آمادگی قبل بارداری، چگونه ایجاد می شود؟

کسب امادگی قبل بارداری اولین قدم برای باردار شدن است. به عبارتی اگر قصد دارید خانواده خود را گسترش دهید، ابتدا باید مطالعاتی درمورد امادگی قبل بارداری داشته باشید تا بدانید قبل از اقدام به حاملگی چگونه باید بدنتان را برای پذیرایی از یک فرشته کوچک آماده کنید.
امادگی قبل بارداری به معنی بررسی وضعیت سلامت مادر قبل از باردار شدن است یعنی اینکه با اطلاع دقیق از وضعیت سلامت مادر بتوان گفت اگر این فرد اقدام به بارداری کند جنین او در معرض چه خطرات احتمالی خواهد بود. به عنوان مثال استفاده از برخی غذاها و داروها یا عادت­های رفتاری قبل از بارداری می­توانند به سلامت بارداری و جنین آسیب برسانند.

اهمیت امادگی قبل بارداری برای مادران و پدران در چیست؟
از آنجا که نیمی از بارداری ­ها بدون برنامه ­ریزی قبلی اتفاق می­افتد و بارداری­ های ناخواسته بیشتر در معرض خطر زایمان زودرس یا نوزادانی با وزن کم (هنگام تولد) قرار می گیرند و نیز علی­رغم تمام پیشرفت­ هایی که در علم پزشکی صورت گرفته است، از هر ۸ زایمان یک نوزاد پیش از موعد به دنیا می ­آید، به بانوان توصیه می ­شود که همواره وضعیت سلامتی خود را مورد ارزیابی قرار داده و امادگی های لازم قبل بارداری را جدی بگیرند.
محققان در تلاشند تا با اطلاع از دلایل تولد زودهنگام بتوانند از وقوع آن پیشگیری کنند. به همین دلیل متخصصان معتقدند بانوان قبل از بارداری باید از سلامت کاملی برخوردار باشند. شما نیز می­ توانید قبل از بارداری با آگاهی از خطرات احتمالی و اتخاذ اقدامات بهداشتی لازم از بروز برخی مشکلات در آینده جلوگیری کنید.

برای آمادگی بارداری چه کنیم؟
پدر و مادر حداقل سه ماه قبل از بارداری باید امادگی قبل بارداری را کسب کنند. ترک دخانیات، رسیدن به محدودۀ وزن سالم یا تنظیم داروهایی که استفاده می­کنند از جمله مواردی هستند که باید زودتر نسبت به آنها اقدام نمود. پنج اقدام مهمی که درجهت امادگی قبل بارداری باید انجام داد، عبارتند از:
1- اسید فولیک مصرف کنید
اگر قصد بارداری دارید و مستعد این امر هستید برای پیشگیری از خطر ابتلا به برخی نقایص مادرزادی مغز و نخاع مانند بیماری اسپینا بیفیدا روزانه ۴۰۰ تا ۸۰۰ میکروگرم اسید فولیک مصرف کنید. اسید فولیک برای همه مادران لازم است. در مورد مقدار اسید فولیک مورد نیاز خود با پزشک صحبت کنید. برخی پزشکان ویتامین­های بارداری تجویز می­کنند که حاوی مقادیر بیشتری اسید فولیک است.
2- از مصرف دخانیات و الکل بپرهیزید
فراموش نکنید که پدر نیز به اندازه مادر در تعیین سلامت کودک آینده سهیم است، هر دوی شما باید چندین ماه پیش از اقدام به بارداری مصرف سیگار، قلیان، هرگونه مواد مخدر و الکل را بطور کامل و حتی بصورت تفریحی نیز کنار بگذارید. تمامی این موارد می توانند بر توانایی اسپرم و تخمک و در نهایت سلامت جنین تاثیرات مخربی داشته باشند.
3- کنترل و بررسی مجدد وضعیت سلامت
اگر سابقه بیماری خاصی دارید از کنترل مناسب و دقیق بیماری خود اطمینان کامل حاصل کنید زیرا بیماری­هایی نظیر آسم، دیابت، بیماری های دهان و دندان، چاقی و یا صرع می­توانند بارداری را تحت تاثیر قرار دهند.
در مورد داروی مصرفی خود با پزشک متخصص مشورت کنید
در خصوص تمامی داروهایی که مصرف می­کنید اعم از داروهایی که قبلا برایتان تجویز شده، داروهای بدون نسخه، مسکن ها، داروهای پوستی، مکمل­های غذایی و گیاهی حتماً با پزشک صحبت کنید. آخرین وضعیت واکسیناسیون خود را بررسی کنید.
دوری از مواد سمی و شوینده های اسیدی و ...
در محل کار یا منزل از تماس با مواد سمی یا موادی که می تواند عامل عفونت باشد، دوری کنید. با مواد شیمیایی، انواع جرم گیرها و مواد شوینده اسیدی، یا مدفوع گربه یا جانوران دیگر تماس نداشته باشید.

