مایع آزاد در کلدوساک خلفی نشانه چیست؟ مراحل انجام کولدوسنتز

کلدوساک چیست؟ (آناتومی کلدوساک)

در دو طرف رحم، دو کیسه کوچک قرار دارند که کولد نامیده می‌شوند. زنان دارای دو کلدوساک هستند: یکی قدامی (در جلو) و دیگری خلفی (در عقب).

کلدوساک کجاست؟

 کلدوساک قدامی بین مثانه و رحم قرار دارد، در حالی که کلدوساک خلفی بین رحم و راست ‌روده (پشت واژن) واقع شده است. کلدوساک خلفی همچنین با نام «حفره داگلاس» نیز شناخته می‌شود. اگر فرد به برخی از بیماری‌های خاص مبتلا باشد، ممکن است مایع در این حفره جمع شود.

کولدوسنتز چیست؟

کولدوسنتز (culdocentesis) یک روش پزشکی است که برای بررسی وجود مایع غیرطبیعی در پشت واژن و زیر رحم، در ناحیه‌ای به نام کلدوساک خلفی انجام می‌شود. در این روش، پزشک یک سوزن باریک را از دیواره‌ی واژن عبور می‌دهد تا نمونه‌ای از مایع این ناحیه را برای آزمایش بردارد.

در حال حاضر، سونوگرافی ترانس ‌واژینال تا حد زیادی جایگزین کولدوسنتز شده است زیرا می‌تواند مایع موجود در شکم و لگن را شناسایی کند. جراحان ممکن است از روش‌های جراحی کم‌تهاجمی یا با هدایت تصویری به‌جای کولدوسنتز استفاده کنند.

مایع آزاد در کلدوساک خلفی نشانه چیست؟ (مایع آزاد مختصر در کلدوساک خلفی مشاهده شد، یعنی چی؟)

مایع غیرطبیعی ممکن است به دلایل گوناگون در کلدوساک، به‌ویژه در کلدوساک خلفی جمع شود. گاهی اوقات کیست یا فولیکول تخمدان پاره شده و مایع از آن نشت می‌کند. در برخی موارد، مشکل جدی‌تری وجود دارد. مایع آزاد در کلدوساک خلفی ممکن است نشانه موارد زیر باشد:

• حاملگی خارج ‌رحمی

• اندومتریوز

• آسیت شدید (تجمع مایع در شکم)

• خال هیداتی‌فرم یا بارداری مولار

• دوز بالای استروژن که باعث نشت مایع از رگ‌های خونی می‌شود

• چرخش تخمدان (تورشن تخمدان) حالتی که در آن لوله فالوپ و تخمدان می‌چرخند

• آبسه یا هماتوم لگنی ( ناحیه‌ای پر از چرک یا خون در لگن).

• بیماری التهابی لگن (PID)

• قاعدگی برگشتی (رتروگراد) زمانی که خون قاعدگی به‌جای خروج از بدن، به درون لگن بازمی‌گردد

• آبسه توبو-اواریان ( ناحیه‌ای پر از چرک در تخمدان و لوله فالوپ)

• فیبروم‌های رحمی

• پارگی یا شکاف در دیواره رحم

کولدوسنتز چه زمانی انجام می‌شود؟

برخی از بیماری‌ها و عفونت‌ها باعث تجمع مایع غیرطبیعی در کلدوساک خلفی می‌شوند. بیشتر پزشکان با استفاده از سونوگرافی وجود مایع در پشت رحم را تشخیص می‌دهند. اگر مشکوک باشند که این مایع غیرطبیعی است، امکان دارد برای استخراج و آزمایش آن، کولدوسنتز انجام دهند. برخی از دلایل انجام کولدوسنتز عبارتند از:

• حاملگی خارج‌رحمی

• بیماری التهابی لگن (PID)

• پارگی کیست‌های تخمدان

• آندومتریوز

• فیبروم‌های رحمی

• آسیب یا ضربه به لگن

• درد در ناحیه لگن یا پایین شکم

کولدوسنتز چگونه انجام می‌شود؟

مراحل انجام این روش به شرح زیر است:

1. پزشک ابتدا معاینه لگنی انجام می‌دهد و با استفاده از ابزار جراحی، دهانه رحم را کمی بالا می‌برد. این کار نباید دردناک باشد اما ممکن است کمی احساس ناراحتی ایجاد کند.
2. سپس پزشک ناحیه‌ای از دهانه رحم را با بی‌حسی موضعی، بی‌حس می‌کند.
3. در مرحله بعد، یک سوزن باریک از طریق دیواره‌ی واژن، درست در زیر محل پایان دهانه رحم وارد می‌شود. این سوزن به سرنگی متصل است که برای جمع‌آوری مایع استفاده می‌شود.
4. در نهایت، پزشک نمونه‌ای از مایع کلدوساک خلفی (حفره داگلاس) را از طریق سوزن بیرون می‌کشد.

