برای درمان ناباروری، داروهای متداول کدامند؟

داروهای باروری هنوز اصلی‌ترین درمان برای زنانی است که اختلالات تخمک‌گذاری دارند. برخی از این داروها خوراکی و برخی تزریقی است. این داروها با آزاد کردن هورمون‌هایی عمل می‌کند که تخمک‌گذاری را شروع یا منظم خواهد کرد. استفاده از داروهای تحریک تخمک‌گذاری در کنار روش‌های درمان کمک‌باروری، شانس بارداری را در زنان افزایش می‌دهد. در این مطلب با برخی از داروهای متداولی که در درمان ناباروری تجویز می‌شود، آشنا خواهید شد.

داروهای تحریک‌کنندۀ تخمدان

یکی از متداول‌ترین داروهای درمان ناباروری، داروهای تحریک‌کنندۀ تخمدان جهت تخمک‌گذاری است. مصرف این داروها باعث می‌شود بدن شما تعداد تخمک بالغ بیشتری در یک زمان آزاد کند. از این داروها معمولاً در کنار روش‌های کمک‌باروری مثل لقاح خارج از رحم یا IVF و روش تلقیح داخل رحمی اسپرم یا IUI برای افزایش شانس بارداری استفاده می‌شود. برخی از انواع این داروها در زیر آمده است:

قرص‌های کلومیفن‌سیترات:

این دارو که با نام‌های تجاری کلومید یا سروفن نیز شناخته می‌شود، اولین انتخاب پزشکان برای درمان ناباروری است و بیش از چهل سال است که مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو باعث انتشار هورمون‌هایی مانند تحریک‌کننده فولیکول یا FSH، آزادکنندۀ گنادوتروپین یا GnRh، و هورمون جسم زرد یا LH می‌شود. این هورمون‌ها باعث تحریک تخمدان برای آماده کردن تخمک خواهد شد. این دارو معمولاً به صورت قرص و در دُز روزانۀ ۵۰ میلی‌گرم به مدت پنج روز تجویز می‌شود. این دارو معمولاً از روز سوم تا روز پنجم عادت ماهانه باید شروع شود و تقریباً بعد از هفت روز از پایان مصرف دارو باید منتظر تخمک‌گذاری باشید.

هورمون گنادوتروپین جفتی انسان یا hCG:

این داروی هورمونی معمولاً در ترکیب با دیگر داروهای باروری برای تحریک تخمدان و آزاد کردن تخمک یا تخمک‌های بالغ‌شده استفاده می‌شود. این داروی تزریقی به صورت درون‌عضله‌ای تزریق می‌شود و فرد می‌تواند با یادگیری آن، خودش در خانه تزریق را انجام دهد. بعضی از مارک‌های این دارو که برخی از آنها خارجی و برخی دیگر ایرانی است شامل IVF-C، PREGNYL، CHORAGO و CHORIOMON است.

هورمون تحریک‌کنندۀ فولیکول یا FSH:

این داروی هورمونی باعث تحریک تولید و رشد تخمک‌ها در تخمدان می‌شود. این دارو معمولاً به صورت تزریق زیرجلدی است و باید زیر پوست تزریق شود و فرد می‌تواند با آموزش خود در خانه، این تزریق را انجام دهد. برخی از نام‌های موجود این دارو در ایران شامل GONAL-F، BRAVELLE، UROFOLLITROPIN و Karma Fsh است. این داروها نمونه‌های داخلی و خارجی دارد و بنا به تشخیص پزشک برای شما تجویز می‌شود.

هورمون گنادوتروپین یائسگی انسان یا HMG:

این دارو ترکیبی از هورمون تحریک‌کنندۀ فولیکول یاFSH و هورمون LH است و در حال حاضر یکی از قوی‌ترین داروهای درمان ناباروری است. این دارو با نام‌های مثل MENOPUR، MENOTROPINS، IVF-M و Karma HMG در بازار ایران در دسترس است.

هورمون آزادکنندۀ گنادوتروپین یا GnRH:

این دارو برخلاف داروهای HMG که حاوی هورمون FSH و LH است، باعث تحریک آزادسازی هورمون FSH و LH از غدۀ هیپوفیز می‌شود. این دارو معمولاً به صورت تزریقی تجویز می‌شود و با نام‌های RELEFACT، LUTRELEF، LH-RH و سینافکت و سوپرفکت در ایران در دسترس است.

هر یک از این داروها می‌تواند برای تحریک یا کنترل تخمک‌گذاری به عنوان یک روش درمانی جهت برخی از مشکل‌های ناباروری در کنار روش‌های درمان ناباروری و کمک‌باروری استفاده شود. این داروها از طریق تزریق یا به صورت قرص و بسته به موارد استفاده، در دزهای مختلفی توسط پزشک تجویز می‌شود. برخی از داروهای تزریقی که در بالا گفته شد، به زیر پوست و برخی دیگر به درون عضله تزریق می‌شود. محل تزریق می‌تواند شامل شکم، بازو، بالای ران یا باسن باشد. تزریق‌ها معمولاً در روز دوم یا سوم چرخۀ عادت ماهانه آغاز می‌شود و به مدت هفت تا ۱۲ روز متوالی ادامه پیدا می‌کند. میزان مصرف و نوع تزریق را پزشک به شما خواهد گفت که در برشور دارو نیز نوشته شده است. مصرف دارو‌های تحریک تخمک‌گذاری ممکن است باعث عوارض جانبی خفیفی مانند حساسیت، عفونت، تورم یا کبودی در محل تزریق شود. همچنین خطر تحریک بیش از حد تخمدان، عارضه‌ای که در آن تخمدان بزرگ و دردناک می‌شود نیز وجود دارد. مصرف دارو‌های تحریک‌کنندۀ تخمک‌گذاری نیز احتمال بارداری چندقلویی را افزایش می‌دهد که می‌تواند خطرهایی برای مادر و فرزند داشته باشد.

دیگر داروهای بهبود باروری

دیگر داروهایی که برای کمک و بهبود باروری که ممکن است توسط پزشک برای زنان تجویز شود، در زیر آورده شده است:

آسپرین:

تحقیق‌ها نشان داده است که آسپرین در موارد خاصی می‌تواند خطر سقط جنین را کاهش دهد. این دارو باید حتماً با تشخیص پزشک مصرف شود.

هپارین:

دارویی برای کاهش خطر سقط جنین در زنانی که به علل خاصی، موارد مکرر سقط خودبه‌خودی را تجربه کرده‌اند.

مدورل:

این دارو یک استروئید است که می‌تواند به تخمک بارور برای لانه‌گزینی کمک کند. در مواردی که پزشک لازم بداند، ممکن است مصرف مدورل تجویز شود.

آنتاگون و ستروتاید:

از خانوادۀ گانیرلیکس‌استات و یک داروی تزریقی است که برای مهار تخمک‌گذاری زودرس در زنانی که تحت درمان‌های باروری هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پروژسترون:

ممکن است پزشک برای جلوگیری از سقط جنین، چند روز بعد از عمل انتقال جنین به رحم در درمان IVF، پروژسترون را به صورت تزریق یا شیاف داخل واژن تجویز کند. این هورمون باعث رشد کافی دیوارۀ رحم برای لانه‌گزینی جنین می‌شود.