مشاوره قبل از بارداری، ضروریه؟

در سراسر جهان 20 درصد بانوان، بارداری پاتولوژیک را تجربه می‌کنند. این به آن معناست که در 20 درصد بانوان، بارداری برای مادر یا جنین یا هر دو خطرناک است. یک ‌پنجم بانوان به همین دلیل دچار زایمان زودرس شده یا به دلیل ابتلا به دیابت، چاقی و فشارخون بالا، فرزندی با وزن پایین به دنیا می‌آورند یا فرزندشان دچار معلولیت‌های جسمی حرکتی، ‌ذهنی یا تنفسی یا مشکلات بینایی و شنوایی می‌شود. البته در بیشتر موارد کشیدن سیگار یا بارداری در سنین بالا عامل این مساله است. در 8 درصد موارد نیز اگر مادر قبل از بارداری تحت‌ نظر قرار می‌گرفت می‌توانست از بروز چنین مشکلاتی پیشگیری کند.

بنابراین برای اینکه مطمئن شوید که بارداری خوبی را پشت سر می‌گذارید؛ لازم است قبل از اقدام برای لقاح جنین با متخصص زنان/ زایمان مشورت کنید. فکر نکنید چون در سن باروری هستید بدن تان برای بچه‌ دار شدن آماده است...

در جلسه مشاوره چه می‌ گذرد؟

۱- متخصص برای شما آزمایش خون تجویز می‌کند. برای اینکه رویان در بدن شما به درستی لانه‌گزینی و رشد کند باید به اندازه کافی ذخایر ویتامین ب ۹، ب ۱۲ و د، آهن، ید و... داشته باشید. آزمایش خون تمام کمبودها را نشان می‌دهد. ازآنجاییکه ابتلا به بیماری‌های عفونی می‌تواند در دوران بارداری صدمات غیرقابل جبرانی بر رشد جنین داشته باشد، برای پیشگیری و بررسی احتمال ابتلا به بیماری‌های عفونی، انجام آزمایشاتی برای تشخیص هپاتیت ب و ث و اچ آی وی ضرورست تا در صورت ابتلا، پزشک تدابیری را در نظر ‌گیرد و بیماری به جنین منتقل نشود.

۲- وزن و فشارخون و سابقه بیماری‌ و جراحی، از جمله موارد دیگری است که مورد بررسی قرار می‌گیرد. اگر کم وزنی یا اضافه وزن دارید، متخصص زنان یا ماما به شما توصیه می‌کند؛ زیر نظر متخصص تغذیه به وزن متعادل برسید. زیرا وزن تاثیر قابل توجهی بر باروری و بارداری دارد. چاقی یا حتی اضافه وزن بالا می‌تواند باعث بروز مشکلات پزشکی از جمله فشارخون و دیابت شود و بر جنین یا حتی بر روند زایمان تاثیر منفی بگذارد. در این شرایط معمولاً توصیه می‌شود، رژیم پروتئین بگیرد که برای جنین مضر نیست. خانم‌های لاغر نیز لازم است وزن اضافه کنند، زیرا در غیر این صورت احتمال سقط جنین یا به دنیا آوردن نوزادانی با وزن پایین افزایش می‌یابد.

۳- مصرف برخی مکمل‌ها از جمله اسید فولک باید حداقل از یک ماه پیش از اقدام به بارداری آغاز شود. این مکمل نه‌ تنها به سلامت مادر کمک می ‌کند، بلکه برای رشد جنین نیز ضروری است و نقش قابل‌توجهی در بسته شدن کانال عصبی جنین در هفته‌های اول بارداری و رشد مغز جنین دارد. اکثر زوج‌هایی که برای مشاوره قبل از بارداری مراجعه می‌کنند معمولاً یک مرتبه سابقه سقط یا زایمان زودرس داشته‌اند. در این شرایط پزشک سابقه آنها را بررسی می‌کند و از نظر وجود سابقه عقب‌ماندگی ذهنی در خانواده، وجود دیابت نوع یک، فشارخون و... زوج‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد. با توجه به سابقه خانوادگی در برخی بیماری‌ها، گاهی لازم است مکمل‌هایی مثل اسید فولیک یا آهن از چند ماه پیش از اقدام به بارداری مصرف شوند.

۴- همچنین لازم است خانم از نظر ابتلا به بیماری‌هایی مثل دیابت، فشارخون، تیروئید و... مورد بررسی قرار گیرد، زیرا این مسائل نه تنها سلامت مادر بلکه سلامت جنین را نیز به مخاطره می‌اندازد. درصورتی که در سابقه خانوادگی در بیماری‌های ژنتیکی یا مغزی یا سقط جنین‌های مکرر دیده شود، لازم است زوج از نظر فاکتورهای ژنتیکی نیز مورد بررسی قرار گیرند. اگر خانم مبتلا به بیماری روانی حاد یا افسردگی باشد باید پیش از بارداری آن را درمان کرد.

۵- پزشک در رابطه با شرایط و سبک زندگی از زوج سوال می‌کند. داشتن شرایط کاری سخت اجتماعی، در معرض خشونت بودن یا عدم رعایت بهداشت، داشتن تغذیه نامناسب و... می‌تواند بارداری را به خطر بیندازد.

۶- مصرف برخی داروها در دوران بارداری ممنوع است. بنابراین درصورتی‌که دارو مصرف می‌کنید باید آن را با پزشک درمیان بگذارید تا آنها را تغییر دهد یا دوز متفاوتی را تجویز یا مصرف آنها را به طور کل قطع کند.

۷- در صورت لزوم باید قبل از بارداری برخی واکسن‌ها تزریق و برخی عادت نادرست مثل کشیدن سیگار یا مصرف الکل ترک شود.