نمونه‌ی مایع برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. ممکن است پس از انجام کولدوسنتز کمی احساس ناراحتی یا گرفتگی (کرامپ) داشته باشید اما این حالت معمولاً ظرف ۲۴ تا ۴۸ ساعت برطرف می‌شود.

نتایج کودوسنتز به چه معناست؟

نتیجه طبیعی به این معنی است که مایع شما شفاف است. نتیجه خونی، پر از چرک یا مقادیر زیاد مایع شفاف ممکن است نشان‌دهنده وجود مشکل باشد. مثلاً مایع زرد رنگ پر از چرک، نشان‌دهنده عفونت است. خونی که لخته نمی‌شود نیز به این معنی است که حاملگی خارج از رحم رخ داده است. بسته به نتایج آزمایش، ممکن است نیاز به تخلیه مایع یا درمان با آنتی‌بیوتیک داشته باشید.

آیا آزمایش کولدوسنتز دردناک است؟

خیر، کولدوسنتز نباید دردناک باشد. قبل از ورود سوزن، داروی بی‌حسی موضعی تزریق می‌شود تا ناحیه بی‌حس شود. بعد از انجام آن، ممکن است کمی گرفتگی یا ناراحتی خفیف احساس شود.

خطرات کولدوسنتز چیست؟

خطرات احتمالی این روش شامل موارد زیر است:

• سوراخ شدن رحم یا راست ‌روده
• عفونت
• سوراخ شدن رگ‌های خونی، کیست‌ها یا تومورها

مایع مختصر در کلدوساک خلفی نشانه چیست؟

کلدوساک خلفی پایین‌ترین بخش حفره لگن است. مایع آزاد خفیف در کلدوساک خلفی می‌تواند نشانه فولیکول‌های پاره شده، قاعدگی عقب افتاده یا افزایش نفوذپذیری تخمدان به دلیل تاثیر استروژن باشد. به‌طور کلی مایع مختصر در کلدوساک خلفی خطرناک نیست.

مایع آزاد در کلدوساک رویت نشد یعنی چه؟

کلدوساک (به‌ویژه کلدوساک خلفی) ناحیه‌ای طبیعی در لگن است که در حالت عادی نباید حاوی مایع قابل ‌مشاهده باشد. بنابراین وقتی گزارش سونوگرافی می‌گوید «مایع آزاد در کلدوساک رویت نشد» یعنی وضعیت طبیعی است و هیچ نشانه‌ای از خون، عفونت یا نشت مایع در لگن وجود ندارد.

آیا مایع آزاد در کلدوساک خلفی نشانه بارداری است؟

خیر، مایع آزاد در کلدوساک خلفی به‌خودی‌خود از نشانه های بارداری نیست. در بارداری سالم، معمولاً مایع آزادی مشاهده نمی‌شود اما در مواردی مانند بارداری خارج رحمی (اکتوپیک)، وجود مایع آزاد، به‌خصوص اگر همراه با خون باشد، می‌تواند علامت هشداردهنده‌ای باشد که نیاز به بررسی فوری پزشکی دارد. بنابراین، مایع آزاد در کلدوساک نه تاییدی بر بارداری است و نه رد آن. تشخیص بارداری نیازمند تست بتا HCG و سونوگرافی تخصصی است و در صورت وجود علائمی مانند درد لگن، خونریزی یا تاخیر در قاعدگی، مراجعه سریع به پزشک زنان ضروری است.

مایع کلدوساک در درمان ناباروری نشانه چیست؟

اگر تحت درمان ناباروری هستید، وجود مایع در کلدوساک می‌تواند نشانه‌ای از سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS)  باشد، حالتی که در آن دوز بالای هورمون‌های باروری باعث تورم تخمدان‌ها می‌شود.

نقل قول از:

verywellhealth

If your healthcare provider suspects you have OHSS, they may suggest an ultrasound to check for fluid. During the ultrasound, they can measure your ovaries.

 

ترجمه:

اگر پزشک مشکوک به OHSS باشد، ممکن است سونوگرافی را برای بررسی وجود مایع تجویز کند. در طول سونوگرافی، پزشک می‌تواند اندازه تخمدان‌ها را نیز اندازه‌گیری کند.

معمولاً وجود مایع در کلدوساک جای نگرانی ندارد، اما در برخی موارد ممکن است باعث ناراحتی یا تاثیر بر باروری شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر در شکم یا لگن خود درد شدید دارید، به پزشک مراجعه کنید چون می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل باشد. همچنین اگر کولدوسنتز داشته‌اید و خونریزی شدید، درد یا علائمی شبیه آنفولانزا را تجربه می‌کنید، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.

سخن پایانی

مایع آزاد در کلدوساک خلفی می‌تواند نشانه بارداری خارج رحمی، بیماری التهابی لگن و ... باشد. بنابراین، تفسیر این یافته نیازمند ارزیابی بالینی، سونوگرافی ترانس واژینال یا کولدوسنتز است و در صورت همراهی با علائمی مانند درد لگن، خونریزی یا تاخیر در قاعدگی، مراجعه فوری به پزشک زنان ضروری است.