تشخیص ناباروری زنان، عکس رنگی رحم چیست؟

اگر زوجینی به مدت یک سال در روز های تخمک گذاری برای باردار شدن تلاش کرده و موفق نشوند، مشکوک به ناباروری هستند و برای بررسی بیشتر لازم است به مراکز درمانی ناباروری مراجعه کنند. در این میان یکی از اولین روش های بررسی، گرفتن عکس رنگی از رحم است تا پزشک دریابد آیا انسداد لوله های رحمی به عنوان یک مشکل شایع علت ناباروری بوده است یا نه؟ اگر پزشک انجام عکس رنگی رحم را به شما تجویز کرده و می خواهید درمورد چگونگی گرفتن عکس رنگی از رحم اطلاعاتی کسب کنید با ما همراه باشید.

هیستروسالپینگوگرافی یا عکس رنگی رحم چیست؟
اگر به هر علتی همانند بارها تلاش و عدم موفقیت در باردار شدن پزشکتان تصویر برداری از رحم و لوله ها را به شما تجویز کرده است احتمالا نگرانی هایی درمورد چگونگی گرفتن عکس رنگی از رحم، ذهن شما را به خود مشغول خواهد کرد. اما با کسب آگاهی کافی خواهید دانست که هیچ کدام از مراحل انجام عکس رنگی رحم ترسناک نیست و درحقیقت چگونگی گرفتن عکس رنگی از رحم بسیار ساده تر از آن چیزی است که احتمالا از اطرافیانتان شنیده اید.
عکس رنگی رحم نوعی عکسبرداری با اشعه ایکس است که برای مشاهده رحم و لوله های فالوپی (ساختاری که تخمک‌ها را از تخمدان‌ها به رحم منتقل می‌کند) استفاده می‌شود. در این روش، از رنگ متضاد استفاده می‌شود تا در عکس، رحم و لوله های فالوپی کاملا مشخص باشند. اشعه ایکسی که در این روش به کار می‌رود، فلورسکوپی نام دارد؛ که تصاویری زنده و بسیار بهتری از تصاویر ساده قدیمی ارائه می‌دهد.
رادیولوژیست باید مسیر حرکت رنگی که به داخل دستگاه تناسلی وارد می‌شود را بررسی کند. با استفاده از این روش می توان هرگونه انسداد در لوله فالوپی یا چیز غیرعادی در رحم را مشاهده کرد. به هیستروسالپینگوگرافی، یوتروسالپینگوگرافی نیز می‌گویند.

عکس رنگی رحم و تشخیص ناباروری
اگر در باردار شدن یا در بارداری قبلی مشکل داشته‌اید یا دچار سقط های مکرر می‌شوید، پزشک انجام این تست را به شما توصیه می‌کند. این تست می‌تواند علت ناباروری را مشخص کند. زیرا یکی از علل شایع ناباروری ناهنجاری های رحم و لوله های رحمی همچون انسداد لوله ها (در اثر عفونت، جراحی و ...)، رحم سپتوم دار، دوشاخ و ... است. از دیگر علل شایع می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ناهنجاری‌های ساختاری داخل رحم که ممکن است وراثتی یا اکتسابی باشد.
- صدمه دیدن بافت رحم
- فیبرون های رحمی
- پلیپ‌ها یا تومورهای رحم
اگر جراحی لوله های فالوپی انجام داده‌اید، پزشک ممکن است دستور پرتونگاری رحمی بدهد تا از موفقیت عمل جراحی اطمینان حاصل کند یا اگر عمل بستن لوله های فالوپی داشته‌اید، ممکن است برای اطمینان از درست بسته شدن لوله ها، پرتونگاری رحمی لازم باشد. در صورت اقدام برای باز کردن دوباره لوله های فالوپی پس از مسدود کردن نیز ممکن است این آزمایش برای اطمینان از صحت انجام آن صورت بگیرد.

آیا عکس رنگی رحم درد دارد؟
برخی از مادران بر این باورند که انجام این تست دردناک است. به همین منظور پزشک داروی مسکن تجویز می‌کند یا پیشنهاد داروهای مسکن بدون نسخه می‌دهد. این داروها را باید یک ساعت قبل از انجام تست مصرف کرد. اگر دچار استرس شده‌اید پزشک ممکن است داروی آرامبخش برایتان تجویز کند. ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز شود تا قبل یا بعد از انجام تست مصرف کنید تا از احتمال عفونت جلوگیری شود.

