مشکلات ناباروری در مردان، یکی دوتا نیست!

"به نظر من مردها وقتی می‌فهمند بچه‌دار نمی‌شوند غرورشان جریحه‌دار می‌شود و حس ناتوانی بدی به آن‌ها دست می‌دهد چون بالاخره این مسأله با قدرتشان ارتباط دارد. وقتی با شوهرم سر موضوعی بحثمان می‌شود بیشتر وقت‌ها مشکل ناباروری خودش ربط می‌دهد و طوری وانمود می‌کند که گویی من به خاطر این مسأله دنبال بهانه می‌گردم".

تا همین چند سال پیش اگر مدتی از ازدواج زن و مردی گذشته بود و آن‌ها هنوز بچه‌دار نشده بودند، نگاه‌ها عمدتاً به سمت زن بود و باور عمومی این بود که زن را مسئول ناباروری می‌دانستند. درحالی‌که در سال‌های اخیر با پیشرفت علم و همچنین، سیر صعودی آمار مردان نابارور، این باور عمومی هم تغییر یافته و در میان عامه مردم هم ناباروری تنها یک مشکل زنانه تلقی نمی‌شود، اما همچنان مقاومت‌هایی از ناحیه مردان برای درمان وجود دارد.

اولین‌بار در ابتدای سال ۹۱ بود که آمار رسمی از میزان ناباروری اعلام شد و محمدمهدی آخوندی؛ رییس پژوهشگاه باروری و ناباروری ابن‌سینا گفت: برای نخستین‌بار طی آمارگیری که بین ۱۷ هزار زوج ایرانی در سراسر کشور انجام گرفت، مشخص شد که ۲۰.۲ درصد زوجین ایرانی نابارور هستند. این آمار میزانی بالاتر از میانگین ناباروری در جهان را نشان می‌دهد؛ زیرا براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO) ، میانگین ناباروری در دنیا ۱۲ تا ۱۵ درصد است.

آمارهای متفاوت ناباروری مردان؛ از ۵۰ درصد تا ۷۰ درصد
در این میان، آمارهای مختلفی از میزان ناباروری مردان ارایه می‌شود؛ آمارهایی که گاهاً اختلاف قابل توجهی با یکدیگر دارند. به‌گونه‌ای که عده‌ای میزان ناباروری زنان و مردان را مساوی می‌دانند و معتقدند سهم مردان از کل ناباروری‌های کشور 50 درصد است، اما عده‌ای دیگر 70 درصد از ناباروری‌های موجود در کشور را متوجه مردان می‌دانند.

در این رابطه دکتر محمدمهدی آخوندی جنین‌شناس و رییس مرکز فوق‌تخصصی درمان ناباروری و سقط مکرر ابن‌سینا می‌گوید: تا چندی پیش گزارش‌ها حاکی از مساوی بودن سهم زنان و مردان در ناباروری بود. به این معنی که 40 درصد ناباروری‌ها عامل زنانه و40 درصد عامل مردانه داشتند. همچنین در 10 درصد از موارد ناباروری، زن و مرد هر دو دخیل بودند و در 10 درصد نیز علت مشخصی برای ناباروری وجود نداشت. اما بررسی‌های جدید نشان می‌دهد این نسبت اخیراً به کلی تغییر یافته و آمار ناباروری مردان نسبت به گذشته افزایش داشته است. بررسی‌های ما در مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا نشان می‌دهد که بین 65 تا 70 درصد موارد ناباروری مربوط به مشکلات ناباروری مردان است.

این در حالی است که طبق گفته دکتر محمد اسلامی؛ رییس اداره جمعیت و باروری سالم وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، ناباروری در میان زنان و مردان به نسبت مساوی است و حدود 50 درصد در میان مردان و 50 درصد در میان زنان شایع است. آمار دیگری که در خصوص ناباروری مردان ارایه می‌شود این است که حدود 10 درصد از مردان جامعه به‌نحوی با مشکلات ناباروری مواجه هستند که این آمار رقم قابل توجهی از مردان جامعه را شامل می‌شود.

