حکم شرعی اهدای اسپرم
لقاح مصنوعی به یک فرآیند پزشکی گفته می‌شود که در آن تخمک‌های بارور را از بدن زن گرفته و همراه با اسپرم‌های بارور یک مرد در آزمایشگاه، آماده جنین‌سازی می‌کنند.
در آغوش کشیدن و مهر ورزیدن به یک کودک و تجربه خوشایند‌ترین حس دنیا یعنی پدری و مادری آنقدر لذتبخش است که کمتر انسانی در روی زمین پیدا می‌شود دلش نخواهد چنین حسی را تجربه کند. مطابق آمار و ارقام در تمام دنیا حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد زوج‌ها نمی‌توانند چنین احساسی را تجربه کنند.همین امر موجب شده سوء‌استفاده‌های مختلفی را شاهد باشیم. خرید و فروش اسپرم نمونه‌ای از این سوء‌استفاده‌هاست؛ موضوعی که هنوز مجوز شرعی و قانونی آن صادر نشده اما برخی به نام فروش اسپرم ورزشکاران و چهره‌ها سر زوج‌های نابارور کلاه می‌گذارند و پول‌های کلانی را به جیب می‌زنند.
وقتی چند سالی از ازدواجت بگذرد و از راه‌های معمول نتوانی پدر یا مادر شوی ممکن است پایت به مراکزی کشیده شود که نه فقط امکان داشتن فرزند را به تو می‌دهند بلکه منویی جلویت می‌گذارند تا انتخاب کنی دوست داری فرزندت شبیه به چه کسی باشد. اسپرم افراد خوش تیپ، اسپرم افراد نخبه و دانشمند و اسپرم ورزشکاران انتخابی است که زوج‌های نابارور می‌توانند در برخی از مراکز داشته باشند و بنا به گزارشی که چند روز پیش در یکی از رسانه‌ها منتشر شده برای خرید اسپرم باید از ۳ تا ۱۰۰ میلیون هزینه کنید. تفاوت این قیمت‌ها بستگی به تفاوت اسپرمی دارد که شما می‌خواهید.
بر اساس اخبار منتشره اسپرم ۱۰۰ میلیونی متعلق به یک ورزشکار معروف بوده است. رضا سامانی، دبیر کمیته اخلاق پزشکی پژوهشکده رویان خرید و فروش و اهدای اسپرم در پژوهشگاه رویان را تکذیب کرد. وی در عین حال در پاسخ به این سؤال که آیا اهدای اسپرم و خریدوفروش آن در کشور انجام می‌پذیرد یا خیر، به فارس گفت: در کشور بیش از ۸۵ مرکز درمان ناباروری داریم که ممکن است در تعدادی از آنها خریدوفروش اسپرم انجام شود و بنده دراین‌باره بی‌اطلاع هستم.
ناباروری مشکل ۲۰ درصد زوج‌ها
لقاح مصنوعی به یک فرآیند پزشکی گفته می‌شود که در آن تخمک‌های بارور را از بدن زن گرفته و همراه با اسپرم‌های بارور یک مرد در آزمایشگاه، آماده جنین‌سازی می‌کنند.
طبق آمارها یکی از پنج دلیل اصلی متارکه زوج‌های ایرانی، ناباروری یکی از زوجین است. به گفته محمدمهدی آخوندی، رئیس پژوهشگاه باروری و ناباروری ابن‌سینا برای نخستین‌بار طی آمارگیری که بین ۱۷ هزار زوج ایرانی در سراسر کشور انجام گرفت، مشخص شد که 2/20 درصد زوجین ایرانی نابارورند. این آمار میزانی بالاتر از میانگین ناباروری در جهان را نشان می‌دهد. به گفته آخوندی، براساس آمار جهانی حدود 40 درصد عوامل ناباروری مردانه و 40 درصد آن زنانه است. همچنین، حدود 15درصد عوامل مشترک و حدود 5 درصد نیز عوامل ناشناخته هستند. طبق آمارهای موجود، در حال حاضر حدود 3 میلیون نفر از زوج‌های کشور از مشکلات ناباروری رنج می‌برند و سالانه حدود 15 درصد نیز به جمعیت زوج‌های نابارور کشور اضافه می‌شوند اما با وجود این بسیاری از این ناباروری‌ها از طرق مختلف قابل درمانند. تحریک تخمک‌گذاری، روش IUI یا تلقیح مصنوعی اسپرم، روش IVF با انجام لقاح تخمک و اسپرم در خارج از بدن، میکرو انجکشن یا تزریق آزمایشگاهی اسپرم به تخمک، اهدای جنین و در نهایت رحم جایگزین از جمله مواردی است که با توجه به دلایل ناباروری زوجین برای آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد. اهدای اسپرم اما از جمله روش‌هایی است که هنوز به لحاظ شرعی و قانونی در کشورمان پذیرفته نشده است.
