روشهای مختلف پیشگیری از بارداری، موجب ناباروری می شوند؟

در مقابل زوج هایی که به راحتی بچه دار می شوند، کسانی هستند که دغدغه روز و شبشان درمان های ناباروری است. در این بین هستند کسانی که مدام نگرانند مبادا کاری کنند که روی قدرت باروری شان اثر بگذارد. در این مطلب با دکتر مریم کاشانیان، متخصص زنان و زایمان در این باره گفت وگو کرده ایم.

خانم دکتر! بسیاری از زوج های جوان بعد از ازدواج تمایلی ندارند برای چند سالی بچه دار شوند. ایمن ترین روشی که برای پیشگیری به این زوج ها پیشنهاد می کنید چه روشی است؟

ایمن ترین روش برای پیشگیری از بارداری در هر زوجی متفاوت است. شاید روشی که برای یک زوج ایمن است برای دیگری نباشد. هر خانمی با توجه به مقتضیات بارداری، سلامت عمومی، سن و وضعیت بدنش، باید انتخاب کند کدام روش مناسب تر است. بهتر است خانم ها در مورد روش پیشگیری خود تصمیم نگیرند و با پزشکشان مشورت کنند تا با توجه به وضعیتشان، ایمن ترین روش به آنها پیشنهاد شود. گاهی لازم است روش مردانه مثل کاندوم داشته باشند. روش طبیعی یا منقطع، روش ایمنی است زیرا فرد هیچ دارویی مصرف نمی کند و عارضه ای ندارد اما یک راه جلوگیری محسوب نمی شود و ریسک بارداری در آن بالاست. جدی ترین روش برای پیشگیری از بارداری، قرص های پیشگیری و داروهای هورمونی است.

آیا این باور که پیشگیری از بارداری باعث ناباروری می شود صحت علمی دارد؟
خیر. با این حساب، تمام مردم دنیا به خصوص ساکنان کشورهای پیشرفته که اجازه نمی دهند خیلی سریع باردار شوند باید همگی نازایی داشته باشند. در مطالعه های علمی نیز این باور ثابت نشده است. البته اگر خانمی علایمی دال بر اختلال های هورمونی و تخمک گذاری یا بیماری که بر بارداری تاثیر منفی می گذارد، دارد نباید برای مدت طولانی جلوگیری کند و باید سریع تر برای بارداری اقدام کند.

آیا مصرف طولانی مدت داروهای پیشگیری از بارداری یا داروهای هورمونی هم نازایی نمی آورد؟

واقعیت این مساله که مصرف طولانی مدت قرص های ضدبارداری، ناباروری می آورد اثبات شده نیست ولی توصیه می شود همه خانم ها بعد از ۲.۵ ۲ سال مصرف قرص جلوگیری، چند ماه به سیستم هورمونی خود استراحت دهند تا به روال عادی برگردد و از روش های دیگری جز دارو مثل کاندوم یا آی یودی برای پیشگیری استفاده کنند.

آیا نامنظم بودن عادت ماهیانه یا نزدیک شدن دوره ماهانه به هم می تواند نشانه مشکلات باروری در یک خانم باشد؟
اگر از شروع یک قاعدگی تا شروع قاعدگی بعدی، ۲۱ روز فاصله باشد این سیکل کاملا نرمال تلقی می شود و مشکلی وجود ندارد. به عبارتی اگر عادت ماهیانه تا ۷ روز جلو بیاید کاملا طبیعی است. با این حال چون فرم خونریزی ها تغییر می کند بهتر است یک بررسی هورمونی و یک سونوگرافی انجام شود و با توجه به جواب آزمایش و سونو تصمیم گرفته شود که اقدام درمانی خاصی لازم هست یا خیر. اگر سیکل قاعدگی ها زیر ۲۱ روز باشد ممکن است با عدم تخمک گذاری همراه شود و روی بارداری تاثیر منفی بگذارد.

در خانمی که قاعدگی ها به هم نزدیک می شود مسلما روز تخمک گذاری مشخص نیست. این خانم ها چگونه شانس بارداری خود را افزایش دهند؟
اگر خانمی سیکل قاعدگی اش بالای ۲۱ روز باشد و تخمک گذاری داشته باشد برای اقدام به بارداری لازم نیست به روز تخمک گذاری توجه کند. به تمام خانم هایی که قصد بارداری دارند توصیه می کنم که یک شب یا دو شب در میان یا در هفته ۳ تا ۴ مرتبه رابطه زناشویی داشته باشند.

اگر خانمی سیکل کاملا مرتبی داشته باشد، می توان گفت که مطمئنا باردار می شود؟
خیر، تخمک گذاری تنها عامل دخیل در بارداری نیست. عوامل دیگری هم در ایجاد نازایی دخالت دارند که به هیچ عنوان در تخمک گذاری و قاعدگی تاثیر نمی گذارند. ممکن است خانمی لوله هایش بسته باشد یا دچار مشکلات لگنی، دهانه رحم یا رحمی باشد یا همسرش مشکل داشته باشد.

آیا به کمک روش خاصی می توان ابتدای زندگی مشترک، متوجه شد زوجین می توانند باردار شوند یا خیر؟
این سوالی است که بیشتر مراجعه کنندگان از پزشک خود می پرسند و می خواهند پزشک به آنها بگوید قطعا بچه دار می شوند یا نه. متاسفانه راهی قطعی برای جواب دادن به این سوال وجود ندارد. زوجین باید امتحان پس بدهند یعنی یک سال پیشگیری نداشته باشند تا ببینیم باردار می شوند یا نه. البته راه هایی وجود دارد مثلا مردان می توانند آزمایش نطفه بدهند. برای خانم ها هم با توجه به تاریخچه قاعدگی، می توان تا حدی متوجه مشکلات شد اما سایر موارد دخیل در ناباروری با شرح حال گرفتن مشخص نمی شود. زوج می تواند یک مشاوره جدی با پزشک داشته باشد و از تمام موارد سوال کند و علت ها را جویا شود، اما هیچ پزشکی نمی تواند به هیچ روشی بگوید صددرصد زوجی در آینده بچه دار می شوند یا خیر.

پس اگر زوجی در مشاوره های نخستین متوجه مشکلشان شوند، می توانند برای درمان اقدام کنند تا مثلا مطمئن شوند ۲ یا ۳ سال دیگر بچه دار خواهند شد و برنامه هایشان عقب نمی افتد!

خیر، بر فرض حتی اگر مشکلی هم وجود داشته باشد، اگر زوجی نخواهند تا ۳ سال بچه دار شوند نیازی به درمان ندارند. بهترین کار این است که وقتی زوجی تصمیم گرفتند بچه دار شوند آن موقع درمان را شروع کنند. اگر مردی مثلا اصلا نطفه نداشته باشد فرقی نمی کند چه موقع درمان را شروع کند.