قبل از باردار شدن، این کارها را انجام ندهید

آیا در فکر مادر شدن هستید؟ آیا با دریافت اشتراک مجلات مربوط به مادر و کودک، خود را برای مادر شدن آماده می‌کنید؟ آیا برای آمادگی بیشتر و افزایش اطلاعات خود دربارۀ پرورش و تربیت کودک به وب‌سایت‌های مربوط به نگهداری و مراقبت از نوزاد و کودک مراجعه می‌کنید؟ شاید هم برای انتخاب نام فرزند آینده‌تان چند کتاب اسامی کودکان را مرور کرده‌اید!
در این صورت، ازنظرِ ذهنی آمادهٔ خوشامدگویی به کوچولوی شیرین و دوست‌داشتنی‌تان هستید! پس حالا نوبت آن رسیده که ازنظرِ جسمی نیز تا جای ممکن، سالم و آماده شوید. باوجود این، فقط تهیهٔ فهرستی از کارهایی که باید انجام بدهید، برای رسیدن به سلامت جسمی کافی نیست؛ باید به کارهایی که نباید انجام دهید نیز توجه داشته باشید. پس اگر تصمیم دارید باردار شوید، به‌هیچ‌وجه کارهایی را که در این مقاله نام می‌بریم، انجام ندهید.

افزایش یا کاهش شدید وزن
با عوارض اضافه وزن در بارداری چقدر آشنایی دارید؟ وزن بسیار زیاد یا بسیار کمِ شما بخت‌تان را برای باردار شدن کاهش می‌دهد. وزن بالا و وزن کم هردو به قاعدگی نامنظم می‌انجامد. اگر قاعدگی زنان مرتب نباشد و هرماه پریود نشوند، تخمدان‌ها تخمک‌گذاری نمی‌کنند. وقتی تخمکی آزاد نشود، جنینی هم شکل نمی‌گیرد.
گاهی تغییرات وزنی موجب بروز نوسان‌هایی در میزان ترشح هورمون‌ها می‌شود. این اختلال هورمونی نیز به ناباروری می‌انجامد. چاقی احتمال ابتلا به مشکلات زیر را نیز افزایش می‌دهد:
سقط‌ جنین
دیابت بارداری (نوعی دیابت که فقط در طول دوران بارداری ایجاد می‌شود)
پره اکلامپسی
بالا بودنِ وزن نوزاد در هنگام تولد و نقص‌های مادرزادی خاص
بنابراین باید وزن شما قبل از بارداری و در طول آن در محدودهٔ مناسب و سالمی باشد. توصیۀ متخصصان به زنان باردار، شاخص تودهٔ بدنی (BMI) بین ۱۸٫۵ تا ۲۷ است.

ورزش بیش‌ازحد
درست است که نباید بی‌تحرک باشید، ولی اگر قصد دارید باردار شوید، نمی‌توانید به‌اندازهٔ کسی که برای شرکت در مسابقات ورزش‌های سه‌گانه آماده می‌شود، ورزش کنید و به خودتان فشار بیاورید. [مسابقات سه‌گانه یا تریاتلون مسابقه‌ای ترکیبی است که در آن شرکت‌کنندگان باید مراحل شنا، دوچرخه‌سواری و دو را انجام دهند.] ورزش شدید موجب تغییراتی هورمونی می‌شود که موجب دشوار شدنِ شکل‌گیری یا آزادسازی تخمک برای تخمدان‌ها می‌شوند.
حتی اگر وزنی سالم و طبیعی داشته باشید، انجام ورزش‌هایی مانند دوی شدید، ایروبیک، شنا و دوچرخه‌سواری باردار شدن را دشوارتر می‌کند. در مقابل، اگر اضافه‌وزن داشته باشید، ورزش موجب می‌شود که وزن کم کنید و احتمال باردار شدن شما افزایش یابد.

تأخیر طولانی در تشکیل خانواده
قدرت باروری کسی که در اواخر دههٔ چهارم زندگی خود قرار دارد، اندکی کمتر از نصف قدرت باروری کسی است که در اوایل دههٔ سوم زندگی خود قرار دارد. دربارۀ سن و احتمال بچه‌دار شدن خود با پزشک صحبت کنید تا غافل‌گیر نشوید و آمادگی لازم را داشته باشید. مردان نیز باید به این مسئله توجه داشته باشند. درست است که سن مادر بیشترین اهمیت را دارد، ولی در مردان بالای ۵۰ سال نیز قدرت باروری کاهش می‌یابد.

