اختلالات قاعدگی یعنی چه؟

دوره های قاعدگی معمولا در بلوغ شروع و در یائسگی پایان می پذیرند. این دو مرحله از زندگی زنان یعنی شروع دوره قاعدگی و پایان آن در یائسگی به وسیله سطوح هورمونهای زنانه تعیین می شود . خود دوره قاعدگی به وسیله هورمونها که در سطوح مختلف تولید می شوند ، تنظیم می گردد . بسیاری از این اختلالات قاعدگی ، تعادل هورمونها را بر هم می زنند . ما این بخش را با اختلالات قاعدگی آغاز می کنیم .

دوره های قاعدگی نامنظم

دوره های قاعدگی در بلوغ شروع شده و در یائسگی ختم می شوند . متوسط دوره قاعدگی ۲۸ روز است اما اغلب دوره ها ۲۶ روز هستند یا اینکه ممکن است ۳۰ روز طول بکشند . بعد از بلوغ ، زنان دوره های قاعدگی منظمی را دارند ، با این وجود در بعضی زنان این دوره ها نامنظم هستند . خونریزی قاعدگی به طور معمول ۲ تا ۷ روز طول می کشد و متوسط آن ۵ روز است .

عامل ایجاد اختلالات قاعدگی

حالات روحی زنان در دوران قاعدگی بسیار پیچیده است . تفاوت در طول دوره های قاعدگی معمولا به علت عدم تعادل هورمونی است. نوسانات هورمونها در ابتدای شروع قاعدگی منجر به نامنظم شدن آنها می شود . همچنین در ماه های اول پس از زایمان و ماه های نزدیک به قاعدگی نوسانات هورمونی موجب نامنظم شدن دوره ها می گردد .

عدم تعادل هورمونی توسط عواملی همچون استرس ، افسردگی ، ورزش سنگین و کاهش وزن می تواند به وجود آید . گهگاهی دوره قاعدگی نامنظم می تواند نتیجه ناهنجاری تخمدان یا رحم باشد . برای مثال سندرم تخمدان پلی کیستیک ( که در آن عدم تعادل هورمونهای جنسی وجود دارد ) و اندومتریوزیس ( که در آن بافت پوشاننده رحم از آن جدا شده و به سایر اندامها در لگن متصل می شود ) می توانند باعث اختلال در دوره قاعدگی شوند .

در بعضی مواقع حاملگی ناخواسته می تواند باعث خونریزی نامنظم گردد که به راحتی می تواند با دوره قاعدگی اشتباه شود . یک دوره قاعدگی شدید ، دیرهنگام و منفرد می تواند به علت سقط جنین باشد . اگر فرد دوره قاعدگی دیرهنگام با درد شدید شکم دارد باید به پزشک مراجعه کند چرا که ممکن است به علت حاملگی خارج رحمی باشد . در برخی موارد عامل بی نظمی قاعدگی شناخته نمی شود .

چه کاری ممکن است برای اختلالات قاعدگی انجام شود ؟

در مواردی مانند پس از زایمان ، قبل از یائسگی یا تغییرات متعاقب بلوغ ، بی نظمی قاعدگی با گذشت زمان بهبود می یابد . در تمامی این موارد ، معمولا درمان مورد نیاز نیست . با این وجود در صورتی که مشکل همچنان باقی بماند و با زندگی زن تداخل نماید دارو تجویز می شود . درمان دارویی شامل تجویز داروهای ضد حاملگی برای زنان جوان ، و درمان با جایگزینی هورمون برای زنان نزدیک به یائسگی می باشد . با از بین رفتن مشکلات زمینه ای مثل استرس ، یا ورزش شدید ، این بی نظمی ها نیز بهبود می یابند .

در صورتی که علت بی نظمی دوره قاعدگی شناخته نشود یا الگوی واضحی برای خونریزی دوره قاعدگی وجود نداشته باشد باید به وسیله آزمایش علت زمینه ای را یافت . این آزمایشات شامل تست حاملگی ، تست سنجش هورمونها و اسکن اولترا سوند جهت بررسی رحم و تخمدان می باشند .

