راه درمان ضخامت اندومتر، بررسی علت و علائم این اختلال

ضخامت اندومتر یا افزایش غیرطبیعی لایه داخلی رحم، یکی از مشکلات رایج در سیستم تولیدمثل زنان است که می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله عدم تعادل هورمونی، مشکلات تیروئید یا سندروم تخمدان پلی‌کیستیک ایجاد شود. این وضعیت ممکن است با علائمی همچون خونریزی‌های نامنظم، درد در ناحیه لگن و مشکلات باروری همراه باشد و در صورت بی‌توجهی، خطر بروز بیماری‌های جدی‌تر را افزایش دهد. در این مقاله، به بررسی علل و علائم این اختلال و روش‌های درمان ضخامت اندومتر می‌پردازیم تا با آگاهی و تشخیص زودهنگام بتوان از عوارض بعدی پیشگیری کرد.

در این مقاله می‌خوانید:

• علت ضخامت اندومتر چیست؟
• چه کسانی بیشتر در معرض ضخیم شدن دیواره رحم هستند؟
• علائم ضخامت دیواره رحم چیست؟
• انواع روش‌های درمان ضخامت اندومتر 
• برای تشخیص ضخامت دیواره رحم باید کورتاژ کرد؟
• ضخامت دیواره رحم به طور طبیعی چقدر باید باشد؟
• پرسش و پاسخ

بیشتر بخوانید: انواع هیپرپلازی اندومتر را بشناسید!

علت ضخامت اندومتر چیست؟

علت اصلی ضخیم شدن دیواره رحم ترشح بیش از اندازه هورمون استروژن است. در این شرایط در صورتی که تخمک گذاری صورت نگیرد پس پروژسترون هم تولید نمی‌شود بنابراین پووش و دیواره رحم فرو نمی ریزد و سلول‌های دیواره رحم در هم گره می خورند و شکلی غیر طبیعی ایجاد می‌شود و باعث ضخیم شدن دیواره رحم می‌شود .ضخیم شدن دیواره رحم سرطان نیست ولی می‌‌تواند موجب سرطان شود.

عواملی که باعث افزایش ترشح استروژن می‌شود:

• چاقی خیلی زیاد
• مصرف طولانی مدت مقدار زیاد استروژن پس از یائسگی
• دوره های قاعدگی نامنظم که با نازایی و یا سندورم پلی کیستسک تخمدان همراه است.
• استفاده از داروهایی که مانند استروژن عمل می کنند.

چه کسانی بیشتر در معرض ضخیم شدن دیواره رحم هستند؟

• خانم های بالای ۳۵ سال بیشتر در معرض
• اخنم هایی که در سن بسیار بالا یایسگی را تجربه می کنند.
• طبق مطالعات انجام شده خانم هایی که پوست سفید رنگی دارند بیشتر در معرض ضخیم شدن دیواره رحم قرار دارند.
• خانم هایی که در سن بسیار پایین قاعدگی را تجربه می کنند.
• خانم هایی که سابقه بیماری هایی مانند دیابت را دارند.
• خانم هایی که در خانوائه هایشان سابقه بیماری هایی مانند سرطان تخمدان ، رحم یا روده بزرگ را دارند.
• خانم هایی که سیگار می کشند.
• خانم هایی که بیش از حد چاق هستند.

پیشنهاد ویژه نی نی بان: قهوه با مغز چه میکند؟ فِرِش و شاداب

علائم ضخامت دیواره رحم چیست؟

ضخامت دیواره رحم (یا هیپرپلازی اندومتر) می‌تواند علائم مختلفی داشته باشد که در صورت مشاهده آن‌ها بهتر است به پزشک مراجعه شود. برخی از علائم شایع ضخامت دیواره رحم عبارتند از:

• خونریزی غیرطبیعی رحم: خونریزی‌های شدید یا طولانی‌مدت در دوران قاعدگی و خونریزی بین دوره‌های قاعدگی.
• خونریزی پس از یائسگی: مشاهده خونریزی در زنان یائسه می‌تواند نشانه‌ای از ضخامت دیواره رحم باشد و نیاز به بررسی دارد.
• درد در ناحیه لگن: برخی افراد ممکن است درد یا احساس ناراحتی در ناحیه لگن داشته باشند.
• اختلال در قاعدگی: بی‌نظمی در چرخه قاعدگی، شامل قاعدگی‌های طولانی یا بسیار کوتاه.
• لکه‌بینی: بروز لکه‌بینی‌های غیرعادی در فاصله بین دوره‌های قاعدگی یا پس از یائسگی.