فرزند دار شدن خواسته ‌ای کاملا طبیعی است، اما برای آن باید برنامه‌ ریزی کرد.

سرخجه

سرخجه یک بیماری ویروسی تنفسی نسبتاً خفیف، اما مسری است که باعث ناراحتی گلو و پدیدار شدن دانه‌های پوستی در پشت گوش می‌شود و سپس به صورت و گردن و بقیه نقاط بدن گسترش می‌یابد و باعث التهاب غدد لنفاوی پشت گوش یا ناحیه پشت گردنی می‌شود. و برای بانوان باردار بسیار خطرناک است. ناهنجاری‌های سرخجه مادرزادی برای بچه درون رحم مادر بسیار مهیب است و می‌تواند باعث ناشنوایی، آب مروارید و اختلالات قلب، شش‌ها و آسیب مغزی شود. همچنین احتمال خطر سقط جنین را نیز افزایش می‌دهد. البته این خطر در سه ماهه اول در بیشترین حد خود قرار دارد.

بنابراین برای ایمنی بارداری توصیه می‌شود پیش از باردار شدن با متخصص زنان/زایمان ملاقات کرد و آزمایش خون انجام داد تا مشخص شود از پادتن‌های سرخجه برخوردارید یا نه. اگر پادتن سرخچه در بدن شما وجود نداشته باشد توصیه می‌شود پیش از لقاح جنین، واکسن سرخجه را دریافت کرده و برای 28 روز پس از دریافت واکسن برای لقاح جنین اقدام نکنید. گاهی ممکن است حتی اگر در کودکی این واکسن را دریافت کرده‌باشید، برای افزایش ایمنی به دریافت واکسن دیگری نیاز داشته باشید. اما اگر باردارید از دریافت واکسن خودداری کنید. اگر به‌طور تصادفی هنگام بارداری واکسن دریافت کردید، نگران نباشید، زیرا شواهدی محکمی وجود ندارد که این واکسن آسیب‌رسان باشد.

در نتیجه، اگر باردارید و در برابر سرخجه واکسن دریافت نکرده‌اید، باید برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری از رفت آمد به بیمارستان‌ یا مهدکودک‌ها و افراد بیمار دوری کنید. اگر دچار نشانه‌هایی مثل آنفولانزا شدید، به پزشک یا درمانگاه مراجعه کنید و برای بررسی عفونت سرخجه آزمایش خون انجام دهید. اگر عفونت شدید است و در مراحل اولیه بارداری قرار دارید، متاسفانه پزشک پایان دادن به آن بارداری را پیشنهاد می‌کند.

هپاتیت ب

هپاتیت ب نوعی بیماری ویروسی است که به کبد بیشترین آسیب را می‌زند و معمولاً از طریق آمیزش جنسی یا ارتباط خونی سرایت می‌کند و می‌تواند به جنین نیز منتقل گردد. البته واکسن این بیماری معمولاً در برنامه واکسینه کردن عمومی قرار دارد، بنابراین اگر در بچگی واکسینه شده‌اید، باید در برابر آن ایمن باشید. آزمایش‌های خون زودهنگام و معمول بارداری در پی هپاتیت ب، سفلیس و اچ‌ای‌وی است. اگر نتیجه آزمایش شما برای هپاتیت ب مثبت است و باردارید، احتمالا فرزندتان پس از زایمان به سرعت وارد مراحل درمان خواهد شد و عملکرد کبدی او تحت نظارت قرار خواهد گرفت.

آبله مرغان

اگر تاریخچه ابتلاء به آبله مرغان اطمینان دارید، می‌توانید فرض کنید که نسبت به آن ایمن هستید. اما می‌توانید پیش از بارداری آزمایش خونی انجام دهید و اگر در برابر آن ایمن نیستید، واکسن آنرا دریافت کنید. خطرناک‌ترین زمان برای ابتلاء به آبله مرغان هفته‌های پایانی بارداری و نزدیک به موعد زایمان است. اگر در آن مرحله دچار آبله مرغان شُدید، باید حتماً شما و فرزندتان تحت درمان و نظارت متخصص قرار گیرید.

سفلیس

اگر می‌خواهید باردار شوید یا باردارید، عفونت سفلیس می‌تواند طی بارداری با پنی‌سیلین به طور موفق درمان شود. این عفونت برای جنین خطرناک است و به همین علت در معاینات بارداری به شکلی متداول غربالگری می‌شود.

بیماری‌های ارثی

پزشک به‌ طور خودکار برای بیماری‌های ارثی شما را آزمایش نمی‌کند، مثل کم‌ خونی داسی شکل یا تالاسمی که هر دو باعث کم خونی ژنتیکی می‌شود. مگر بدانید که یک بیماری ژنتیکی در خانواده شما وجود دارید. اما تمامی بانوان باردار آزمایش متداول هموگلوبین را برای بررسی میزان آهن انجام می‌دهند.

فاکتورهای گروه خونی

برای تمامی بانوان باردار آزمایش خونی برای بررسی گروه خونی (منفی) صورت می‌گیرد. اگر گروه خون شما منفی بوده و همسرتان از گروه خون مثبت برخوردار است، در نتیجه فرزندتان می‌تواند یکی از دو گروه خونی را به ارث برد. اگر بچه دارای خون مثبت باشد، این احتمال وجود دارد که طی زایمان خون مادر با خون بچه در تماس قرار بگیرد و به داخل خون مادر جریان ‌یابد و خون منفی ترکیب شود و منجر به حساسیت rh گردد. البته در چنین شرایطی معمولاً پیش از زایمان یک تزریق rh ایمونوگلوبین برای پیشگیری از حساسیت rh به مادر داده می ‌شود.