موکول کردن قطع مصرف نوشیدنی‌های الکلی به قطعی شدن بارداری
به‌گفتهٔ متخصصان، حتی اگر فقط به فکر بارداری افتاده‌اید و هنوز باردار نشده‌اید هم باید فورا مصرف نوشیدنی‌های الکلی را کنار بگذارید. نیمی از بارداری‌ها، برنامه‌ریزی‌نشده و بدون آمادگی قبلی هستند. بنابراین، ممکن است در دوران مصرف نوشیدنی‌های الکلی، بدون اینکه بدانید، باردار باشید.
نوشیدنی الکلی‌ای که مادر مصرف می‌کند، وارد بدن جنین نیز می‌شود. الکل در رشد مغز و سیستم عصبی جنین اختلال ایجاد می‌کند. الکل در هر مرحله‌ای از بارداری (به‌ویژه در هفته‌های اول)، روی جنین تأثیرات نامطلوبی می‌گذارد. البته، دلایل دیگری نیز وجود دارد که نشان می‌دهد مصرف نوشیدنی‌های الکلی برای شما و همچنین شریک زندگی‌تان مضر و خطرناک است:
مصرف نوشیدنی‌های الکلی حتی در مقدار کم نیز می‌تواند مضر و خطرناک باشد. هیچ اندازۀ ایمن و بی‌خطری برای میزان مصرف نوشیدنی‌های الکلی، پیش از بارداری و در طول دوران بارداری وجود ندارد.
اگر از روش‌های درمان ناباروری مانند لقاح مصنوعی یا خارج رحمی (IVF) استفاده می‌کنید، مصرف نوشیدنی‌های الکلی به‌میزانِ ۴ بار یا بیشتر در هفته، احتمال باردار شدن شما را کاهش می‌دهد.
همسر شما نیز باید مصرف نوشیدنی‌های الکلی را قطع کند. مصرف الکل می‌تواند سطح هورمون تستوسترون را کاهش دهد و موجب بروز اختلال در عملکرد نعوظ (ناتوانی جنسی) شود. در این وضعیت، احتمال بارداری شما نیز کاهش می‌یابد.

سیگار کشیدن
دخانیات ناسالم هستند و به سلامتی آسیب می‌رسانند. همین و بس! اگر سیگار می‌کشید، باید آن را ترک کنید، حتی اگر قصد ندارید باردار شوید. ولی اگر می‌خواهید بچه‌دار شوید، ترک سیگار، واجب و ضروری است. خطرات و مضرات سیگار که باید در ذهن داشته باشید، عبارت‌اند از:
مصرف بیش از ۱۰ نخ سیگار در روز، احتمال باردار شدن شما را به‌شدت کاهش می‌دهد.
سیگار موجب ایجاد تغییراتی در لوله‌های فالوپ و گردن رحم می‌شود. این مشکل می‌تواند به سقط‌جنین بینجامد. گاهی سیگار موجب بارداری خارج از رحم نیز می‌شود. حاملگی خارج از رحم به زایمان طبیعی نوزادی زنده منتهی نمی‌شود و در نتیجهٔ آن، صاحب فرزندی نخواهید شد.
سیگار کشیدن می‌تواند به تخمدان‌ها آسیب برساند و موجب کاهش تولید تخمک شود. هرچه تولید تخمک کمتر باشد، احتمال باردار شدن نیز کمتر خواهد بود.
از همسرتان نیز بخواهید سیگار را ترک کند. مصرف سیگار موجب تولید اسپرم کمتر و کاهش سرعت حرکت اسپرم‌ها در مردان می‌شود.
اگر در باردار شدن مشکل دارید و باید از روش لقاح خارج رحمی (IVF) استفاده کنید، مصرف سیگار موجب می‌شود بختِ بسیار کمتری برای موفقیت لقاح خارج رحمی داشته باشید.
اگر باردار باشید نیز مصرف سیگار می‌تواند موجب بروز تغییراتی در اندام‌های تناسلی فرزندتان شود. در نتیجه، فرزندتان در آینده در بچه‌دار شدن با مشکل روبه‌رو خواهد شد.

دوبرابر کردن مصرف ویتامین‌ها
اگر به فکر باردار شدن افتاده‌اید، ویتامین‌های دوران بارداری شامل ۴۰۰ میکروگرم اسید فولیک را به‌صورت روزانه مصرف کنید. این کار موجب پیشگیری از بروز نقص‌های مادرزادی‌ای می‌شود که «نقص لولهٔ عصبی» (neural tube defects، نوعی اختلال مادرزادی در مغز یا نخاع) نام دارند.
باوجود این، از مصرف بیش‌ازحد ویتامین‌ها یا مکمل های غذایی خودداری کنید. زیاده‌روی در مصرف ویتامین‌ها و مکمل‌ها مضر است. مثلا مصرف بیش‌ازحد ویتامین A موجب بروز مشکلاتی در جنین درحال‌ِرشد می‌شود.

