
• از دست دادن استخوان
• ناباروری
• ترشحات شیر مادر در زمانی که باردار یا شیرده نیستید.
• حساسیت در سینه‌ها
• علائم یائسگی مانند گرگرفتگی و خشکی واژن
• سردردهای بی دلیل
• مشکلات بینایی

بیشتر بخوانید: نشانه های ناباروری در زنان چیست؟

چه مقدار پرولاکتین خطرناک است؟

به طور کلی، باید بگوییم که سطح بالای پرولاکتین می‌تواند منجر به ناباروری شود. علاوه بر این، اگر سطح پرولاکتین شما تا 1000 برابر بالاتر از حد طبیعی باشد، می‌تواند ابتلا به یک تومور غیرسرطانی به نام پرولاکتینوما را نشان دهد که باید تحت بررسی قرار بگیرد. البته همان‌طور که پیش‌تر نیز گفتیم، این نوع تومور با دارو قابل درمان است و دلیلی برای نگرانی بیش از حد ندارد. البته این بدان معنی نیست که شما مراجعه به پزشک و پیدا کردن علت بالا بودن سطح پرولاکتین در بدن خود را سرسری بگیرید.

عوارض پرولاکتین بالا در زنان

پرولاکتین بالا در زنان علاوه بر مشکل در شیردهی عوارض دیگری هم دارد که خوب است با این عوارض آشنا بوده و در صورت مشاهده آن را یکی از علائم این مشکل در نظر بگیریم. توجه به این نکات به تشخیص راحت آن کمک می‌کند. این عوارض به این ترتیب هستند:

• عدم تخمک گذاری
• اختلال در قاعدگی
• عدم لانه گزینی جنین در دوره تخمک گذاری
• اختلال در بارداری

بیشتر بخوانید: دلایل نامنظم شدن چرخه قاعدگی، ۱۲ دلیل

درمان پرولاکتین بالا

درمان هیپرپرولاکتینمی بسته به دلیل زمینه‌ای آن متفاوت است. در واقع، اگر علت آن دارو باشد، متخصص شما احتمالاً توصیه می‌کند که داروی مصرفی خود را قطع کنید تا به سطح طبیعی پرولاکتین در خون برگردید. از سوی دیگر، اگر هیپرپرولاکتینمی مربوط به یک اختلال غدد درون‌ریز باشد، متخصص شما ممکن است درمان جایگزین با هورمون‌های تیروئید را تجویز کند. در نهایت، در مواردی مانند آدنوم هیپوفیز یا پرولاکتینوم نیز ممکن است مصرف دارو با آنتاگونیست‌های دوپامین تجویز شود تا سطوح بالای پرولاکتین شما به حد طبیعی خود بازگردد.

درمان خانگی پرولاکتین بالا

صرف نظر از علت پرولاکتین بالا، چند درمان خانگی برای پایین آوردن آن وجود دارد که عبارتند از:

• گلوتن را از رژیم غذایی خود حذف کنید. گندم، چاودار و جو همگی دارای گلوتن بالا هستند که در صورت مصرف ممکن است باعث واکنش التهابی در بدن شوند.
• نوشیدن بیش از حد الکل برای افراد سالم نیز توصیه نمی‌شود! پس مخصوصاً اگر دچار پرولاکتین بالا هستید، از مصرف الکل اجتناب کنید.
• متعادل کردن قند خون نیز می‌تواند به کاهش سطح پرولاکتین شما کمک کند. در نتیجه، از مصرف نوشیدنی‌های شیرین، غذاهای فرآوری شده و غذاهایی که قند بالایی دارند خودداری کنید.
• از ورزش‌های شدید خودداری کنید؛ چرا که انجام حرکات آگاهانه و آهسته هنگام ورزش، کلید پایین نگه داشتن سطح پرولاکتین است.
• از استرس دوری کنید، زیرا استرس زیاد می‌تواند کورتیزول آزاد شده در بدن شما را بالا ببرد و به این ترتیب در افزایش سطح پرولاکتین نیز نقش داشته باشد.
• از پوشیدن سوتین‌های تنگ خودداری کنید تا نوک سینه‌های شما بیش از حد تحریک نشوند و تولید پرولاکتین خود را افزایش ندهند.

بیشتر بخوانید: بهترین قرص برای تنظیم هورمون های زنانه کدام است؟/ انواع قرص

کلام آخر

علت بالا بودن سطح پرولاکتین در زنان به موارد مختلفی از جمله پرولاکتینوما، بیماری‌های موثر بر هیپوتالاموس، بی اشتهایی و مصرف بعضی از داروها برمی‌گردد که فقط پزشک یا متخصص می‌تواند از بین این‌ها مورد اصلی را تشخیص دهد. به همین دلیل، باید علائم هشدار دهنده خود را زیر نظر بگیرید و به موقع برای معاینه و آزمایش به یک متخصص مجرب و ماهر مراجعه کنید.  

برای اطلاعات بیشتر و آشنایی با متخصص زنان، به کلینیک نی نی بان سر بزنید.