کیفیت تخمک در زنان، چه نقشی در باروری دارد؟

ذخیره تخمدان در واقع همان تعداد سلول های فولیکول اولیه موجود در تخمدان ها می باشد. تعداد این سلول ها در بدو تولد در حدود یک میلیون و در زمان بلوغ حدود ۴۰۰ هزار عدد است. حدود ۴۰۰ سلول از این ذخایر تخمدانی در کل طول دوره باروری فرد، رشد کرده و به تخمک تبدیل می شود. به همین علت با افزایش سن در زنان تعداد سلول های ذخیره شده و در واقع ذخیره تخمدان ها کاهش می یابد. برای بررسی میزان ذخیره تخمدان آزمایشات و روش های مختلفی وجود دارد.

روش های ارزیابی ذخیره تخمدان
بطور کلی ۶ روش برای بررسی میزان ذخیره تخمدان از لحاظ کمیت وجود دارد. با وجود اینکه روش ها اطلاعات خوبی در زمینه کمیت رزرو تخمدان در اختیار پزشک قرار می دهند؛ اما نمی توانند اطلاعات دقیقی در مورد کیفیت تخمک در اختیار پزشک قرار دهند. بطور کلی سن خانم بهترین فاکتور برای تشخیص میزان کیفیت تخمک می باشد و لازم به ذکر است که هرچه سن خانم افزایش پیدا کند، میزان کیفیت تخمک وی کاهش پیدا می کند.

تست شمارش فولیکول آنترال
تعداد فولیکول ها در داخل تخمدان می تواند نشان دهنده تعداد تخمک باشد. البته شمارش فولیکول در داخل تخمدان ها به علت کوچکی بیش از حد، غیر ممکن می باشد. اما زمانی که فولیکول ها به مرحله خاصی از رشد می رسند از طریق سونوگرافی واژینال قابل مشاهده هستند. دراین مرحله؛ فولیکول به اندازه ۲ تا ۹ میلیمتر رسیده و اصطلاحاً به آن فولیکول آنترال می گویند و در نتیجه تعداد فولیکول ها از طریق سونوگرافی واژینال شمارش می شوند.

استرادیول
افزایش غلظت استرادیول در خون در طول دوره قاعدگی، سبب بلوغ تخمک و رها شدن آن می شود. در واقع می توان گفت این هورمون در فرآیند تخمک گذاری اثرگذار می باشد. تست این هورمون در روز سوم قاعدگی انجام می شود و می تواند دیده خوبی از میزان رزرو تخمدان به پزشک بدهد.

چالش کلومیفن
پزشک می تواند با انجام سونوگرافی در روزهای ۲ تا ۴ قاعدگی، تعداد تخمک های نابالغ تخمدان را شمارش کند. اگر تعداد تخمک ها کمتر از ۱۰ باشد، می توان گفت رزرو تخمدان کاهش یافته است.

آزمایش چالش کلومیفن
در این تست پزشک ابتدا میزان هورمون FSH و استرادیول خانم را اندازه گیری می کند، سپس میزان هورمون FSH را پس از مصرف یک دوره کلومیفن سیترات بررسی می کند. اغلب زنانی که احتمال بارداری کمتر و یا عکس العمل ضعیف تری نسبت به درمان های کمک باروری دارند، دارای مقدار بالاتری از هورمون ها قبل و بعد از مصرف دارو می باشند.

میزان هورمون آنتی مورلین
AMH یا هورمون آنتی مورلین توسط سلول های گرانولوزا در فولیکول های تخمدان تولید می شود. میزان این هورمون در کل دوره چرخه قاعدگی یکسان است. لازم به ذکر است که این تست می تواند در ارزیابی باروری فرد و تعیین دوز صحیح داروهای کمک باروری، نقش مهم و تأثیرگذاری داشته باشد.

پاسخ تخمدان به تحریک تخمدان با گنادوتروپین های تزریقی
گنادوتروپین ها از جمله داروهای هورمونی هستند که برای تحریک تخمدان ها برای رشد بیش از یک فولیکول در یک دوره تجویز می شوند. این روش یک آزمایش برای تعیین کیفیت و کمیت تخمک نیست بلکه بخشی از درمان ناباروری است؛ اما با این وجود پاسخ تخمدان ها به تزریق FSH می تواند دید خوبی از میزان تخمک موجود در تخمدان ها به پزشک بدهد.

رابط رزرو تخمدان و موفقیت IVF
میزان ذخیره تخمدان رابطه مستقیمی با قدرت باروری فرد و در نتیجه میزان موفقیت در روش های کمک باروری دارد. همچنین از طرفی بررسی دقیق تخمک و جنین های تشکیل شده در لقاح آزمایشگاهی می تواند پرده از علل بسیاری از بارداری های ناموفق قبلی بردارد. گاهی عدم موفقیت بارداری های قبلی به علت مورفولوژی نامناسب تخمک، عدم بلوغ آن و یا وجود مشکلاتی در لقاح می باشد؛ از این رو یافتن علت ناباروری می تواند تأثیر مثبتی در روند درمان زوج های نابارور داشته باشد.