این علائم ممکن است به دلایل دیگری هم ایجاد شوند، اما ضخامت دیواره رحم یکی از عوامل اصلی آن‌ها است. تشخیص و درمان به‌موقع، احتمال بروز مشکلات جدی‌تر را کاهش می‌دهد.

انواع روش‌های درمان ضخامت اندومتر 

خوشبختانه، روش‌های درمانی مختلفی برای کاهش ضخامت اندومتر وجود دارد که با توجه به شدت علائم و شرایط فرد می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. در ادامه به بررسی انواع روش‌ها برای درمان ضخامت اندومتر پرداخته و تاثیرات آن‌ها را بر بهبود سلامت رحم بررسی می‌کنیم.

درمان دارویی

یکی از اولین و رایج‌ترین روش‌ها برای درمان ضخامت اندومتر، استفاده از داروهای هورمونی است. این روش، معمولاً برای افرادی که با علائم ملایم یا متوسطی از ضخامت اندومتر مواجه هستند و قصد بارداری دارند، توصیه می‌شود.

• پروژسترون و پروژستین‌ها: مصرف داروهای پروژسترونی به تنظیم تعادل هورمونی کمک کرده و از رشد غیرطبیعی سلول‌های اندومتر جلوگیری می‌کند. داروهای پروژسترون به صورت قرص، تزریق و آی‌یودی هورمونی (مانند آی‌یودی میرنا) وجود دارند و معمولاً برای چند ماه تجویز می‌شوند.
• قرص‌های ضد بارداری ترکیبی: در مواردی که تعادل هورمونی به شدت به هم خورده است، استفاده از قرص‌های ضد بارداری ترکیبی می‌تواند مفید باشد. این قرص‌ها به تنظیم قاعدگی کمک کرده و مانع از ضخیم شدن بیش از حد اندومتر می‌شوند.

درمان با استفاده از دستگاه آی‌یودی (IUD)

دستگاه آی‌یودی هورمونی به‌ویژه آی‌یودی میرنا، یکی دیگر از روش‌های موثر در کاهش ضخامت اندومتر است. این دستگاه در داخل رحم قرار می‌گیرد و با آزادسازی پروژستین به مرور زمان، باعث کاهش ضخامت لایه داخلی رحم می‌شود. آی‌یودی هورمونی به تنظیم قاعدگی، کاهش خونریزی و جلوگیری از رشد غیرطبیعی اندومتر کمک می‌کند. این روش برای افرادی که به دنبال راهکاری بلندمدت و کم‌تهاجمی هستند، توصیه می‌شود.

کورتاژ (D&C)

کورتاژ، روشی است که در آن پزشک با تراشیدن لایه اضافی اندومتر، ضخامت غیرطبیعی را از بین می‌برد. این روش بیشتر در مواردی که علائم شدید باشند و خونریزی غیرقابل‌کنترل رخ دهد، توصیه می‌شود. کورتاژ می‌تواند موقتاً علائم را کاهش دهد. این روش ممکن است نیاز به بستری کوتاه‌مدت در بیمارستان داشته باشد و در موارد ضروری تجویز می‌شود.

ابلیشن اندومتر

ابلیشن اندومتر یکی از روش‌های کمتر تهاجمی است که در آن از انرژی گرمایی، الکتریکی یا لیزر برای از بین بردن لایه داخلی رحم استفاده می‌شود. این روش معمولاً به صورت سرپایی انجام می‌شود و در مواردی که ضخامت اندومتر به طور شدید افزایش یافته است و فرد قصد بارداری ندارد، توصیه می‌شود. ابلیشن اندومتر می‌تواند خونریزی‌های غیرطبیعی را کاهش داده و حتی گاهی آن‌ها را کاملاً متوقف کند.