مردان به چه دلایلی نابارور می‌شوند؟
دلایل ناباروری مردان متفاوت است. بیشترین بیماری‌هایی که بر روی باروری مردان تأثیر می‌گذارند، تومورهایی هستند که بیضه را درگیر می‌کنند. به‌گونه‌ای که مطالعات نشان داده است بین ۵۰ تا ۶۵ درصد افرادی که تومور بیضه دارند، با کاهش تعداد اسپرم‌ها از همان ابتدا مواجه خواهند بود و برخی بدخیمی‌ها و سرطان‌ها نیز به مجاری که حرکت و انتقال اسپرم را عهده‌دار هستند، هجوم می‌آورند و گاهی اوقات، درمان‌های سرطان هستند که ممکن است سبب آسیب افراد و ایجاد ناباروری در آن‌ها شود. اولین کاری که در جهت حفظ باروری افراد بیمار و مبتلا به سرطان به‌ویژه در مردان باید انجام شود، ذخیره اسپرم و انجماد آن در فاصله تشخیص بیماری تا شروع درمان است.

در مردان، بسیاری از بیماری‌ها می‌تواند باعث ناباروری شود. اولین آن‌ها اختلال توانایی جنسی است؛ زیرا شرط لازم برای باروری طبیعی، رابطه جنسی منظم است. بعضی دیگر از دلایل ناباروری در مردان عبارت‌اند از: بیماری‌های دوران کودکی مثل جراحی‌هایی که اطراف بیضه انجام می‌شود، بالابودن بیضه و بیماری واریکوسل (به‌عنوان شایع‌ترین عامل ناباروری که قابل درمان است)، اختلالات هورمونی به صورت اختلال در هورمون‌های هیپوفیز یا هورمون‌های جنسی، رشد نامناسب بیضه‌ها، اختلالات ژنتیک مثل کوچک‌بودن بیضه، برخی عفونت‌های مزمن که در عملکرد بیضه اختلال ایجاد می‌کند مثلاً «سل» که لوله‌های انتقال‌دهنده اسپرم را از بین می‌برد، برخی داروها، برخی عفونت‌های دستگاه تناسلی مثل سوزاک به شرطی که موجب تنگی مجرا و مانع خروج شود و بیماری‌های تب‌دار طولانی‌مدت که بر نطفه‌سازی تأثیر می‌گذارد،‌ علت آن است که اسپرم در بیضه در درجه حرارتی پایین‌تر از درجه حرارت بدن فعالیت پیدا کند و این حرارت بالا و طولانی‌مدت، باعث از بین‌رفتن اسپرم‌ها شود.

برخی از بیماری‌های ژنتیک و بیماری‌هایی که با اختلالات بویایی و هورمونی هم‌زمان هستند، بعضی از بیماری‌ها که موجب ایجاد ترشحات غلیظ در بدن می‌شوند، سرفه‌های خشک، اختلالات ریوی و اختلالات بیضوی به صورت ترشحات غلیظ و برخی از مشاغل از دیگر علل است. افرادی که در معرض مواد آسیب‌رسان به بیضه‌ها قرار دارند مثل انواع حشره‌کش‌ها وقتی به صورت مدام با آن تماس داشته باشند یا مثل کسانی که در کارخانه‌های تولید این مواد هستند، نیز در معرض خطر قرار دارند.

از سوی دیگر، دما، فعالیت‌های بدنی زیاد، فعالیت در محیط گرم، امواج موبایل، رادیوتراپی و پارازیت، از جمله علل مهمی‌ هستند که می‌توانند به‌ شدت بر باروری اثر بگذارند، عملکرد طبیعی هورمون‌ها را دچار اختلال کنند و سبب پایین‌آمدن کیفیت اسپرم‌ها و تعداد، حرکت و شکل آن‌ها شوند. نوع تغذیه، سبک زندگی، فشارهای روانی، اضطراب‌های شغلی و به‌خصوص، آلاینده‌های محیطی نیز در کیفیت اسپرم مردان تأثیرگذار هستند.

روش‌های درمان ناباروری مردان
امروزه در کشور ما تمام روش‌های درمان ناباروری وجود دارد و روشی نیست که از آن در داخل کشور استفاده نشود و حتی به دلیل پایین‌بودن هزینه‌ای درمان ناباروری نسبت به کشورهای خارجی، بسیاری از خارج از کشور برای درمان به کشور ما مراجعه می‌کنند.

