تخمک گذاری زنان چیست؟

تخمک گذاری ، اتفاقی شگرف در بدن زنان می باشد که با تعیین زمان تخمک گذاری و علایم آن ، می توان به سادگی به مواردی همچون دختر دار شدن یا پسر دار شدن از طریق تعیین زمان تخمک گذاری برای دختر شدن یا زمان تخمک گذاری برای پسردار شدن تحقق بخشید و به طور کلی تر شانس بارداری را بیش ارپیش افزایش داد . با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتری در رابطه با فرآیند مهم تخمک گذاری به دست آورید.

تخمک گذاری چیست؟
تخمک گذاری لحظه ای است که فولیکول انتخاب شده در اثر رشد و نمو پاره گشته و تخم درون خود را آزاد می کند. این تخم نیمی از خصوصیات ارثی نهفته مربوط به یک انسان کامل را در بردارد.

تخمک گذاری چطور انجام میشود؟
یک دختر جوان از نظر شکل ظاهری و رشد جسمی ممکن است ظاهرا کامل به نظر برسد، ولی پیش از آنکه از لحاظ جنسی بالغ گردد، باید علاوه بر استروژن و هورمون محرک فولیکول هورمونهای دیگری نیز تولید کند. در اینجا باز هم مغز از طریق غده هیپوفیز هورمون دیگری بنام هورمون لوتئینی Luteinizing hormone با باختصار LH ترشح می کند.

نقش LH چیست؟
در حقیقت LH است که سبب میشود در هنگام تخمک گذاری تخم از فولیکول انتخاب شده بیرون آید. FSH به تنهائی فولیکول را تحریک میکند تا رشد کرده و استروژن تولید کند . و از طرفی نیز باعث میگردد تا فولیکول انتخاب شده به سطح تخمدان حرکت نماید، ولی برای بیرون آمدن تخم از فولیکول عامل دیگری غیر از FSH لازم است. اگر میتوانستید تخمدانها را، درست قبل از تخمک گذاری مشاهده کنید، علایم آزاد شدن تخمک از فولیکول را مشاهده می کردید و می دیدید که چگونه فولیکول مانند تاولی بزرگی ۵ میلی متر به سطح تخمدان می آید و منتظر می ماند. منتظر چه؟ منتظر LH . با رسیدن LH ، فولیکول پاره میشود و تخم از آن بیرون می آید. دقیقا چطور میشود که : LH چنین کار ظریفی را انجام میدهد، معلوم نیست. ولی LH و FSH به طریقی با کمک یکدیگر باعث پاره شدن فولیکول می گردند.

آیا لحظه تخمک گذاری را هرگز به چشم دیده اند؟
بله. این لحظه تماشائی را بارها و بارها در میمون مشاهده کرده اند، ولی درانسان دانشمندان به ندرت شاهد چنین صحنه ای بوده اند. می دانید خود تخم را با چشم غیرمسلح به سختی میتوان دید درصورتی که آثار آن که در فولیکول پاره شده باقی می ماند، بخوبی قابل رویت است. در بیشتر موارد در سطح تخمدان در محل فولیکول پاره شده مقدار ناچیزی خون دیده میشود که از آثار تخمک گذاری محسوب میگردد.

سرنوشت فولیکول پس از آزاد شدن تخم و تخمک گذاری چه می شود؟
در طبیعت هر چیزی حتی فولیکول پاره شده هدف ومنظوری دارد. قبل از آزاد شدن تخم نقش فولیکول اساسا تولید استروژن میباشد و بعد از آزاد شدن تخم، : تولید آن به نسبت کمتری ادامه می یابد، ولی اکنون فولیکول هورمون دیگری بنام پروژسترون تولید می کند. بخاطر نقش فولیکول بعد از آزاد کردن تخم، از این پس آنرا به نام جسم زرد می شناسند. چرا جسم زرد؟ زیرا تغییرات شیمیائی توام با تولید پروژسترون درآن فولیکول پاره را برنگ زرد روشن در می آورد.

پروژسترون چه نقشی در تخمک گذاری دارد؟
پروژسترون دیواره داخلی رحم (آندومتر بوم) را برای در بافت تخم بارور شده آماده می سازد. برای مثال، اگر بخواهید بذر گلی را در گلدانی کشت دهید، سعی میکنید آنرا در خاک نرم و مناسبی بکارید. تخم بارور شده نیز مانند بذری است که باید در محیطی نرم ومناسب کشت داده شود. برای این منظور پروژسترون لایه آندومتر برم را به یک بستر ضخیم تر، غنی و مناسب بنام آندومتر بوم ترشحی تبدیل میکند تا برای رشد تخم بارور شده محیطی مناسب گردد. پروژسترون موجب رشد سلولهای مخصوصی میشود که برای تغذیه تخم بارور شده مواد غذائی مخصوصی ترشح میکنند. بدون این تحولات لازم، تخم بارور شده قادر نخواهد بود برای مدت طولانی زنده بماند. درحقیقت بسیاری از سقط جنین هایی که بطور ناگهانی رخ میدهد، ممکن است نتیجه کمبود پروژسترون باشند، زیرا در اثر کمبود این هورمون محیط رحم برای پرورش تخم بارور شده آماده نمی گردد. بدون توجه به اینکه تخم بارور شود یا نشود، پس از تخمک گذاری آندومتریوم به آندومتر بوم ترشحی تبدیل میشود، لذا برای پزشک ساده خواهد بود که در یابد تخمک گذاری انجام شده است یا خیر.