روش گرفتن عکس رنگی از رحم
تست معمولا چند روز تا یک هفته بعد از قاعدگی انجام می‌شود. تا از باردار نبودن شما اطمینان حاصل شود و همچنین احتمال بروز عفونت کم شود. اگر باردار هستید حتما با پزشک در میان بگذارید چون این تست به جنین صدمه می‌زند. اگر بیماری التهابی لگن (PID) یا خونریزی‌های بی‌دلیل رحمی دارید، نباید این تست را انجام دهید.
در این تست از رنگ کنتراست استفاده می‌شود. رنگ کنتراست (ماده حاجب) ماده‌ای است که وقتی خورده و یا تزریق می‌شود، به‌ وسیله آن قسمت‌هایی از بدن از بقیه مجزا دیده می‌شود. این ماده باعث رنگ گرفتن آن قسمت‌های بدن نمی‌شود؛ بلکه حل شده یا با ادرار از بدن خارج می‌شود. اگر به «باریم» یا رنگ کنتراست حساسیت دارید، حتما با پزشک در میان بگذارید.
از آنجا که اجسام فلزی با دستگاه اشعه ایکس تداخل ایجاد می‌کند از شما خواسته می‌شود قبل از انجام تست، هرگونه جواهراتی را که دارید در بیاورید. در آنجا محلی برای نگهداری وسایل شما هست ولی بهتر است جواهرات خود را در منزل بگذارید.
طریقه گرفتن عکس رنگی از رحم به این ترتیب است که شما در ابتدا لباس بیمارستان را می‌پوشید. به پشت دراز می‌کشید و زانوها را خم و پاها را باز می‌کنید. دقیقا مانند زمانی‌که برای معاینه به پزشک زنان مراجعه می‌کنید. رادیولوژیست،‌ اسپکولوم (وسیله معاینه) را داخل واژن کرده تا آن را باز نگهدارد. به همین منظور، رحم که در پشت واژن وجود دارد، دیده می‌شود. ممکن است کمی احساس ناراحتی کنید.
رادیولوژیست دهانه رحم را تمیز خواهد کرد و ممکن است یک بی‌حسی موضعی برای کاهش درد تزریق کند. تزریق ممکن است مانند یک نیشگون باشد. سپس وسیله‌ای به نام سوند به داخل رحم برده می‌شود و وسیله معاینه برداشته خواهد شد. سپس رادیولوژیست رنگ را از طریق سوند به داخل رحم و لوله های فالوپی می‌فرستد.
سپس شما به زیر دستگاه اشعه ایکس منتقل خواهید شد و رادیولوژیست، عکسبرداری اشعه ایکس را شروع خواهد کرد. ممکن است از شما خواسته شود تغییر موقعیت بدهید تا رادیولوژیست بتواند از زوایای مختلف عکسبرداری کند. ممکن است بر اثر حرکت رنگ در لوله های فالوپی، کمی احساس درد کنید. هنگامی که عکسبرداری به پایان رسید، رادیولوژیست سوند را خارج خواهد کرد. سپس داروهای مورد نیاز برای کاهش درد و جلوگیری از عفونت احتمالی تجویز می‌شود و مرخص خواهید شد.
درحقیقت شاید درمورد این نوع تصویربرداری نظرهای ناخوشایندی به گوش شما رسیده باشد اما چگونگی گرفتن عکس رنگی از رحم بسیار ساده تر از چیزی است که بیشتر بانوان درمورد آن تصور می کنند. اگر کمی ساده به موضوع نگاه کنید، خواهید دید که چگونگی گرفتن عکس رنگی از رحم به یک معاینه معمولی شباهت زیادی دارد با این تفاوت که در این روش به درون رحم شما ماده ای تزریق شده و سپس عکس برداری صورت می گیرد.

عوارض عکس رنگی رحم
حال که درمورد چگونگی گرفتن عکس رنگی از رحم اطلاعاتی را دریافت کردید، جا دارد کمی درمورد عوارض احتمالی آن توضیحاتی را ارائه کنیم. درنظر داشته باشید که این موارد به ندرت رخ می دهد.
بعد از انجام تست ممکن است دچار درد و گرفتگی شبیه به درد قاعدگی شوید. ممکن است کمی ترشح واژن یا خونریزی خفیف داشته باشید. به‌منظور جلوگیری از عفونت، به جای تامپون، از یک پد استفاده کنید.
برخی از بانوان بعد از انجام تست احساس سرگیجه و حالت تهوع دارند. این عوارض جانبی طبیعی است و به تدریج از بین می‌رود. به هر طریق، اگر دچارعلائم زیر شدید،‌ حتما با پزشک خود مشورت کنید:
- تب
- درد شدید و گرفتگی
- ترشحات بدبوی واژن
- ضعف
- خونریزی شدید واژن
- تهوع
بعد از انجام تست، رادیولوژیست جواب تست را برای پزشک شما خواهد فرستاد. پزشک در مورد جواب تست با شما مشورت خواهد کرد. بسته به جواب تست، پزشک ممکن است تشخیص دهد که نیاز به تست‌های تکمیلی یا آزمایش‌های بعدی دارید یا خیر.
مشکلاتی که بر اثر این عکس رحم پیش می‌آید بسیار نادر است. احتمال خطر شامل موارد زیر است:
- عکس‌العمل آلرژیک نسبت به رنگ کنتراست
- عفونت آندومتر (مخاط رحم) یا لوله های فالوپی
- صدمه دیدن رحم مثل سوراخ شدگی

تفسیر عکس رنگی رحم
تفسیر نتایج عکس رنگی رحم توسط متخصص رادیولوژی و نیز متخصص زنان انجام می شود.
رادیولوژیست به تصاویر اشعه ایکس نگاه می‌کند و برای پزشک گزارش می‌فرستد. پزشک درباره نتایج با شما حرف می‌دهد و اگر آزمایش‌های بیشتری لازم باشد درباره آن‌ها توضیح می‌دهد.
اگر گزارش نشان دهد که لوله های فالوپی مسدود است، ممکن است آزمایش لاپاروسکوپی انجام بدهید. این آزمایش اجازه می‌دهد که پزشک مستقیما لوله های فالوپی را مشاهده کند. همچنین ممکن است لقاح مصنوعی را توصیه کند. پزشک درباره گزینه‌ها با شما صحبت خواهد کرد و به شما کمک می‌کند تا بهترین تصمیم را بگیرید.
اگر با تمام این ها هنوز هم درمورد چگونگی گرفتن عکس رنگی از رحم سوالات و نگرانی هایی در ذهن شما وجود دارد، آنها را با پزشکتان درمیان بگذارید.