بسیاری از زوج‌هایی که با مشکل تعداد کم اسپرم جهت دستیابی به بارداری طبیعی مواجه هستند، می‌توانند از تکنیک‌هایی کمک بارورکننده نظیر تلقیح داخل رحم (IUI) و یا لقاح خارج رحمی (IVF) جهت بارداری موفقیت‌آمیز استفاده کنند. در این روش اسپرم و تخمک در محیط طبیعی آزمایشگاهی از زوجین گرفته می‌شود و پس از لقاح و تشکیل جنین، آن را به رحم مادر تزریق می‌کنند. حتی برای مردانی که در حالت عادی اسپرم ندارند، می‌توان با استفاده از جراحی، تعداد معدودی از اسپرم را از بافت بیضه استحصال کرد تا صاحب فرزند شوند که با این روش حدود 50 درصد علل ناباروری در مردانی که مشکل اسپرم دارند، قابل حل است.

درمان ناباروری در مردان احتمال دارد تا چندین ماه یا سال به طول انجامد؛ به همین خاطر باید در درمان ناباروری، زن و مرد باهم مشارکت داشته باشند. یکی دیگر از راه‌های درمان ناباروری مردان روش تکثیر سلول‌‌های بنیادی اسپرم‌‌ساز انسانی در آزمایشگاه است که از آن به عنوان سنگ‌بنای روش‌‌های نوین درمان ناباروری مردان نام می‌برند.

ناباروری و مشکلات روانی و اجتماعی ناشی از آن
ناباروری یک مشکل جسمی است اما از دیدگاه روانی و اجتماعی نیز تأثیراتی بر زندگی زوجین می‌گذارد. به گفته کارشناسان، بیشترین مشکلات عاطفی و روانی زوج‌های نابارور، ناامیدی، سرخوردگی، ترس و اضطراب است و کمتر با خشم و پرخاشگری مواجه هستند اما این مشکلات به همراه مشکلات اقتصادی که متوجه هزینه‌های درمان است و مشکلات خانوادگی و اجتماعی، احتمال برهم خوردن روابط زناشویی و بروز مسایلی از قبیل ازدواج مجدد و طلاق را بالا می‌برد. همچنین، به دلیل پیشینه ذهنی جامعه که از زنانه‌بودن ناباروری وجود دارد زمانی که مشکل از سوی مرد باشد، ممکن است پذیرش این مسأله برای مردان و خانواده‌هایشان مشکل باشد و حتی به سختی تن به درمان بدهند که این موضوع کار را برای زن سخت می‌کند.

واکنش مردان نسبت به ناباروری خود متفاوت است
راحله زنی است که 13 سال از ازدواجش می‌گذرد اما به دلیل ناباروری شوهرش و علی‌رغم تلاش‌ها و درمان‌های زیاد هنوز بچه‌دار نشده است. او در رابطه با واکنش همسرش و خانواده او نسبت به این مسأله می‌گوید: اوایل فکر می‌کردیم مشکل از طرف من است اما وقتی متوجه شدیم همسرم نابارور است، او به خوبی این مسأله را پذیرفت. وقتی این مشکل را با خانواده همسرم در میان گذاشتیم، مادر همسرم ابتدا گفت نمی‌شود که ناباروری یک‌طرفه باشد بالاخره دو طرف دخیل هستند و اوایل چندان باور نکردند اما چون پدر همسرم این قضیه را خیلی خوب پذیرفت، پذیرش آن برای سایر افراد خانواده هم راحت‌تر شد و زمان کمی طول کشید تا بپذیرند مشکل از ناحیه همسرم است.

راحله پذیرش این مشکل و واکنش به آن را به روحیات آدم‌ها مرتبط می‌داند و ادامه می‌دهد: البته، همه مثل همسر و خانواده همسر من راحت با این موضوع کنار نمی‌آیند. من مدتی در مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا کار می‌کردم و با آدم‌های زیادی برخورد داشتم که همین مشکل را داشتند. خیلی‌ از مردان اوایل که می‌فهمند مشکل از طرف آن‌هاست نمی‌پذیرند و انکار و فرافکنی می‌کنند حتی خیلی از مردان حاضر نیستند آزمایش بدهند. برای زنان زیادی هم اتفاق می‌افتد که با این‌که جواب آزمایش نشان داده مشکل از طرف مرد است، اما باز هم همسر و خانواده همسرشان انکار می‌کنند و اصرار دارند که ناباروری دوطرفه است، گویی عمیقاً باور نمی‌کنند مشکل از طرف پسر خودشان باشد.

