لقاح خارج رحمی، راه‌های افزایش موفقیت

از نظر علمی به سلول حاصل از لقاح اسپرم پدر با تخمک مادر تا پایان هفته هشتم رویان گفته می‌شود. در لقاح خارج رحمی، رویان را خارج از بدن مادر و در شرایط آزمایشگاهی تشکیل می‌دهند، سپس به رحم مادر منتقل می‌کنند تا مراحل بعدی تکامل خود را در رحم مادر ادامه دهد. گاهی رویان‌ها به صورت دوتایی و گاهی به صورت تکی انتقال داده می‌شوند. تحقیقات نشان داده در حالتی که یک رویان با کیفیت خوب در کنار رویانی با کیفیت پایین‌تر انتقال یابد، شانس حاملگی به ۲۷ درصد کاهش می‌یابد. مطالعات اخیر نیز نشان داده، انتقال همزمان دو رویان در لقاح خارج رحمی می‌تواند شانس حاملگی را به یک چهارم برساند، زیرا همواره احتمال می‌رود یکی از رویان‌ها کیفیت کمتری داشته باشد.

نتایج مطالعه روی ۱۵۰۰ رویان که به بدن خانم‌هایی در سنین مختلف انتقال یافته بود، نشان داد، اگر دو رویان به بدن مادر انتقال یابد و یکی از آنها کیفیت پایین‌تری داشته باشد در مقایسه با حالتی که یک رویان به بدن مادر منتقل می‌شود، شانس حاملگی به طور چشمگیر کاهش می‌یابد. تجارب حاصل از این مطالعات نشان داده، بدن به رویان با کیفیت پایین‌تر نیز تمایل دارد و این می‌تواند جلوی بارداری موفق را بگیرد.

اهمیت بررسی کیفیت انتقال رویان‌ها

تحقیقی که در کنفرانس سالانه باروری در انگلیس ارائه شد، شامل اطلاعاتی از 1472 رویان بود که در روز پنجم بعد از لقاح به صورت تکی یا جفت به بدن مادران منتقل شده بود. در این بررسی ـ که در کلینیک باروری نوچر در ناتینگهام و بین خرداد 1388 تا آذر 1392 انجام شد ـ یک متخصص رویان، آنها را موقع انتقال و با کمک گرفتن از یک سیستم استاندارد درجه‌بندی کرد. با مقایسه نتایج مشخص شد، وقتی دو رویان انتقال می‌یابد (که یکی کیفیت کمتر و دیگری کیفیت مطلوبی دارد) نسبت به حالت انتقال تک رویان شانس بارداری تا حدود 27 درصد کاهش می‌یابد. در عین حال نیز انتقال دو رویان که هر دو کیفیت مطلوبی دارند، نمی‌تواند در مقایسه با حالت انتقال تک رویان، شانس بارداری را افزایش دهد.

نیک‌رین فنینگ، سرگروه تحقیقات در موسسه باروری نوچر گفته است، در فرآیند لقاح خارج رحمی، وقتی رویان به صورت تکی منتقل می‌شود، بدن می‌تواند آن را تشخیص دهد و آن رویان برای لانه گزینی در رحم براحتی برگزیده می‌شود ولی در حالتی که دو رویان با کیفیت مختلف انتقال یابد، بدن باید رویان با کیفیت ضعیف‌تر را پس بزند تا رویان قوی‌تر بتواند لانه‌گزینی کند و نمو یابد. عمل پس زدن رویان ضعیف‌تر را بخش اندومتر رحم مادران بر عهده دارد. با وجود این به طور نسبی همواره شانس رویانی که کیفیت مطلوب‌تری دارد برای لانه گزینی بیشتر از رقیب خود است. این محقق توصیه کرده در هر خانم ـ مخصوصا خانم‌های مسن ـ باید فقط یک رویان انتقال یابد و می‌توان رویان دوم را فریز کرد تا در صورت شکست لقاح مصنوعی در انتقال بعدی مورد استفاده قرار گیرد. فنینگ همچنین گفته این تحقیقات بیانگر اهمیت کیفیت در مقابل کمیت است. در واقع اعتقاد بر این است که با اضافه‌کردن رویان دوم بتوان احتمال بارداری را افزایش داد، ولی در واقعیت این اتفاق نمی‌افتد.

اهمیت نتایج تحقیق

دانشمندان امیدوارند با استفاده از نتایج این تحقیقات به کلینیک‌های باروری کمک کنند تا احتمال چندقلوزایی که با استفاده از روش لقاح خارج رحمی شایع است کاهش یابد، ولی در مجموع شانس بارداری از درجه اولویت بالاتری برخوردار است. این تحقیق در حالتی که دو رویان ضعیف نیز انتقال یافت، بررسی شد و نشان داد در این حالت نیز شانس بارداری کمتر از حالتی است که یک رویان انتقال یابد. اهمیت باروری و پیشرفت دانش رویان‌شناسی کم‌کم فضایی ایجاد کرده تا بانوان با مزایای انتقال تک رویان بیشتر آشنا شوند. از خطرات چندقلوزایی نیز نباید غافل شویم، زیرا احتمال نارس به دنیا آمدن در نوزادان چند قلو، شش‌برابر بیش از سایرین است. ازجمله عوارض بلندمدتی که نارس به دنیا آمدن روی افراد باقی می‌گذارد، می‌توان به مشکلات تنفسی، عوارض مغزی، مشکلات در یادگیری و مشکلات جسمی اشاره کرد.