علایم تخمک گذاری موفق چیست؟
برای اینکار پزشک مقداری از بافت دیواره رحم نمونه برداری نموده و آنرا در زیر میکروسکوپ آزمایش می کند. این نوع مطالعه را بیوپسی آندومتر بوم گویند. چنانچه بیان شد فولیکول پس از آزاد کردن تخم شروع به تولید پروژسترون می نماید. پروژسترون نیز مسئول ایجاد آندومتریوم ترشحی است. بدین ترتیب با مشاهده آندومتر ویوم ترشحی در زیر میکروسکپ، پزشک بطور غیر مستقیم در می یابد که تخمک گذاری انجام شده است.

آیا دلیل مستقیمی هم وجود دارد؟
بله. در صورتیکه صبر کنید، پس از چندی حاملگی بهترین دلیل آنست.

اگر پس از تخمک گذاری تخم بارور نشد چه اتفاقی می افتد؟
در صورتی که تخم بارور نگردد، چون دیگر احتیاجی به آماده شدن دیواره رحم نیست جسم زرد به تدریج از بین میرود و درنتیجه میزان استروژن و پروژسترون نیز کاهش می یابند. در اثر کاهش این دو هورمون آندومتریوم نیز در پی تحلیل، رنگ پریده میگردد و جریان قاعدگی دوباره شروع میشود.

فرض کنید جسم زرد تحلیل نرود؟
در این صورت ممکن است کیست جسم زرد مقاوم در تخمدان حاصل شود .

پس از تخمک گذاری و کاهش در میزان استروژن و پروژسترون چه اتفاقی رخ می دهد؟
کاهش در مقدار استروژن و پروژسترون به صورت پیامی حاکی از عدم باروری تخم به غده هیپوفیز انتقال می یابد. غده هیپوفیز نیز با دریافت این پیام میزان تولید FSHرا افزایش داده و آنرا برای تحریک فولیکولهای جدید و تکرار تمام مراحل، وارد جریان خون میکند.

درصورتی که پس از تخمک گذاری تخم بارور شود چه اتفاقی رخ می دهد؟
هنگام بروز علائم بارور شدن تخمک جسم زرد باقی می ماند و به فعالیت خود ادامه میدهد. ۳- ۲ ماه بعد از لانه گزینی تخم بارور شده ادامه رشد جنین مدیون فعالیت جسم زرد است. بنابراین، جسم زرد بجای اینکه تحلیل برود، باقی می ماند و به و ترشح هورمونهای استروژن و پروژسترون که برای رشد تخم بارور شده ضروری اند، ادامه میدهد. پس از این مدت (۳- ۲ ماه بعد از حاملگی) جفت برای تامین احتیاجات جنین در حال رشد، به اندازه کافی تکامل یافته و جسم زرد دیگر نقشی ندارد.

هنگام حاملگی تخمدانها چه فعالیتی دارند؟
بدنبال تحلیل جسم زرد در طول حاملگی تخمدانها هیچگونه فعالیتی ندارند، تخمک گذاری صورت نمیگیرد و فولیکولها تحریک نمیشوند. هورمونهای استروژن و پروژسترون و سایر هورمونهای مربوط به حاملگی منحصرا از منابع جنین و جفت مشتق میگردند.

چه مدتی بعد از زایمان ،فرآیند تخمک گذاری، پایان تخمک گذاری و پس از آن قاعدگی دوباره آغاز می شود؟
تقریبا دره ۹- ۸۵ درصد خانمها قاعدگی سه ماه بعد از زایمان شروع میشود (بدون توجه باینکه زایمان طبیعی بوده یا جنین سقط شده باشد). در ۱۵۱۰ درصد باقی مانده قاعدگی ممکن است ۱-۴ ماه بعد از زایمان آغاز شود.

اگر نوزاد از شیر مادر تغذیه کند ، قاعدگی طبیعی چه موقع پس از زایمان رخ می دهد؟
و در صورتیکه طفل از شیر مادر تغذیه کند، قاعدگی طبیعی حتی دیرتر آغاز میشود. اگر چه ۳۰ درصد مادران شیرده اولین قاعدگی را ۳ ماه بعد از زایمان دارند، ولی در اکثر آنها تا چندین ماه بعد از زایمان قاعدگی دیده نمیشود.

آیا در مدتی که بچه را از پستان شیر می دهید و قاعدگی هم بند آمده است، امکان تخمک گذاری و حاملگی وجود دارد؟
بله. شیر دادن از پستان تا حدی از تخمک گذاری جلوگیری میکنند ولی برای پیش گیری از حاملگی مجدد، اصلا روش قابل اطمینانی نیست. بسیار از مادران شیرده با استفاده از این روش برای جلوگیری از حاملگی دو قلو زائیده اند، لذا شما نیز اگر نمیخواهید مجددا حامله شوید، بهتر است برای پیش گیری روش دیگری را انتخاب کنید.