جراحی سرطان پروستات، نکات لازم

بزرگی خوش خیم پروستات (Benign Prostate Hyperplasia = BPH) یکی از شایعترین بیماریها در مردان می باشد. در تمامی مردان از سن ۴۰ سالگی پروستات شروع به بزرگ شدن می کند و در طول زندگی از هر ۳ نفر مرد یک نفر از آنها پروستات خود را عمل می کند. شایعترین علت عمل جراحی برای بزرگی خوش خیم پروستات، علائم ادراری هستند که مزاحم زندگی بیمار می شوند.

بزرگی خوش خیم پروستات سه روش مداوا دارد:

-در یک عده احتیاج به هیچکاری نیست و بیمار باید فقط تحت نظر باشد.

-در یک عده دارو درمانی تجویز می شود. ولی باید توجه داشت که دارو درمانی بیشتر جنبه تسکینی دارد و مشکل بیمار را بر طرف -نمی کند، یعنی پروستات بزرگ شده سر جای خودش است.

یک عده از بیماران نیز نیاز به عمل جراحی دارند. اگر پس از بررسی مشخص شود که بیمار نیاز به عمل جراحی دارد، نباید وی را با دارو مشغول کرد، چون هم دچار عوارض بزرگی خوش خیم پروستات می شود و هم اینکه عمل جراحی را خوب نمی تواند تحمل کند.

پروستات (Prostate) در گردن مثانه قرار دارد و مجرای ادرار از وسط آن عبور می کند (شکل ۱). بنابراین اگر پروستات بزرگ شود، مجرای ادرار تنگ شده و تخلیه ادرار مشکل می شود (شکل ۲). گاها ادرار باقیمانده در مثانه بطرف بالا پس زده و سبب آسیب به کلیه ها می شود. بنابراین هر مردی که دارای بزرگی پروستات (Benign Prostate Hyperplasia = BPH) است باید بطور منظم از نظر سیستم ادراری بررسی شود تا خدای نکرده سبب ایجاد مشکل نشود. بزرگی شدید پروستات اگر طول بکشد سبب یک عده تغییراتی در جدار مثانه می شود، که پس از عمل جراحی قابل برگشت نیستند، این بیماران هستند که پس از عمل جراحی علائم ادراری آنها خوب نمی شود. بنابراین اگر لازم باشد، باید بیمار به موقع عمل جراحی کند و نباید بیمار را با داروهای مختلف تحت درمان قرار داد و زمان را از دست داد. بیمارانیکه لازم است تحت عمل جراحی پروستات قرار گیرند، معمولا در دهه ششم و هفتم زندگی هستند، و نیز تعداد قابل توجهی از آنها دارای بیماریهای دیگر مثل، بیماری قلبی، فشار خون، و دیابت می باشند. بنابراین عمل جراحی در این بیماران خالی از ریسک نیست. ولی اگر نوع عمل جراحی بخوبی انتخاب شود، می توان به مقدار زیادی از ریسک بیماری کاست. امروزه تبلیغات وسیعی در رابطه با عملهای مختلف جراحی در رسانه ها چاپ می شوند که همگی مدعی بدون خونریزی، بدون درد، سرپائی و موثر بودن هستند. خوانندگان محترم نباید در دام این تبلیغات بیفتند. در عمل جراحی برای بزرگی پروستات، تمامی پروستات خارج نمی شود، بلکه آن قسمت از پروستات که بزرگ شده و جلوی ادرار را گرفته است، برداشته می شود. در حقیقت مثل اینکه ما پرتقال را از پوست آن جدا می کنیم. هر عمل جراحی برای بزرگی خوش خیم پروستات (Benign Prostate Hyperplasia = BPH) باید منجر به برداشته شدن قسمت بزرگ شده پروستات شود، و گرنه علائم بیمار بهبود پیدا نکرده و بیماری عود خواهد کرد.

اعمال جراحی پروستات کلاً به دو دسته بزرگ تقسیم می شوند: اعمال جراحی باز و اعمال جراحی بسته. در عمل جراحی باز، شکم و مثانه بیمار باز شده و پروستات بزرگ شده خارج می گردد.

اعمال جراحی بسته انواع زیادی دارند که مهمترین آنها به قرار زیر هستند:

۱٫ تراش پروستات از راه مجرا: در این روش توسط وسایلی پروستات بیمار از راه مجرا تکه تکه تراشیده شده و خارج می گردد. آن روش استاندارد جراحی برای جراحی بزرگی خوش خیم پروستات محسوب می شود. ولی این عمل جراحی دارای محدودیتهائی است. اولاً با آن نمی توان کل پروستات بزرگ شده را خارج کرد و مقداری از پروستات باقی می ماند. ثانیا این عمل جراحی دارای عوارضی است که هر قدر طول عمل جراحی بیشتر شود، میزان عوارض نیز بیشتر می گردد. باید عمل جراحی ظرف ۶۰-۴۵ دقیقه تمام شود. بنابراین پروستات بزرگ را نمی توان با این روش عمل کرد. انتخاب این عمل بستگی به تجربه جراح دارد. من ترجیح می دهم پروستات بزرگتر از ۴۰ گرم را عمل جراحی باز کنم. تمامی پروستات بزرگتر از ۴۰ گرم را نمی توان از راه مجرا تراشید و بیماری بعداً عود می کند و بیمار متحمل دو بار عمل جراحی، دو بار هزینه و دو بار بیهوشی می شود.

۲٫ روش بسته دیگر جراحی پروستات از راه مجرا توسط امواج میکرو Transurethral microwave therapy یا TUMT می باشد. در این روش سوزنی را از راه مجرا وارد پروستات کرده و پروستات را تحت تشعشع امواج میکرو قرار می دهند. آن قسمت از پروستات که تحت تشعشع امواج میکرو قرار گرفته است، از بین رفته و بعدها کم کم می ریزد. چهار تا شش هفته طول می کشد تا پروستات از بین رفته دچار ریزش شود.

۳٫ روش بسته دیگر از بین بردن پروستات از راه مجرا توسط سوزن Transurethral needle ablation یا TUNA است. در این روش پس از وارد کردن سوزن مخصوی در پروستات توسط فرکانسهای رادیوئی پروستات گرم شده و به اصطلاح می میرد (دچار نکروز می شود). باید سوزن را در نقاط مختلف پروستات فرو کرد تا کل پروستات (Prostate) از بین برود.

۴٫ استفاده از لیزر: برای اینکار از لیزرهای مختلف استفاده می شود. سه نوع لیزر در درمان بزرگی خوش خیم پروستات کاربرد دارند، آنها عبارتند از لیزر یاگ (Yag) لیزر هولمیوم (Holmium) و لیزر ک ت پ (KTP) که به لیزر نور سبز نیز مشهور است.

تمام روشهای بسته فوق به غیر از تراش پروستات از راه مجرا مصرف عامه ندارند و به اندازه تراش پروستات از راه مجرا موثر نیستند و فقط در تعدادی از بیماران بخصوص می توان از آنها استفاده کرد.