بی اختیاری ادرار در زنان، ناشی از یائسگی است؟

بی اختیاری ادرار در زنان دوبرابر شایع تر از مردان و تقریبا یکی از هر سه زن مسن را مبتلا می کند. بی اختیاری ادراری نتیجه طبیعی افزایش سن نیست و به راحتی می توان آن را درمان کرد. در این مقاله ما درباره روش های درمان بی اختیاری ادرار در زنان مسن صحبت می کنیم.

علائم بی اختیاری ادرار
بی اختیاری ادرار به خودی خود بیماری نیست بلکه نشانه ای از وجود یک بیماری دیگر معمولاً ضعف عضلات لگن است. علائم دیگری علاوه بر بی اختیاری ادرار در برخی از زنان عبارتند از:
• فشار و یا اسپاسم در ناحیه لگن که باعث نیاز شدید به دفع ادرار می شود
• رفتن به دستشویی بیش از حد معمول (بیش از هشت بار در روز یا بیش از دو بار در شب)
• ادرار هنگام خواب (خیس کردن بستر)

علل بی اختیاری ادرار
بی اختیاری ادرار معمولاً ناشی از بروز مشکلاتی در عضلات و اعصابی است که در نگهداری یا دفع ادرار به مثانه کمک می کنند. برخی از رویدادهای منحصر به فرد زنان، مانند بارداری، زایمان و یائسگی می توانند مشکلاتی را در این عضلات و اعصاب ایجاد کنند.
سایر علل بی اختیاری ادرار عبارتند از:
• اضافه وزن: چاقی بر روی مثانه و عضلات اطراف آن فشار وارد کرده و با گذشت زمان باعث تضعیف آنها می شود. مثانه ضعیف قادر به نگهداری از مقدار زیادی ادرار نیست.
• یبوست: مشکلات مربوط به کنترل مثانه ممکن است برای افراد مبتلا به یبوست طولانی مدت (مزمن) رخ دهد. یبوست یا زور زدن بیش از حد برای به حرکت در آوردن روده می تواند بر روی عضلات مثانه و لگن فشار وارد کند. این امر باعث ضعف ماهیچه ها و بروز بی اختیاری ادرار یا نشتی می شود.
• آسیب عصبی: اعصاب آسیب دیده ممکن است سیگنال هایی را در زمان اشتباه به مثانه ارسال کنند یا اصلا سیگنالی به مثانه نفرستند. زایمان و بیماری هایی مانند دیابت و ام اس نیز ممکن است به آسیب عصبی در مثانه، مجرای ادرار یا عضلات کف لگن منجر شوند.
• عمل جراحی: هر گونه عمل جراحی در اندام تولید مثل زنان مانند هیسترکتومی یعنی همان عمل برداشتن رحم می تواند به عضلات کف لگن صدمه وارد کند. در صورت وقوع آسیب در عضلات کف لگن ممکن است عضلات مثانه زن به خوبی کار نکنند. این موضوع می تواند باعث بروز بی اختیاری ادرار شود.

هیسترکتومی
گاهی اوقات بی اختیاری ادرار تنها برای مدت کوتاهی در فرد ظاهر می شوند. برخی از علل بی اختیاری ادرار موقتی عبارتند از:
• داروهای خاص: بی اختیاری ادرار ممکن است یک عارضه جانبی ناشی از مصرف داروهایی مانند دیورتیک ها باشد ("قرص های ادرار آوری" که در درمان نارسایی قلبی ، التهاب شدید کبدی، فشار خون بالا و برخی از بیماری های خاص کلیوی مورد استفاده قرار می گیرند). بی اختیاری معمولا با قطع مصرف دارو از بین می رود.
• کافئین: نوشیدن کافئین می تواند باعث پر شدن سریع مثانه و نشت ادرار شود. براساس بررسی ها، زنانی که بیش از دو فنجان نوشیدنی کافئین دار در روز می نوشند، ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به بی اختیاری باشند. محدود کردن مصرف کافئین ممکن است برای درمان بی اختیاری موثر واقع شود زیرا فشار کمتری به مثانه وارد می شود.
• عفونت: عفونت دستگاه ادراری و مثانه ممکن است برای مدت کوتاهی باعث بی اختیاری شوند. سلامت مثانه معمولاً با از بین رفتن عفونت بر می گردد.

یائسگی چگونه باعث بی اختیاری ادرار می شود؟
برخی از زنان پس از توقف قاعدگی دچار مشکلات کنترل مثانه می شوند. محققان فکر می کنند که کاهش هورمون استروژن پس از یائسگی ممکن است مجرای ادرار را تضعیف کند. مجرای ادرار به نگهداشتن ادرار در مثانه تا زمانی که آماده دفع ادرار شوید، کمک می کند.
با افزایش سن، ماهیچه های مثانه و مجرای ادرار نیز مانند تمام ماهیچه های دیگر، مقداری از قدرت و استحکام خود را از دست می دهند. یعنی با افزایش سن ممکن است قادر به نگه داشتن ادرار خود نباشید.