مقاومت برخی مردان در مقابل درمان ناباروری
او در رابطه با مقاومت مردان نسبت به درمان خود می‌گوید: همسرم وقتی فکر می‌کرد مشکل از ناحیه من است، خیلی راضی به درمان نبود و می‌گفت خودت را اذیت نکن، ما بچه نمی‌خواهیم اما مورد ما استثنا بود و وقتی فهمید خودش در این مشکل دخیل است، بلافاصله شروع به درمان کرد اما معمولاً رفتار مردان به این شکل نیست. من خانمی را می‌شناسم که همسر او حاضر نبود آزمایش بدهد و خانم با تصور این‌که مشکل از خود اوست، دو سال نزد پزشک می‌رفت و دارو مصرف می‌کرد اما بعد از این‌که بالاخره مرد هم حاضر به آزمایش دادن شد و فهمیدند مشکل از طرف اوست، باز هم حاضر به درمان نشد.

واکنش زنان و مردان نسبت به ناباروری مشترک است
راحله درباره واکنش مردان نسبت به ناباروری خود می‌گوید: یک‌نوع حالت سرخوردگی در مردان ایجاد می‌شود و گاهی اوقات اقدامات فرافکنانه‌ای انجام می‌دهند. روحیات آدم‌ها متفاوت است، برخی به سختی می‌پذیرند مشکل از ناحیه خودشان است و ممکن است پی درمان را نگیرند، برخی هم خیلی درون‌گرا می‌شوند. مثلاً یکی از دوستان من که همسرش نابارور است چون خانواده پرجمعیتی دارند، مرد باور نمی‌کرد مشکل از طرف اوست اما وقتی متوجه این مشکل شد، روحیه خود را از دست داده بود و در کار و روابط اجتماعی او اثر گذاشته بود. به‌طوری‌که به محض اطلاع از این موضوع حتی با خانواده خودش و کسانی که بچه داشتند، قطع ارتباط کرد؛ درحالی‌که وقتی نمی‌دانست مشکل از ناحیه اوست، این رفتارها را نداشت. به نظر من واکنش مردان و زنان در برابر ناباروری خود خیلی به هم شباهت دارد. جدا از این‌که زنان ترجیح می‌دهند درمان را شروع کنند اما عده‌ای از مردان راضی به درمان نمی‌شوند. اما واکنش‌هایی مانند درون‌گرا شدن، حس سرخوردگی و ناتوانی، واکنش‌های مشترک بین زنان و مردان است.

وقتی رابطه مردان نابارور با همسر خود تغییر می‌کند
راحله ادامه می‌دهد: با تجربه‌ای که از کار در مرکز ابن‌سینا داشتم متوجه شدم آدم‌هایی که احساس سرخوردگی می‌کنند دو نوع واکنش نشان می‌دهند. ممکن است رابطه آن‌ها با همسرشان بد شود و اخلاق بدی پیدا کنند یا حتی با خانواده همسرشان برخورد بدی داشته باشند؛ فقط برای این‌که قدرت خود را ثابت کنند و بگویند چیزی تغییر نکرده است و من چیزی کم ندارم. واکنش دیگری که در برخی از مردها دیدم این بود که فرافکنی و فرار به جلو دارند و چند مورد دیده‌ام برای این‌که ثابت کنند مشکلی ندارند و می‌توانند صاحب فرزند شوند، حتی به ازدواج مجدد هم روآورده‌اند. البته، برخی از مردها هم رفتار خوبی با همسرشان دارند و رفتار آن‌ها با گذشته فرق نمی‌کند.

