عوامل یائسگی زودرس، کدامند؟

زنانی که به طور کلی وارد یائسگی می شوند معمولا در بین بازه سنی ۴۱ تا ۵۵ سال قرار دارند. اما عوامل زیادی وجود دارند که مختل کننده چرخه طبیعی دستگاه تناسلی زنان هستند که می توانند موجب یائسگی زودتر از حد طبیعی شوند.
یائسگی زودرس در واقع از کارافتادگی پیش از موعد تخمدان است. زمانی یائسگی پیش از موعد یا زودرس محسوب می شود که فرد پیش از 40 سالگی یائسه شود. از میان هر 1000 زن، یک زن در بین سنین 15 تا 29 سالگی و از میان هر 100 زن یک نفر بین 30 تا 39 سالگی، دچار یائسگی زودرس می شوند.
در این مقاله، به عوامل موثر بر یائسگی زودرس می پردازیم و روش های جلوگیری از آن را بیان می کنیم.

عوامل موثر بر یائسگی زودرس
جراحی
زنانی که جراحی انجام می دهند در خطر ابتلا به یائسگی زودرس هستند. این جراحی شامل جراحی برداشتن یکی از تخمدان ها (سینگل اوفورکتومی) یا برداشتن رحم (هیسترکتومی) می شود. این جراحی موجب کاهش استروژن و پروژسترون در بدن می شود. یائسگی زودرس همچنین می تواند از عوارض جراحی دهانه رحم یا جراحی لگن باشد. برداشتن هر دو تخمدان نیز می تواند موجب یائسگی فوری شود.
شیمی درمانی و پرتودرمانی
شیمی درمانی و پرتودرمانی به میزان زیادی ریسک یائسگی زودرس را افزایش می دهند. پرتودرمانی می تواند بافت های تخمدان را تخریب کند که منجر به شروع زودهنگام یائسگی می شود.
نقص کروموزومی
برخی نقص های کروموزومی می توانند منجر به یائسگی زودرس شوند. برای مثال، سندرم ترنر موجب می شود که نوزاد دختر در هنگام تولد دارای کروموزم ناکاملی باشد. زنان مبتلا به سندروم ترنر تخمدان هایی دارند که به درستی عمل نمی کنند و این مورد اغلب منجر به یائسگی زودرس می شود.
بیماری های خود ایمن یا اتوایمیون
یائسگی زودرس می تواند ناشی از یک بیماری خودایمن باشد. بیماری خود ایمن هنگامی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن شروع به حمله بدن می کند و بدن را مخرب و آسیب رسان تصور می کند. بیماری های خود ایمن مانند رماتیسم مفصلی می توانند دلیلی شوند تا سیستم ایمنی بدن به تخمدان ها و بافت تخمدان حمله کنند که موجب یائسگی زودرس می شود.
صرع
تحقیقات نشان داده اند که زنان مبتلا به صرع در خطر ابتلا به یائسگی زودرس بیشتری هستند.
مصرف دخانیات
زنانی که دخانیات مصرف می کنند از جمله سیگار، قلیان و دیگر موارد، یک یا دو سال زودتر از زنانی که دخانیات مصرف نمی کنند، یائسه می شوند. همچنین زندگی با کسی که سیگار میکشد نیز خطر ابتلا به یائسگی زودرس را افزایش میدهد.
داروهایی که منجر به کاهش استروژن می شوند
برخی داروها که میزان استروژن را در بدن کاهش می دهند می توانند منجر به یائسگی زودرس شوند. برای مثال تاموکسیفن نوعی دارو است که موجب کاهش استروژن می شود و به عنوان روشی برای پیشگیری از ابتلا به سرطان سینه در زنانی تجویز می شود که در خطر ابتلا به این بیماری هستند.
بیماری تیروئید
اختلالات تیروئیدی می توانند منجر به یائسگی زودرس به دلیل میزان هورمون هایی شوند که یا زیادی کم یا خیلی زیاد هستند.
در حالی که بیماری های تیروئید می توانند منجر به یائسگی زودرس شوند، برخی علائم کم کاری تیروئید مشابه علائم یائسگی هستند که شامل موارد زیر می شوند:
-عدم وقوع پریود یا قاعدگی
-تغییر سریع حالات روحی
-گرگرفتگی
-بی خوابی
درمان بیماری تیروئید می تواند منجر به کاهش علائم شود و همچنین مانع شروع یائسگی زودهنگام شود.
سابقه خانوادگی ابتلا به یائسگی زودرس
اگر مادر شما به یائسگی زودرس مبتلا شده باشد، شما شش برابر دیگر زنان در خطر ابتلا به یائسگی زودرس هستید.
مشکل در باردار شدن
اگر در طی درمان ناباروری متوجه شده باشید که ذخیره تخمدان کمی دارید، هم باردار شدن برای شما دشوارتر است و هم این که بیشتر از دیگران در خطر یائسگی زودرس هستید.
استرس زیاد
در حالی که استرس به تنهایی منجر به یائسگی زودرس نمی شود اما می تواند در کنار دیگر عوامل در ایجاد آن موثر باشد. استرس زیاد می تواند منجر به اختلال در عملکرد تخمدان ها شود.
علائم و عوارض یائسگی زودرس
زنانی که دچار یائسگی زودرس می شوند، همان علائمی را دارند که زنان در موقع مقرر یائسه می شوند. این علائم شامل موارد زیر هستند:
-بی نظمی شدید پریود یا پریود نشدن
-پریود ها شدید تر یا سبک تر از حالت معمول هستند
-گرگرفتگی
-خشکی واژن
-تغییر سریع حالات روحی
-ناتوانی در کنترل مثانه
-کاهش یا از بین رفتن میل جنسی
-بی خوابی
-خشکی پوست، چشمان و دهان
زنانی که دچار یائسگی زودرس می شوند بیشتر در خطر ابتلا به پوکی استخوان به دلیل کاهش استروژن هستند. کاهش استروژن همچنین می تواند افزایش دهنده خطر ابتلا به سرطان های روده بزرگ و تخمدان، آب مروارید و بیماری لثه شود.

جلوگیری از یائسگی زودرس
برخی موارد ابتلا به یائسگی زودرس اجتناب ناپذیر هستند اما گاهی می توان تلاش های برای اجتناب از ابتلا به آن یا به تاخیر انداختن یائسگی زودرس انجام داد. نکاتی که باید اجتناب از ابتلا به یائسگی زودرس رعایت شوند شامل موارد زیر هستند:
-مصرف دخانیات را بلافاصله ترک کنید.
-به طور مرتب ورزش کنید. این کار می تواند منجر به شادابی شما شود و از چاقی بدن جلوگیری کند
-وزن سلامت خود را حفظ کنید
-از محصولات طبیعی پوست استفاده کنید که بدون هورمون هستند
-از استرس دوری کنید و تمرینات ریلکسین و مدیتیشن را انجام دهید
-تا حد ممکن غذاهای طبیعی و سالم مصرف کنید. به خصوص غذاهایی که حاوی فیتواستروژن هستند که شامل غذاهای زیر می شوند:
مغزیجات (تخم کتان- تخمه آفتابگردان- کنجد- بادام- گردو)
میوه ها (سیب- هویج- انار- توت فرنگی- انگور)
حبوبات (ماش- عدس)
سویا
شیرین بیان
قهوه
روغن زیتون
جو و جو پرک