هیسترکتومی (برداشتن رحم)

هیسترکتومی یکی از آخرین گزینه‌ها برای درمان ضخامت اندومتر است و معمولاً در مواردی که سایر روش‌های درمانی موثر نبوده‌اند و یا فرد در معرض خطر بالای سرطان رحم قرار دارد، توصیه می‌شود. این روش شامل جراحی برای برداشتن رحم و در برخی موارد، تخمدان‌هاست. هیسترکتومی یک راه‌حل دائمی است و به طور کامل مانع از بروز مجدد ضخامت اندومتر می‌شود. این روش معمولاً برای افرادی که دیگر قصد بارداری ندارند و با مشکلات جدی رحم مواجه هستند، مناسب است.

تغییرات سبک زندگی و رژیم غذایی

اگرچه تغییرات سبک زندگی نمی‌توانند به طور مستقیم ضخامت اندومتر را کاهش دهند، اما می‌توانند به تعادل هورمونی و بهبود کلی سلامت کمک کنند. برخی از این تغییرات شامل موارد زیر است:

• تغذیه متعادل: مصرف غذاهای سرشار از فیبر، میوه‌ها، سبزیجات و کاهش مصرف قندهای افزوده و چربی‌های اشباع می‌تواند به بهبود تعادل هورمونی کمک کند.
• فعالیت بدنی منظم: ورزش منظم نه تنها به حفظ وزن سالم کمک می‌کند، بلکه تاثیر مثبتی بر سطح هورمون‌ها نیز دارد و می‌تواند در کاهش خطرات ناشی از ضخامت اندومتر موثر باشد.
• کاهش استرس: استرس می‌تواند باعث اختلال در تعادل هورمونی شود. تمرینات آرامش‌بخشی مانند یوگا، مدیتیشن و تمرینات تنفسی می‌تواند به کنترل استرس کمک کند.

درمان ضخامت اندومتر با طب سنتی

برای درمان ضخامت دیواره رحم می‌‌توان علاوه بر روش های درمان شیمیایی از روش های درمان ضخامت دیواره رحم با طب سنتی هم استفاده کرد.یکی از روش های بسیار مناسب و تاثیرگذار برای درمان ضخامت دیواره رحم استفاده از سماق و یا عدس است.به این صورت تخم گشنیز و سماق را در مقداری آب از شب بخوابانید و در محیط بیرون زیر آسمان قرار دهید و صبح روز بعد ان را بجوشانید و در دم کرده ی آن بنشینید تا ضخامت دیواره رحم برطرف شود.

در صورتی که خونریزی شدید داشته باشید می‌‌توانید همین دم کرده را بنوشید تا خونریزی شدیدتان رفع شود. یکی دیگر از راه های رفع خونریزی خودن سویق عدس است.ابتدا عدس را آسیاب کنید سپس بدون روغن به صورت خشک تفت دهید و بعد دوباره آسیاب کنید و بخورید خوردن سویق عدس موجب کاهش خونریزی می‌شود .

مطالب پیشنهادی: ضخامت آندومتر رحم، جهت باردار شدن

برای تشخیص ضخامت دیواره رحم باید کورتاژ کرد؟

همانطور که گفتیم دلایل زیادی برای ضخیم شدن دیواره رحم وجود دارد و برای ضخیم شدن دیواره رحم علائمی وجود دارد و در صورتی که خونریزی های غیرطبیعی دارید و سنتان بیشتر از 35 سال است مشکلات شما با داور حل نشده است حتما برای انجام آزمایشات تکمیلی و انجام سونوگرافی به پزشک مراجعه کنید. برای تشخیص ضخیم بودن دیواره رحم دستگاه کوچکی در واژن قرار می گیرد که امواج صوتی از طریق دستگاه منتشر می‌شود این امواج صوتی اندام های داخلی را نشان می دهند و در صورتی که دیواره رحم ضخیم باشد در واقع به بیماری ضخیم بودن دیواره رحم اطلاق می‌شود.

اما برای تشخیص سرطان رحم باید از دیواره رحم نمونه برداری شود که یکی از آن ها کورتاژ است.نمونه ای که از طریق کورتاژ گرفته می‌شود مورد آزمایش قرار می گیرد تا عدم یا وجود سرطان در آن بررسی شود.از راه های دیگر برای نمونه برداری هیستروسکوپی و بافت برداری است.در این مرحله از تشخیص منظور از کورتاژ برداشتن از بافت رحم برای آزمایش است و با کورتاژ سقط جنین تفاوت دارد و به طور کلیث نمونه برداری به هیچ عنوان روش درمانی محسوب نمی‌شود و فقط راهی برای تشخیص بیماری است.

