روانشناسی رفتار با کودک، قویترین کودک جهان کیست؟

گیر افتادن در بازیِ سرزنش، پایان‌ناپذیر است؛ به این معنی که پدر و مادرِ شلیک‌کننده با گلوله سرزنش و مقایسه، نه تنها جایگاه خودشان را به نابودی می‌کشانند، بلکه فراتر از کودک مخاطبشان، طیفی از انسان‌های متاثر از او را که گاهی شاید به یک‌نسل برسد، بیچاره می‌کنند.

تعارف نداریم، سرزنش و تنبیه در فرهنگ ما متاسفانه بیش از تشویق رواج دارد. ابزار مقایسه نیز یکی از رنج‌آورترین تنبیه‌هاست. به محض آنکه از یک‌سالگی، ساخت «فرا من» کودک با انواع پیام‌های موثر پدر و مادر می‌آغازد، فردای رفتارهای کودک نیز رقم می‌خورد. منی که از روی نادانی، میزان نظم کودکم را با دخترک همسایه در ترازو گذاشته‌ام، به حتم روزی در مقابلم، دخترم را خواهم دید که از من توانایی مالی پدر دوستش را طلبکار است؛ از همسرش، توانایی زور و بازوی شوهر دوستش را می‌خواهد؛ از فرزندش، بیش از آنچه او توان دارد و متفاوت از آنچه از عهده او ساخته است را می‌خواهد و... این دو خط موازی ادامه‌اش تا ناکجاست.

آگاه باشم که قطعا و حتما کشش به مقایسه و در نتیجه سرزنش کودکم، در وجود من ریشه دیروزی دارد. برای رحم به آنکه طبیعت، رشد و امنیتش را به دامن من سپرده، باید زخم ریشه‌ام را ببندم. باید کاری بکنم تا چوب لای چرخ این دایره معیوب بگذارم. باید همیت کنم این چرخ بایستد.

پرورش نرم‌افزار خودسرزنش‌گری که باعث سکون و گندیدگی آدمیزاده و جامعه‌اش می‌شود، از همان نقطه شروع فرامن (یک‌سالگی) قابل کنترل است. میل شماست که انتخاب کنید از راه سیاه به نقطه سفید برسید، باشد، اما بدانید که به عنوان پدر و مادر فقط در حال بالندگی «جسمی» فرزندتان هستید، در حالی که او روان محقری دارد و تا ابد خود را مستحق تنبیه و تحقیر می‌داند. مهربانی با لبخند پراکنده نمی‌شود، تا وقتی می‌شود چنین بی‌رحمانه ریشه مهر با خود و جامعه را در فرامن کودکی بی‌دفاع خشکانید.

گوهر اعتماد به نفس و عزت نفس در یکایک افراد اجتماع انسانی، درخشش مهربانی را همراه می‌آورد. اگر در سرچشمه تولد این گوهرهای بی‌همانند، از کژی خودت غافل باشی، جهان هم سراسرش بشود تابلوهای بزرگراهی غول‌پیکر، مملو از شعار و شعر، هیچ ذره‌ای از تباهی فرد فرد جامعه انسانی کم نمی‌شود. عاشقان مهربانی، کودکانی با فرامن قوی و شایسته آدمی می‌سازند؛ بدون سرزنش، بدون مقایسه و بدون تحقیر.