در اختلالات قاعدگی ، آمنوره را توضیح دهید ؟

آمنوره عبارت است از عدم وجود قاعدگی به مدت سه ماه . دو نوع آمنوره اولیه و ثانویه وجود دارد . در صورتی که از همان ابتدای بلوغ فرد در سن ۱۹ سالگی دچار قاعدگی نشود آن را اولیه می نامند . در صورتی که به جز مواقع طبیعی ( مثلا در طی حاملگی ) سه ماه قاعدگی رخ ندهد آن را آمنوره ثانویه گویند .

علت ایجاد آمنوره در اختلالات قاعدگی

آمنوره معمولا به علت عدم تعادل هورمونهای جنسی رخ می دهد که این عدم تعادل در اثر عواملی همچون استرس و افسردگی پدید می آیند. ورزش شدید و کاهش وزن ناگهانی نیز می توانند منجر به عدم تعادل در هورمونها و نتیجتا آمنوره شوند . این حالت در ژیمناستها و سایر ورزشکاران دیده می شود .

آمنوره اولیه از خصوصیات بارز بلوغ دیررس است و ممکن است به علت اختلالات کروموزمی باشد . نداشتن قاعدگی در دوران بلوغ می تواند به علت نداشتن سوراخ در پرده بکارت نیز باشد که خون قاعدگی پشت آن جمع می شود و نمی تواند از بدن دفع شود . در موارد نادری ، رحم از هنگام تولد وجود ندارد و بنابراین قاعدگی اتفاق نمی افتد. آمنوره ثانویه ممکن است به علت اختلالات هیپوفیز مانند تومر هیپوفیز باشد. بعضی از زنان یائسگی زودرس دارند . یعنی قاعدگی آنها در حدود ۳۰ سالگی متوقف می شود . سایر عوامل احتمالی شامل ناهنجاری ها ، تنبلی تخمدان ، سندرم تخمدان پلی کیستیک و نیز درمانهایی مانند شیمی درمانی هستند که می توانند باعث آسیب به تخمدان شوند .

چه کاری ممکن است انجام شود ؟

اگر آمنوره چندین ماه بعد از قطع قرص های جلوگیری از بارداری ادامه یابد یا در حاملگی و یا شیردهی رخ دهد ، نیازی به درمان نیست . بعد از یائسگی آمنوره دائمی خواهد بود .

در صورتی که آمنوره در مواقعی غیر از موارد ذکر شده در بالا رخ دهد باید مورد بررسی قرار گیرد که این کار می تواند از طریق تست های خونی ، سونوگرافی یا اسکن CT صورت گیرد .

در بیشتر مواقع ، درمان عامل زمینه ای باعث بروز قاعدگی می شود . در صورتی که نتوان عامل زمینه ای را درمان کرد درمان هورمونی صورت می گیرد .

منوراژی یا افزایش غیرطبیعی خونریزی در اختلالات قاعدگی

بعضی از زنان قاعدگی شدید تری دارند . با این وجود ، اگر خونریزی قاعدگی بیش از ۷ روز طول بکشد ، با نوارهای بهداشتی یا تامپون کنترل نشود و یا لخته های بزرگ خون داشته باشد ، به عنوان منوراژی تقسیم بندی می گردد . در بعضی موارد ، این حالت با درد مبهم در ناحیه پایین شکم همراه است. ممکن است قاعدگی نیز نامنظم باشد . خونریزی شدید قاعدگی ممکن است باعث کم خونی فقر آهن و نتیجتا سردرد و خستگی شود . این حالت در زنان نزدیک به یائسگی شایع تر است .

علت ایجاد منوراژی یا افزایش غیرطبیعی خونریزی در اختلالات قاعدگی

خونریزی سنگین یا طولانی قاعدگی ممکن است به علت اختلالات رحمی از جمله فیبروئید ، پولیپ رحم و یا سرطان رحم باشد. استفاده از IUD نیز می تواند باعث آن شود . اختلالات هورمونی از جمله کم کاری تیروئید هم می توانند باعث منوراژی گردند . اگر همیشه خونریزی زیاد است جای نگرانی نیست اما اگر زندگی روزمره تحت تأثیر قرار گرفت باید با پزشک مشورت شود .

تشخیص بیماری

این کار از طریق سنجش سطح هورمونها و علائم آنمی صورت می گیرد . بررسی رحم نیز به عنوان تست های تکمیلی جهت سنجش ناهنجاریهای رحم صورت می گیرد .