واکنش مردان به ناباروری خود بستگی به نوع برخورد همسرشان دارد
او افزود: نکته دیگری که وجود دارد این است که در میان مردانی که ناباروری را طی می‌کنند، خطر فروپاشی خانواده و وارد شدن یک زن دیگر در خانواده بعد از نتیجه‌گرفتن از درمان و بچه‌دار شدن زیاد است؛ چون احساس ضعف و ناتوانی را از دست می‌دهند و قدرتی می‌گیرند که فکر می‌کنند می‌توانند هر کاری انجام دهند. البته، این مسأله به نوع برخورد خانم هم بستگی دارد. مثلاً برای یکی از آشنایان من این اتفاق افتاده بود؛ چون زمانی که خانواده مرد فکر می‌کردند مشکل از طرف زن است، رفتار تحقیرآمیز و بسیار بدی با آن خانم داشتند و حتی به پسر خود پیشنهاد ازدواج مجدد داده بودند. به همین دلیل وقتی زن فهمید مشکل از ناحیه مرد است، رفتار بد و تحقیرآمیزی را با او در پیش گرفت. مرد هم که از این رفتار زن دل‌خوشی نداشت، بعد از درمان و بچه‌دار شدن، خانم دیگری را به عقد موقت خود درآورد.

واکنش همسرم معقول بود
مهسا یکی دیگر از زنانی است که به دلیل ناباروری همسر خود تاکنون از نعمت داشتن فرزند محروم مانده است. او و همسرش با گذشت حدود ۵ سال از شروع درمان و نتیجه نگرفتن، هنوز ناامید نشده‌اند و تصمیم دارند راه‌های باقیمانده را هم امتحان کنند. او همسر خود را مرد معقولی می‌داند و در خصوص واکنش همسرش نسبت به ناباروری خود می‌گوید: اوایل همسرم فکر می‌کرد مشکل از من است، راستش خودم هم همین نظر را داشتم یعنی چون در میان اطرافیانم زوجی را ندیده بودم که مشکل از مرد باشد. اصلاً فکرش را هم نمی‌کردم که مشکل از طرف همسرم باشد. وقتی هم که جواب آزمایش آمد، هر دو تعجب کردیم. همسرم هم واکنش معقولی نشان داد یعنی پذیرش این موضوع برایش سخت نبود اما به هر حال، خیلی ناراحت و گوشه‌گیر شد.

ناباروری مردانه و جریحه‌دار شدن غرور
او ادامه می‌دهد: ما به‌خاطر همین مسأله بسیاری از ارتباطات فامیلی را کم یا حذف کردیم چون مردم دائم می‌خواهند بدانند چرا بچه‌دار نمی‌شویم و حرف زدن راجع‌به این موضوع تمامی ندارد؛ درحالی‌که ما آن زمان واقعاً نیاز به آرامش داشتیم. یکی از مشکلاتی که در این مورد مرا آزار می‌دهد، برخی از رفتارهای همسرم است مثلاً وقتی که سر موضوعی با هم بحثمان می‌شود، بیشتر وقت‌ها آن را به مشکل خودش ربط می‌دهد و طوری وانمود می‌کند که گویی من به خاطر این مشکل دنبال بهانه می‌گردم، هرچند وقتی دوباره آشتی می‌کنیم از این حرف‌ها نمی‌زند. اما به نظر من مردها وقتی می‌فهمند بچه‌دار نمی‌شوند، انگار غرورشان جریحه‌دار می‌شود و حس ناتوانی بدی به آن‌ها دست می‌دهد چون بالاخره این موضوع با قدرتشان ارتباط دارد. اوایل هم که این موضوع را فهمیده بودیم چند بار به من گفت خوب فکرهایت را بکن و اگر می‌بینی بچه برایت خیلی مهم است، من مشکلی با جدا شدن ندارم. من هم به او اطمینان دادم که زندگی با او برایم مهم‌تر از بچه‌ است.

نقش والدین در کاهش مقاومت نسبت به درمان
مهسا در خصوص مقاومت‌های همسرش برای درمان می‌گوید: اوایل کمی نسبت به درمان بی‌میل بود و می‌گفت خدا اگر خودش می‌خواست به ما بچه می‌داد. پدر و مادر همسرم خیلی در این رابطه به من کمک کردند و با صحبت‌هایی که با همسرم داشتند او را متقاعد کردند که سراغ درمان برود. الان هم به درمان ادامه می‌دهیم.

