درمان ناباروری در ایران، پاشنه آشیل آن چیست؟

مطابق گزارش مرکز آمار ایران و بندهای دوم، سوم و ششم سیاست‌های کلی جمعیت، کاهش سن ازدواج و تغذیه سالم باعث کاهش ناباروری و پوشش بیمه‌ای درمان ناباروران است درحالی‌ که برخی به جای تمرکز بر سیاست‌های کلی جمعیت به پیگیری تصویب طرح‌های غیر کارشناسی و گزارش آمارهای غیرواقعی می‌پردازد.
زمانی که نسل جدید به سن ازدواج می‌رسند؛ خود را با پدر و مادرهایشان در زمینه‌های مختلفی ازجمله سطح رفاه و امکانات، تعداد فرزندان و سبک زندگی مقایسه می‌کنند. زندگی ساده و شیرین در کنار برخورداری از فرزند علیرغم مشکلات فراوان، توجه زوج‌های امروزی را جلب می‌کند زیرا آن‌ها نیز تربیت فرزندان را دوست دارند اما در این راه با مشکلاتی روبه‌رو هستند. مشکلاتی که بعضی ریشه‌ای و بعضی درمان‌های فوری نیاز دارد.
در همین راستا رهبر انقلاب سیاست‌های کلی جمعیت را ابلاغ نمودند و در بخش‌های مختلفی ازجمله بند یکم به ارتقاء پویایی، بالندگی و جوانی جمعیت با افزایش نرخ باروری به بیش از سطح جانشینی اشاره‌کرده‌اند.
اصطلاح ناباروری اولیه برای زوج‌های بی فرزندی به کار می‌رود که پس از حداقل یک سال تلاش بدون پیشگیری برای باروری، بچه‌دار نشده‌اند اما ناباروری ثانویه در مورد زوج‌هایی به‌کاربرده می‌شود که پس از یک یا چند بار فرزندآوری و یک سال تلاش مداوم بدون پیشگیری برای باروری، بچه‌دار نشده‌اند.

غفلت مسئولان از پیشگیری افزایش سن ازدواج و تغذیه ناسالم
انسان‌ها بر اساس قوانین و ارزش‌های متفاوتی زندگی می‌کنند و بر همین اساس وضعیت اجتماعی کشورهای خود را می‌سازند. قوانین متفاوت نتایج متفاوتی را نیز دارد که بعضی در جهت پویایی و کمال یک جامعه و بعضی در جهت رکود و سکون یک جامعه است. سبک زندگی زوج‌های جوان نیز در سرنوشت فرزندان خود و دیگران مؤثر است.

سن ازدواج یکی از مؤلفه‌های سبک زندگی است که می‌تواند از ناباروری پیشگیری کند. دختر و پسری که سن ازدواج خود را به تأخیر می‌اندازند علاوه بر بی‌توجهی به نیازهای جسمی و روانی خود باعث افزایش احتمال ناباروری اولیه یا ثانویه در طول زندگی مشترک خود هستند. مطابق پژوهش‌های صورت گرفته افزایش سن ازدواج سهم عمده‌ای در علل ناباروری برای زوج‌های ایرانیرا داراست؛ این در حالی است که بهترین زمان باروری ۳۵-۱۸ سال است و افزایش سن ازدواج نیز تأثیر منفی در روند باروری خواهد داشت چراکه بعد از ۳۵ سال قدرت باروری کاهش می‌یابد. از همین رو سیاست‌های کلی جمعیت در بند دوم بر کاهش سن ازدواج و ترویج تشکیل خانواده تأکید کرده است.
درحال حاضر با وجود سیاست‌های کلی خانواده و آمار نگران‌کننده رشد شیوع ناباروری، فراکسیون زنان مجلس و معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری بر قانونی به نام افزایش حداقل سن ازدواج برای حل مشکلات حوزه مسائل زنان و خانواده تأکیددارند. این طرح در 2 سال اخیر ارائه ‌شده است که حداقل سن ازدواج رسمی دختران و پسران را به 16 و 18 سال می‌رساند. منطقا این طرح باعث افزایش میانگین سن ازدواج و کاهش نرخ باروری می‌شود.حال باید پرسید چرا متولیان مسائل زنان و خانواده به جای پیگیری سیاست‌های کلی خانواده و اقدامات لازم برای سلامت باروری مثل کاهش هزینه‌های درمان ناباروری بر تصویب و اجرا کردن قوانین غیرکارشناسی پافشاری می‌کنند؟