قبل از اقدام به بارداری با پزشک مشورت کنید
با مراقبت­های قبل از بارداری می توان احتمال بارداری، برخورداری از بارداری سالم و نوزاد بدون نقص را ارتقا بخشید. اگر قصد دارید برای بارداری اقدام کنید باید در اسرع وقت با پزشک در مورد مراقبت های پیش از بارداری صحبت کنید. این مراقبت­ها باید حداقل سه ماه قبل از بارداری آغاز شوند. البته برخی بانوان به زمان بیشتری نیاز دارند تا بتوانند آمادگی لازم برای بارداری را بدست آورند. بهتر است سلامت همسرتان نیز مورد ارزیابی قرار بگیرد. در موارد زیر از پزشک راهنمایی بخواهید:
- تنظیم خانواده و پیشگیری از بارداری
- مصرف اسید فولیک
- واکسیناسیون و غربالگری­های لازم مانند یک آزمایش پاپ اسمیر و عفونت­های منتقلۀ جنسی نظیر ایدز.
- کنترل بیماری­هایی مانند دیابت، فشار خون بالا، تیروئید، چاقی مفرط، افسردگی، اختلالات خوردن و آسم. بررسی کنید که این بیماری­ها چگونه بر بارداری شما اثرگذار و یا از آن متأثر می­شوند.
- داروهایی که استفاده می کنید از جمله داروهای تجویز شده، بدون نسخه، گیاهی و انواع مکمل­ها.
- چگونگی ارتقای وضعیت کلی سلامت مانند دستیابی به وزن سالم، انتخاب غذاهای سالم، ورزش، مراقبت از دندان ها و لثه ها، کاهش استرس، ترک الکل و دخانیات.
- جلوگیری از ابتلا به بیماری.
- خطرات احتمالی در محل کار یا منزل که می تواند به شما یا کودکتان آسیب برساند.
- سابقه بیماری و مشکلات سلامتی خانواده شما و همسرتان
- مشکلاتی که در بارداری های قبلی با آن مواجه بوده­اید مانند زایمان زودس یا نوزاد نارس.
نگرانی ­های خانوادگی که می تواند بر سلامت شما اثیر بگذارند مانند خشونت خانگی یا عدم حمایت عاطفی یا مالی.
فهرستی از سوالات خود تهیه کنید تا در حضور پزشک، چیزی از قلم نیفتد. اگر زمان ویزیت کوتاه بود و نتوانستید همه مسائل مورد نظرتان را مطرح کنید، بهتر است برنامه منظمی برای مراجعات بعدی تنظیم و اطمینان حاصل نمایید به تمامی پرسشهای شما پاسخ داده شده است.

آقایان چه وظایفی دارد
آقایان در حمایت و تشویق بانوان در تمامی مراحل آمادگی بارداری نقش بسزایی دارند، در اینجا به برخی از این وظایف اشاره شده است:
- اگر قصد دارید صاحب فرزند بشوید، هر دو باید تصمیم بگیرید و به توافق برسید. اگر بارداری تصمیم طرفین باشد، مادر بهتر می­تواند مراقبت های اولیه بارداری را انجام داده و از رفتارهای پرخطر مانند مصرف دخانیات و الکل بپرهیزد.
- غربالگری و درمان عفونت های واگیردار جنسی (STIs) موجب می­شود از عدم انتقال بیماری احتمالی خود به همسرتان اطمینان حاصل نمائید.
- آقایان نیز می­توانند با محدود کردن مصرف الکل، ترک سیگار، قلیان یا هرگونه مواد مخدر، انتخاب غذای سالم و کاهش استرس سلامت باروری و عمومی خود را بهبود بخشند. مطالعات نشان می دهند در مردانی که از دخانیات، الکل و یا سایر مواد مخدر استفاده می­کنند، مشکلات اسپرم وجود دارد که خود می­تواند در بارداری اختلال ایجاد کند. اگر همسر شما سیگار را ترک نکرد، برای جلوگیری از عواقب استنشاق دود سیگار، از او بخواهید در مجاورت و نزدیکی شما از استعمال دخانیات بپرهیزد.
- اطلاع از وضعیت سلامت همسرتان، سابقه بیماری های خانوادگی او و همچنین داروهایی که مصرف می­کند، برای پزشک لازم است.
- افرادی که با مواد شیمیایی یا سایر سموم سروکار دارند، نباید بانوان را در معرض این مواد قرار دهند، به عنوان مثال فردی که با کودها یا آفت­کش ها کار می­کنند باید قبل از نزدیک شدن به خانه و همسر خود لباس های آلوده را از تن خارج کند. لباس های آلوده باید به طور جداگانه شستشو و نگهداری شوند.