دکتر سید علی آذین؛ متخصص پزشکی اجتماعی و عضو هیأت علمی جهاد دانشگاهی، در خصوص وضعیت ناباروری مردان ایرانی گفت: من پیمایش مجزایی سراغ ندارم که روی مردان ایرانی انجام شده باشد ولی مطالعات متعدد نشان می‌دهد که در ایران حدود یک‌پنجم از زوج‌ها با موضوع ناباروری اولیه مواجه می‌شوند که میزان بسیار قابل توجهی است. در ارزیابی‌های جهانی، علل مردانه ناباروری زوج‌ها از ۲۰ درصد تا ۷۰ درصد گزارش شده است ولی به نظر می‌رسد در ایران به اعداد بالایی این دامنه، نزدیک‌تر باشیم. یعنی در بررسی زوج‌ها نسبت به بسیاری از نقاط دنیا، علل مردانه بیشتری مشاهده می‌شود. البته تأیید این موضوع پژوهش‌های متعددی را می‌طلبد.

جنسینگی به همه ابعاد زندگی اجتماعی فرد گره خورده است
او در رابطه با نوع واکنش‌هایی که مردان ایرانی به لحاظ فرهنگی و اجتماعی نسبت به ناباروری خود نشان می‌دهند بیان داشت: علی‌رغم تغییرات جدی در سبک و ظواهر زندگی امروزی شاید بتوان مدعی شد که دیدگاه‌های فرهنگی و اجتماعی در این خصوص نسبت به گذشته چندان تغییر جدی پیدا نکرده است. در جامعه ما کماکان این پیام از طرق مختلف در حال ارسال است که جنسینگی (Sexuality) در انسان صرفاً یک غایت نهایی دارد و آن هم تولیدمثل است. طبیعی است در چنین حالتی وقتی فرد درمی‌یابد که قادر به این کار نیست، همه ابعاد جنسینگی او تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد و ازآن‌جایی‌که جنسینگی به همه ابعاد زندگی اجتماعی فرد گره خورده، اثر این موضوع بر جنبه‌های گوناگون زندگی او قابل مشاهده است. به عبارت ساده‌تر، موضوع بچه‌دارشدن گاه وزنی مشابه یا حتی بیشتر از نفس ازدواج و روابط عاطفی و جنسی زوجین پیدا کرده است و در چنین شرایطی، پذیرش موضوع ناباروری به مراتب دشوارتر می‌شود.

پیشرفت‌های پزشکی در حوزه درمان ناباروری مردان
این متخصص پزشکی اجتماعی با اشاره به روش‌های درمانی که برای ناباروری مردان وجود دارد خاطرنشان کرد: برای وجود امکان باروری توسط یک مرد، او باید قادر باشد به تعداد کافی، اسپرماتوزوئیدهایی تولید کند که از کیفیت‌های ژنتیکی، شکل و قابلیت حرکت مناسبی هم برخوردار باشند و ضمناً این سلول‌ها بتوانند به هنگام مقتضی از مسیرهای آناتومیک در بدن مرد عبور کرده و در دستگاه تناسلی جنس مونث رها شوند. اسپرم باکیفیت حال باید قادر باشد بقیه مسیر را در بدن زن طی کند تا در زمان مناسب امکان ملاقات با تخمک (سلول جنسی ماده) را پیدا کند. پس ناباروی مردانه به دلایل بسیار متفاوتی می‌تواند بروز کند.

آذین در ادامه گفت: توسعه علم و فناوری در چند دهه اخیر توانسته بر بسیاری از مشکلاتی که در فرآیند باروری پیش می‌آید غلبه کند و این روزها حتی اگر مردی تنها تعداد محدودی اسپرم قابل قبول داشته باشد، به‌صورت بالقوه با روش‌های کمک‌باروری، امکان فرزندآوری برای او متصور است. اما به هر حال، هنوز محدودیت‌هایی هم وجود دارد؛ به‌ویژه در شانس موفقیت در روش لقاح خارج رحمی که با روش‌های معمول چیزی حدود ۳۰ درصد در هر بار اقدام است. این امیدواری وجود دارد که در آینده‌ای نه چندان دور با بهتر شدن تکنیک‌ها، این شانس به مراتب بیشتر شود چون پیشرفت در حوزه سلول‌های بنیادی و اخیراً دستکاری سلول‌های غیربنیادی این چشم‌انداز را ایجاد کرده که حتی مردانی که به‌کلی فاقد سلول‌های زایای جنسی هستند هم بتوانند از سلول‌های خودشان صاحب فرزند شوند. به این ترتیب، مردانی که به آن‌ها گفته می‌شود در این خصوص مشکل دارند، نباید ناامید شوند یا برای پیگیری اقدامات تشخیصی و درمانی کوتاهی کنند.