زیاده‌روی در مصرف نوشیدنی‌های انرژی‌زا یا قهوهٔ اسپرسو
استراحت کنید و آرام باشید. فراموش نکنید که پس از به‌دنیا آمدن بچه باید شب‌های زیادی بیدار بمانید. قهوه و نوشیدنی های انرژی زا را نیز به‌اندازه مصرف کنید. البته، مصرف چند فنجان قهوه در روز نباید اثر بدی روی احتمال باردار شدن شما داشته باشد. باوجود این، اگر هرروز چند فنجان قهوهٔ اسپرسو (نوعی قهوهٔ غلیظ) یا ۳ لیوان از انواع نوشیدنی‌های گازدار یا یک تکه شکلات مصرف می‌کنید، زمان آن رسیده است که مصرف این مواد را کاهش دهید.

رابطهٔ جنسی ناکافی
شاید این مورد، واضح و بدیهی به‌نظر برسد، ولی ارزش بازگو کردن دارد. اگر می‌خواهید باردار شوید، باید نزدیکی جنسیِ زیادی داشته باشید. احتمال باردار شدنِ زوج‌هایی که هر چند روز یک بار آمیزش جنسی دارند، بیشتر است.

قطع مصرف داروهای‌تان
شاید فکر کنید که پیش از بارداری باید مصرف تمام داروهای‌تان را قطع کنید. باوجود این، باید بدانید که همهٔ داروها برای جنین مضر و خطرناک نیستند؛ حتی ممکن است قطع مصرف بعضی از این داروها، هم برای شما و هم برای کودک‌تان خطرناک باشد. هرگز بدون مشورت با پزشک مصرف هیچ‌یک از داروهای خود را قطع نکنید.
اگر به‌دلیل مشکلات و بیماری‌هایی مانند تشنج، افسردگی یا فشارخون بالا تحت درمان قرار دارید، توجه به این مسئله اهمیت بسیار زیادی دارد. مثلا اگر مصرف داروهای تشنج خود را قطع کنید و در دوران بارداری دچار تشنج شوید، ممکن است این تشنج موجب نرسیدن اکسیژن به جنین شود.
دربارۀ برنامهٔ درمانی‌ای که برای هردوی شما ایمن و بی‌خطر است، با پزشک‌تان صحبت کنید. شاید لازم باشد که پزشک داروی مصرفی یا دوز مصرف آن را تغییر دهد. اگر از داروهای ضدافسردگی استفاده می‌کنید که مؤثرند و حال شما را بهتر می‌کنند، شاید در طول دوران بارداری نیز بتوانید بدون ایجاد خطر و مشکل به مصرف آنها ادامه دهید.

مصرف موادمخدر
مصرف موادمخدر به مادر و جنین درحالِ‌رشد آسیب می‌رساند. قطع مصرف این مواد پس از آنکه فرد متوجه بارداری خود می‌شود، کافی نیست، زیرا اندام‌های جنین در حال شکل‌گیری هستند و موادمخدر موجود در بدن مادر روی رشد جنین اثر می‌گذارد. بنابراین اگر از موادمخدر استفاده می‌کنید، باید از همان لحظه‌ای که تصمیم می‌گیرید باردار شوید، مصرف این مواد را قطع کنید. مدتی طول می‌کشد تا مواد موجود به‌طور کامل از جریان خون خارج شوند. اگر همسرتان موادمخدر مصرف می‌کند، باید از او هم بخواهید که مصرف این مواد را کنار بگذارد، زیرا موادمخدر در مردان نیز روی بچه‌دار شدن اثر نامطلوبی می‌گذارد. مثلا مصرف ماری‌جوانا می‌تواند روی توانایی باروری مردان اثر بگذارد.

انجام ندادنِ منظم و به‌موقع واکسیناسیون‌ها
اگر به فکر مادر شدن افتاده‌اید، باید با پزشک خود تماس بگیرید تا مطمئن شوید که تمام واکسیناسیون‌های لازم را انجام داده‌اید. اگر به واکسنی نیاز دارید، باید آن را دست‌کم یک ماه پیش از بارداری تزریق کنید. مهم‌ترین بیماری‌هایی که حتما باید واکسن آنها را تزریق کرده باشید، عبارت‌اند از:
سرخجه (سرخک آلمانی)
آبله مرغان یا واریسلا
هپاتیت
تأخیر در تزریق واکسن این بیماری‌ها و تزریق آنها پس از بارداری می‌تواند موجب بروز مشکلات یا نقص‌های مادرزادی در نوزاد شود.