۳ میلیون زوج ایرانی را دریابید
در حال حاضر در ایران ۳ میلیون زوج نابارور وجود دارد که به درمان‌های فوری احتیاج دارند. زوج‌های مبتلا به ناباروری اولیه ۲۰.۲ درصد کل زوج‌های ایرانی هستند؛ یعنی از هر ۵ زوج ایرانی حدوداً ۱ زوج نابارور است.
درمان فوری ناباروری با استفاده از عمل‌های پیشرفته کمک‌باروری اعم از IVF و ICSI (میکرواینجکشن)، دارودرمانی است. زوج‌های نابارور برای باروری به طور میانگین حداقل 3 دوره درمانی کمک‌باروری را طی می‌کنند. ازآنجایی‌که هزینه هر دوره درمانی در مراکز دولتی و خصوصی به ترتیب حداقل 6 و 12 میلیون تومان است می‌توان نتیجه گرفت در مراکز دولتی و خصوصی برای تولد هر فرزند حداقل 18 و 36 میلیون تومان هزینه انجام می‌شود همچنینباید هزینه رفت‌وآمد و اقامت خانواده‌های شهرستانی که به دلیل نبود مراکز درمانی در شهر و استان خود به مراکز دیگر شهرها میروند را نیز اضافه کرد.
در حال حاضر باوجود آمارهای نگران‌کننده و هزینه‌های سر به فلک کشیده درمان ناباروری همچنان مسئولان از اهمیت رسیدگی به درمان فوری ناباروری غافل هستند. بعضی از مسئولین ادعا می‌کنند که دولت ۸۵ درصد هزینه‌های درمان ناباروری را بر اساس تعرفه دولتی پرداخت می‌کند اما واقعیت‌های مراکز درمانی این گزارش را تأیید نمی‌کند.
در حال حاضر دولت در بیمارستان‌های دولتی از مجموع هزینه‌های 6 میلیون تومان به ازای هر دوره درمانی، تنها 1.7 میلیون تومان از هزینه زوج‌ها را پوشش می‌دهد که کمتر از 30 درصد هزینه یک دوره درمانی است. این در حالی است که هر زوج برای باروری حداقل 3 دوره درمانی نیاز دارد؛ پس دولت 85 درصد هزینه بیماران را نمی‌پردازد بلکه کم‌تر از 30 درصد یک دوره درمانی را پرداخت می‌کند.
راه‌حل رسیدگی به درمان سریع بیماران ناباروری همان‌طور که در بند سوم سیاست‌های جمعیتی آمده پوشش بیمه‌ای ناباروران است. در این بندآمده است: اختصاص تسهیلات مناسب برای مادران به‌ویژه در دوره بارداری و شیردهی و پوشش بیمه‌ای هزینه‌های زایمان و درمان ناباروری مردان و زنان و تقویت نهادها و مؤسسات حمایتی ذی‌ربط اما در ایران بیمه‌های پایه برخلاف کشورهای پیشرفته به دلیل تعریف نشدن ناباروری به عنوان بیماری تقریباً هیچ حمایت جدی‌ای از هزینه‌های درمان ناباروری نمی‌کنند.
امروزه ایران برای حل مسئله‌ها و مشکلات کشور بیش‌تر از قبل به جمعیت جوان نیاز دارد پس از مسئولان انتظار می‌رود علاوه بر پیشگیری از عوامل ناباروری مانند افزایش سن ازدواج، اعتیاد و غذای ناسالم به پوشش بیمه‌ای بیماران نابارور بپردازد همچنین از شورای عالی بیمه سلامت کشور انتظار می‌رود با تعریف ناباروری به‌عنوان یک بیماری در نظام حقوقی بیمه‌های پایه آن‌ها را ملزم به پوشش هزینه‌های درمان ناباروری اعم از هزینه‌های عمل، هزینه‌های دارویی، هزینه‌های آزمایش‌ها و سونوگرافی‌های مربوط به فرآیند درمان کند.