پذیرش ناباروری برای مردان سخت‌تر است
عضو هیأت علمی جهاد دانشگاهی در خصوص مقاومت‌های فرهنگی مردان در مقابل درمان اظهار داشت: در مجموع مردان در مقایسه با زنان به لحاظ توجه به سلامت و اتخاذ یک سبک زندگی سالم تا حدی بی‌توجه‌تر هستند. اما در بحث ناباروری با تناقضی هم مواجه هستیم و این‌که به هر حال موضوع بچه‌دارشدن برای اغلب آن‌ها از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. مقاومت به درمان اغلب قبل از مراجعه و تشخیص وجود دارد. به عبارتی، برخی زوجین حتی وقتی متوجه می‌شوند که در بحث باروری احتمالاً مشکلی وجود دارد، تا مدت‌ها و حتی چندین سال مراجعه به کلینیک‌های ناباروری را به تعویق می‌اندازند. بعد از اقدامات تشخیصی نیز گاه مقاومت‌هایی وجود دارد؛ مخصوصاً برای مردان سخت‌تر است که بپذیرند اشکال اصلی در ناباروری متوجه آن‌ها است. یعنی مشکل را شخصی تلقی می‌کنند و حتی با مراجعه مکرر به پزشکان یا مراکز مختلف مدت‌ها مترصد انکار آن هستند.

اطرافیان زوج‌های نابارور نباید به آن‌ها فشار بیاورند
او با اشاره به تبعاتی که ناباروری به لحاظ خانوادگی و اجتماعی برای مردان دارد عنوان داشت: متأسفانه موضوع توانایی جنسی و همچنین تولیدمثل از گذشته‌های دور به لحاظ فرهنگی با مردانگی و هویت جنسیتی افراد گره خورده است. به این ترتیب، بسیاری از مردان وقتی در این دو حیطه دچار مشکل می‌شوند، به لحاظ شخصی دچار احساسات منفی شدید خواهند شد و از سوی دیگر، ناچار هستند بعضاً انگ‌ها و برچسب‌های خانوادگی و حتی اجتماعی را هم تحمل کنند. باید تلاش شود تا این تصورات نادرست که به‌جای عنایت به مفاهیم انسانی، بر کارکردهای تولیدمثلی تمرکز دارد، اصلاح شود. بسیاری از زنان نابارور نیز با همین مشکلات مواجه هستند. والدین و اطرافیان زوج‌های درگیر موضوع ناباروری مسئولیت سنگینی به‌عهده دارند. شاید بتوان گفت بزرگ‌ترین حمایت و مسئولیت آن‌ها عدم فشار بر زوج نابارور است تا زن و شوهر بتوانند متناسب با انتخاب خود در مورد اتخاذ تدابیر درمانی و زمان توقف تلاش در این خصوص تصمیم بگیرند.

نقش درمان‌گران در کاهش مقاومت مردان برای درمان
آذین در خصوص راه‌کارهایی که می‌تواند مقاومت مردان را برای درمان کاهش دهد، اظهار داشت: در درجه اول باید به لحاظ فرهنگی باری را که در این زمینه متوجه زوجین است، کاهش داد. طبیعتاً این کار تا حدی زمان‌بر است اما همکاران فعال در حوزه سلامت باید ناباروری را از مشکلی فردی به مسأله‌ای زوجی تبدیل کنند. یعنی صرف‌نظر از آن‌که محدودیت باروری به لحاظ زیست‌شناختی عمدتاً متوجه کدام طرف است، هر دو باید مسئولانه به دنبال حل مسأله باشند. نقش درمان‌گران می‌تواند در ایجاد چنین فضایی بسیار مهم باشد. مواردی مانند حفظ کرامت مراجعه‌کنندگان، همدلی کافی با آن‌ها، ایجاد رابطه‌ای توأم با اعتماد و احترام، ارائه توضیحات کافی به زوجین در خصوص مراحل تشخیصی و درمانی و شانس موفقیت هر روش و بالاخره دخیل دانستن ترجیحات و خواسته‌های زوجین در تنظیم طرح درمان بسیار پراهمیت هستند.