تشخیص بی اختیاری ادراری
پزشک در مورد علائم و سوابق پزشکی سوالاتی از قبیل موارد زیر را از بیمار می پرسد:
• چند بار در روز مثانه تان را خالی می کنید و آیا تکرر ادرار دارید؟
• چه هنگامی نشتی ادرار دارید.
• مقدار نشت ادرار شما چقدر است.
• از چه زمانی علائم شما شروع شده است.
• چه دارویی مصرف می کنید
• آیا تا به حال باردار شده اید و تجربه زایمان شما چگونه بوده است.
پزشک با انجام تست های فیزیکی، به دنبال نشانه هایی از مشکلات سلامتی در بیمار است که موجب تشدید بی اختیاری می شوند.
پزشک ممکن است آزمایش های دیگری را نیز انجام دهد مانند:
• آزمایش ادرار: پزشک یا پرستار، نمونه ادرار بیمار را به آزمایشگاه خواهند فرستاد. در آزمایشگاه، ادرار بیمار از نظر وجود عفونت و یا علل دیگر بی اختیاری مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
• سونوگرافی: پزشک با استفاده از دستگاه سونوگرافی که خارج از شکم بیمار قرار دارد، از کلیه ها، مثانه و مجرای ادراری عکس خواهد گرفت. پزشک به دنبال هر چیز غیرعادی است که ممکن است باعث بی اختیاری ادراری شود.
• تست فشار مثانه: در طی این تست، پزشک می تواند ریزش ادرار بیمار را هنگام سرفه کردن یا زور زدن مانند موقع زایمان، مشاهده کند.
• سیستوسکوپی: پزشک با قرار دادن لوله ی نازکی همراه با یک دوربین کوچک در مجرای ادراری و مثانه بیمار به دنبال بافت های آسیب دیده است. بسته به نوع سیستوسکوپی مورد نیاز، پزشک ممکن است از دارو برای بی حس کردن موضعی پوست و اندام های ادراری بیمار استفاده کند، یا ممکن است بیمار به طور کامل بی هوش شود.
• اورودینامیک: پزشک با وارد کردن یک لوله نازک به مثانه بیمار، آن را پر از آب می کند. در این روش، پزشک می تواند فشار در مثانه را اندازه گرفته و ببیند که مثانه قادر به نگهداری از چه مقدار مایعات است.
پزشک ممکن است از شما بخواهد به مدت ۲ تا ۳ روز، زمان دفع ادرار خود را در یک دفتر یادداشت روزانه بنویسید. این دفتر می تواند به پزشک یا پرستار کمک کند تا با مشاهده ی الگوهای بی اختیاری شما، علل احتمالی بی اختیاری را تشخیص داده و درمان کارسازی را برای شما تجویز کند.

درمان بی اختیاری ادرار
شما و پزشک برای ایجاد یک برنامه درمانی با یکدیگر همکاری خواهید کرد. می توانید با مراحلی شروع کنید که انجام آنها در خانه ممکن باشد. اگر این مراحل باعث بهبود علائم شما نشود، پزشک ممکن است بسته به نوع بی اختیاری (استرسی، اضطراری یا هر دو)، روش های درمانی دیگری را توصیه کند.
در طی برنامه درمانی و همکاری با پزشک خود صبور باشید. ممکن است یک ماه یا بیشتر طول بکشد تا درمانهای مختلف موثر واقع شوند.