درمان افزایش غیرطبیعی خونریزی در اختلالات قاعدگی

درمان بستگی به عامل زمینه ای ، سن و شدت خونریزی دارد . هرگونه عامل زمینه ای درمان خواهد شد اما اگر عاملی پیدا نشود درمان دارویی صورت می گیرد تا خونریزی کاهش پیدا کند. در صورت استفاده از IUD ، عدم استفاده از آن و در صورت چاقی ، کاهش وزن در بهبود آن مؤثر خواهد بود .

در صورتی که درمان دارویی کمک نکند یا خونریزی شدید باشد ، ممکن است از جراحی لیزر یا عمل جراحی جهت برداشتن رحم ، استفاده شود . این روشها غیرقابل برگشت هستند و مناسب زنانی هستند که نمی خواهند بچه دار شوند .

در اختلالات قاعدگی ، دیسمنوره را توضیح دهید ؟

در این بیماری قبل یا حین قاعدگی احساس درد و ناراحتی در بخش پایینی شکم وجود دارد . درد معمولا ۲۶ ساعت قبل از قاعدگی یا یکی دو روز اول ایجاد می شود . دو نوع دیسمنوره اولیه و ثانویه وجود دارد . دیسمنوره اولیه در افراد تازه بالغ شده ایجاد می شود و با رها شدن هورمونهایی که در آزاد شدن ماهانه تخمک دخالت دارند ، ارتباط دارد . چند روز پس از تخمک گذاری موادی شبیه هورمون به نام پروستاگلاندین در بدن افزایش می یابند که باعث افزایش انقباض عضلات رحم می شوند . این انقباضها باعث کاهش خونرسانی به رحم و درد قاعدگی می شود . این دردها معمولا بعد از ۲۵ سالگی کاهش می یابند و تا ۳۰ سالگی از بین می روند . بعد از بچه دار شدن به دلیل افزایش خونرسانی به رحم، درد کاهش می یابد . دیسمنوره ثانویه در زنانی که قبلا سابقه این دردها را نداشته اند و یا درد خفیف داشته اند ، به وجود می آید و معمولا بین سنین ۲۰ تا ۶۰ سالگی رخ می دهد.

علت آن اغلب اندومتریوزیس ( نوعی بیماری که در آن بخشی از لایه پوشاننده رحم که اندومتر نامیده می شود به اندام دیگری در لگن متصل می شود ) و فیبروئید می باشد. عفونت مزمن لگن و استفاده از وسایل ضد بارداری داخل رحمی هم می توانند باعث ایجاد این مشکل شوند.

- نکته : بررسی اندومتریوز و اسکن اولتراسوند از رحم بسیار اهمیت دارد .

علائم بیماری دیسمنوره ، در اختلالات قاعدگی چیست ؟

- دردهای کرامپی پایین شکم که به پشت و پاها کشیده می شود .

- دردهای لگنی .

- این درد می تواند با هر یک از علائم سندرم پیش از قاعدگی مانند سردرد همراه باشد .

فرد چه کاری می تواند انجام دهد؟

استفاده از مسکن های رایج مانند ایبوپروفن می تواند به رهایی از درد کمک کند . حمام آب گرم و یا گذاشتن کیسه آب گرم روی شکم نیز می تواند مفید باشد. در صورتی که فرد برای اولین بار دچار این درد می شود و یا درد شدید شده است باید با پزشک مشورت کند.

درمان

در صورت وجود دیسمنوره در اختلالات قاعدگی ، پزشک چه کاری می تواند انجام دهد؟

در صورت وجود دیسمنوره ، به خصوص که نوع ثانویه باشد ، پزشک فرد را مورد معاینه قرار می دهد . تست های گوناگون برای بررسی عفونت رحمی و نیز دیدن رحم با وسیله ای به نام هیستروسکوپ مفید خواهد بود .

درمان به نوع دیسمنوره بستگی دارد . اگر از نوع اولیه باشد ، احتمالا داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی یا ضد اسپاسم ها تجویز می شوند . در بعضی موارد پزشک قرص های ضد حاملگی که از تخمک گذاری جلوگیری می کنند، تجویز می کند . اگر تخمک گذاری مهار شود ، درد دیسمنوره اولیه کاهش می یابد ولی به محض قطع درمان ، احتمال برگشت درد وجود دارد . دیسمنوره ثانویه نیز به وسیله درمان عامل زمینه ای ، برطرف خواهد شد.