ضخامت دیواره رحم به طور طبیعی چقدر باید باشد؟

اندازه ضخامت دیواره رحم برای سن های مختلف متفاوت است و آیتم هایی مانند یائسگی ، سن و چرخه قاعدگی روی آن تاثیر می گذارد و ضخامت آندومتر یک پارامتر استاندارد معمول اندازه گیری شده است

قبل از یائسگی

خانم هایی که در سن باروری هستند و پریودی را هر ماه تجربه می کنند ضخامت آندومتر طبق چرخه قاعدگی ضخیم و نازک می‌شود.در طی دوران باروری یک خانم دیواره رحم می‌‌تواند نازک تر از یک میلیمتر یا بزرگتر از 16 میلی متر است.اندازه آندومتر در طول سیکل قاعدگی به صورت زیر است:

• در طول قاعدگی بین ۲ تا ۴ میلیمتر
• در مرحله اولیه تکثیر بین ۵تا۷ میلیمتر
• مرحله نهایی تکثیر تا ۱۱ میلیمتر
• در مرحله ترشح تا ۱۶ میلیمتر
• در مرحله بارداری

زمانی که بارداری اتفاق می افتد و یک تخمک بارور می‌شود دیواره رحم ضخیم تر می‌شود در دوران حاملگی دیواره رحم محلی برای لانه گزینی است.قبل از باروری تخمک دیواره رحم برای لانه گزینی و رشد جنین ضخیم می‌شود و در صورتی که حاملگی رخ دهد دیگر پریودی و ریزش دیواره رحم اتفاق نمی افتد .این دیواره تسط جفت و ساک حاملگی به طور کامل در طی حاملگی پوشیده می‌شود.

بعد از زایمان دیواره رحم ضخیم تر از همیشه است زیرا لخته هتای خون و دیواره تشکیل شده می‌‌تواند بعد از زایمان باقی بمانند و به عنوان ضخامت در آندومتر گزارش شود.معمولا در زایمان هایی که با سزارین انجام می شوند ضخامت آندومتر بیشتر است.بعد از زایمان دوباره بدن به حالت طبیعی خود و چرخه طبیعی سیکل قاعدگی برمی گردد و رحم دوباره شروع به نازک شدن می‌‌کند

پیشنهاد ویژه نی نی بان: نه سالگی کودک و هر آنچه که باید بدانید

نتیجه‌گیری

ضخامت اندومتر اگرچه می‌تواند به مشکلات و علائمی ناخوشایند منجر شود، اما با تشخیص به‌موقع و درمان مناسب می‌توان به بهبود کیفیت زندگی و رفع این اختلال پرداخت. از طریق اصلاح تعادل هورمونی، رعایت دستور پزشک و استفاده از داروها یا جراحی در موارد پیشرفته، امکان کنترل و درمان این مشکل وجود دارد. آگاهی از علائم و مشاوره با پزشک متخصص از اولین گام‌های موثر برای مدیریت و پیشگیری از عوارض احتمالی ضخامت اندومتر به شمار می‌آید.

پرسش و پاسخ

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: سلام من ۳۴ سالمه بچه ندارم و قصد جدی برای حاملگی دارم پریود نامنظم و طولانی مدت دارم بیشتر بصورت لکه بینی و چند روز خونریزی نرمال اما پروسه ده روزه و بیشتر سونوگرافی واژینال انجام دادم، ضخامت آندومتر ۱۶ میلیمتر هست پزشکم تشخیصش کورتاژ هست آیا این تنها راه درمان هست؟ آیا منجر به نازایی نمیشه با توجه به تصمیم برای بارداری؟

پاسخ دکتر طاهره افتخار، جراح و متخصص زنان و زایمان، فلوشیپ اروژنیکولوژی:

دوست عزیز، قبل از انجام کورتاژ معمولا درمان های دارویی نیز صورت می گیرد که با مصرف یک دوره پروژسترون است که از این طریق رحم به صورت طبی کورتاژ می‌شود. بعد از درمان می‌‌توانید اقدام به بارداری کنید.