درمان بی اختیاری استرسی
اگر مراحل قابل انجام در خانه مفید نباشند، پزشک ممکن است یک یا چند درمان زیر را پیشنهاد کند:
• دارو. بعد از یائسگی، استفاده از کرم های واژینالی، حلقه ها یا پچ های استروژن دار (به نام استروژن موضعی) می تواند به تقویت ماهیچه ها و بافت های مجرای ادرار و واژن کمک کند. مجرای ادرار قوی تر به کنترل مثانه کمک خواهد کرد.
• پساری واژینالی: پساری یک دستگاه پلاستیکی یا سیلیکونی کوچک است (به شکل انگشتر یا دونات کوچک) که بیمار در مهبل خود قرار می دهد. پساری با وارد کردن فشار بر دیواره واژن و مجرای ادرار از ماهیچه های کف لگن حمایت کرده و به کاهش بی اختیاری استرسی کمک می کند. اندازه ی پساری مختلف است، بنابراین پزشک باید دستگاه مناسبی را برای شما تجویز کند.
• عوامل مسدودکننده: پزشک می تواند با ترزیق یک ماده حجیم مانند کلاژن به بافتهای اطراف مثانه و مجرای ادرار باعث ضخیم شدن آنها شود. این ماده به بسته نگه داشتن مثانه کمک می کند و میزان ترشح ادرار را کاهش می دهد.
• تکنولوژی RF: ادیو فرکوئنسی (RF) نسل جدید تکنولوژی در فیلد زنان است که موجب تغییرات شگرفی در سلامت زنان شده است. این دستگاه، با استفاده از امواج رادیویی که با سرعت بالا تغییر فاز می دهند، باعث می شود که بافتهای داخلی بدن تحریک شده و سلولهای مخاطی را وادار به فعالیت می کند. نتیجه این عمل، تولید استروژن و تقویت عضلات کف لگن است.
• عمل جراحی: اگر قصد دارید در آینده باردار شوید ، جراحی برای بی اختیاری ادرار توصیه نمی شود. بارداری و زایمان می تواند باعث شود تا نشت ادرار دوباره رخ دهد.
دو جراحی متداول برای بی اختیاری ادرار عبارتند از:
o روش‌ اسلینگ. جراحی اسلینگ میدیورترال رایج ترین روش جراحی برای درمان بی اختیاری استرسی است. اسلینگ یک تکه بسیار باریک از مش مصنوعی یا تکه ای از بافت بدن بیمار است که پزشک زیر مجرای ادرار بیمار قرار می دهد. اسلینگ مانند یک توری از مجرای ادرار محافظت کرده و مثانه را در محل خود نگه می دارد. درد، عفونت، درد در هنگام رابطه جنسی و آسیب به اندامهای اطراف مانند مثانه از عوارض جدی عمل اسلینگ هستند.
براساس گزارش سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)، در هر ۵۰ بیمار که از مش مصنوعی برای بی اختیاری ادرار استفاده می کنند، مش بعد از عمل جراحی حرکت می کند و از مکان خود خارج و وارد واژن می شود، این امر باعث درد می شود. FDA توصیه می کند قبل از عمل با پزشک در مورد گزینه های درمانی صحبت کنید و در مورد عوارض جانبی سؤال بپرسید.
o عمل کولپوساسپنشن. در این جراحی، با بخیه کردن مثانه به اطراف مجرای ادراری، مثانه در مکان خود نگه داشته می شود. این جراحی اغلب روش Burch نامیده می شود.

درمان های بی اختیاری اضطراری
اگر مراحلی که می توانید در خانه انجام دهید، مفید نباشد، پزشک ممکن است یک یا چند درمان زیر را پیشنهاد کند:
- داروها: داروهای درمان کننده ی بی اختیاری اضطراری، به شل کردن ماهیچه مثانه کمک می کنند و میزان ادراری که مثانه می تواند نگهداری کند را افزایش می دهند. عوارض جانبی شایع این داروها عبارتند از یبوست و خشکی چشم ها و دهان.
- بوتاکس: در صورت عدم کارآیی سایر درمانها ، تزریق بوتاکس در مثانه می تواند مفید واقع شود. بوتاکس کمک می کند تا مثانه شل شده و میزان ادراری که مثانه می تواند نگهداری کند را افزایش می دهد. ممکن است نیاز داشته باشید که هر ۳ ماه یک بار ترزیق بوتاکس را انجام دهید.

تزریق بوتاکس در مثانه
- تحریک عصبی: در این درمان از پالس های الکتریکی ملایمی برای تحریک اعصاب در مثانه استفاده می شود. پالس ها می توانند جریان خون به مثانه را افزایش داده و باعث تقویت ماهیچه های کمک کننده به کنترل مثانه شوند. در مورد انواع مختلف تحریک عصبی با پزشک خود صحبت کنید.
- بیوفیدبک: به کمک بیوفیدبک، می توانید نحوه پاسخگویی مثانه را بر روی یک صفحه نمایش را ببینید. درمانگر، یک پچ الکتریکی را بر روی پوست بالای مثانه و ماهیچه های رحمتان قرار می دهد. سیم متصل به پچ به صفحه نمایش وصل شده است. شما و درمانگر می توانید در صفحه نمایش، انقباض این ماهیچه ها را ببینید و می توانید یاد بگیرید که آن ها را کنترل کنید.
- عمل جراحی: اگر بی اختیاری اضطراری شدیدی داشته باشید، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند تا میزان ادرار قابل نگهداری در مثانه افزایش یابد و یا مثانه شما را خارج می کند. برداشتن مثانه یک عمل جراحی جدی است و تنها زمانی پیشنهاد می شود که هیچ درمان دیگری کارساز نباشد و کیفیت زندگی شما به طور جدی تحت تاثیر قرار گرفته باشد.