از کجا بفهمیم امادگی بارداری داریم؟
بسیاری از مادران بعد از انجام اقدامات لازم درجهت امادگی قبل بارداری می پرسند که علایم امادگی برای بارداری چیست؟ در پاسخ باید به شما بگوییم برای این که بدانید علائم آمادگی برای بارداری چیست، اگر اسید فولیک مصرف کرده اید، اگر هر آنچه لازم بود را انجام دادید لازم است مجددا به متخصص مراجعه کنید. او با انجام آزمایش خون و نیز سونوگرافی رحم و تخمدان به شما خواهد گفت که آیا بدن شما برای باردار شدن آماده شده است یا نه؟ آیا مشکلات و بیماری های احتمالی برطرف شده اند؟ در غیر این صورت چه باید کرد؟

مشاوره ژنتیکی برای امادگی قبل بارداری
ژن های کودک شما می­توانند به طرق زیر بر سلامت او تاثیرگذار باشند:
- اگر یکی از ژن های فرد دچار مشکل شود، اختلالات تک ژنی ایجاد می­گردد. ژن­ها حاوی اطلاعاتی هستند که برای عملکرد سلول­های بدن لازم است. اختلالات تک ژنی در خانواده­ ها قابل ردیابی و در بین نسل ها قابل پیش­بینی هستند. فیبروز کیستیک و کم خونی داسی شکل از جمله اختلالات تک ژنی به شمار می­آیند.
- اگر تمام یا بخشی از یک کروموزوم کم یا زیاد باشد و یا ساختار یک یا چند کروموزوم طبیعی نباشد، اختلالات کروموزومی رخ داده است. کروموزوم ها ساختارهایی هستند که ژن ها بر روی آن قرار دارند. بیشتر اختلالات کروموزومی که کل کروموزوم­ها را در بر می­گیرد، در خانواده ­ها قابل ردیابی نیستند.
- قبل از اینکه باردار شوید، درباره سابقۀ بیماری های موجود در خانواده همسرتان با پزشک صحبت کنید. این اطلاعات می توانند در تشخیص خطرات ژنتیکی احتمالی به پزشک کمک کنند.
در روند مشاوره های ژنتیکی امادگی قبل بارداری، بسته به خطرات ژنتیکی که ممکن است فرزند شما را تهدید کند، پزشک شما را به یک متخصص ژنتیک معرفی می­کند. مشاوره ژنتیک در موارد زیر برای شما لازم است:
- سابقه خانوادگی یک بیماری ژنتیکی، نقص مادرزادی، اختلال کروموزومی یا سرطان
- دو یا چند مورد بارداری از دست رفته (سقط جنین)، مرده ­زایی یا کودکی که بعد از تولد مرده باشد
- وجود یک کودک مبتلا به اختلال وراثتی شناخته شده، نقص مادرزادی یا معلولیت ذهنی
- مادران بالای ۳۵ سال
- اگر نتایج آزمایش ژنتیک ایجاب کند
- افزایش خطر ابتلا به بیماری­های ژنتیکی به دلیل تعلق به قومیت خاصی که آن بیماری ژنتیکی در میان آنها رایج است
- ازدواج فامیلی (ازدواج بین افرادی که با یکدیگر نسبت­های خونی دارند)
در خلال مشاورۀ ژنتیک برای امادگی قبل بارداری، یک متخصص حرفه­ای با زوجین دربارۀ خطرات ژنتیکی، تشخیص، تایید یا رد یک عارضه ژنتیکی خاص به گفتگو می­پردازد. گاهی اوقات، انجام آزمایش ژنتیک پیشنهاد می­شود. برخی از این آزمایش ها در شناسایی اختلال ژنتیکی به افراد کمک می­کنند. متخصص ژنتیک می تواند در تشخیص آزمایش ژنتیک مناسب برای زوجین به آنها کمک کند.