اهدای جنین تنها روش قانونی در ایران
به گفته رضا سامانی، دبیر کمیته اخلاق پزشکی پژوهشکده رویان به‌طور کل چهار نوع اهدا در کشور انجام می‌شود که شامل اهدای تخمک، اهدای رحم جایگزین، اهدای اسپرم و اهدای جنین می‌شود که از این بین، اهدای اسپرم در این پژوهشگاه به‌هیچ‌عنوان انجام‌نشده و نخواهد شد. دبیر کمیته اخلاق پزشکی پژوهشکده رویان درباره اهدای جنین نیز گفت: برای هر زوج ناباروری که به این پژوهشکده برای باروری مراجعه می‌کنند، تعدادی زیادی جنین تولید می‌شود؛ یکی از جنین‌ها به مادر منتقل می‌شود و در صورتی که باروری موفق نباشد از باقی جنین‌های تولیدشده استفاده می‌شود و در صورتی که عمل موفقیت‌آمیز باشد بقیه جنین‌ها فریز و در رویان ذخیره می‌شوند.
وی ادامه داد: در این بین اگر زوج دیگری برای درمان ناباروری به این پژوهشگاه مراجعه کنند، با رضایت زوج‌ها از جنین‌های فریز شده برای آنها استفاده می‌شود. وی در پایان گفت: در ایران تنها اهدای جنین بر اساس قانون و کاملاً قانونی انجام می‌شود و در بقیه موارد اهدا قانون منظمی تدوین نشده است و تنها بر اساس فتواهای شرعی گرفته‌شده صورت می‌پذیرد که نیاز است برای حل برخی مشکلات قانون مشخص و جامعی برای آن دیده شود، البته در یک سال گذشته پیگیر تهیه پیش‌نویسی برای تدوین این قوانین هستیم که امیدواریم به‌زودی انجام شود.
ازدواج محارم چالش جدی اهدای اسپرم
در اروپا موضوع اهدای اسپرم یا تخمک با چارچوب‌های شدید اخلاقی و قانونی روبه‌رو است که افراد اهداکننده یا پذیرنده به موجب آن، نمی‌توانند از هویت یکدیگر مطلع شوند یا در این بین مبالغ سنگینی رد و بدل می‌شود اما همزمان شاهدیم که در برخی دیگر کشورها همچون ایالات متحده امریکا، این چارچوب‌ها قرار داده نشده و با توجه به نگاه بازار آزاد به این موضوع به هیچ وجه مسائل اخلاقی و انسانی آن مهم نبوده و بیشتر وجه اقتصادی آن مهم است. فاکس‌نیوز در گزارشی از نگرانی کارشناسان امریکایی درباره این مسئله نوشته است. بر اساس این گزارش آنان نگرانند فقدان مقررات در مورد اهدای اسپرم به ازدواج محارم منجر شود. از آنجایی که مقوله اهدای اسپرم فاقد مقررات است در بسیاری از موارد امکان دارد که یک پدر دارای کودکان بسیاری باشد و این نوزادان حاصل از اسپرم اهدا شده پدر مشترک به صورت غیر عمد و ناخواسته با خواهر یا برادر خود ازدواج کنند. کودکانی که از یک اهداکننده مشترک حاصل شده‌اند، ممکن است دارای ژن‌های بیماری‌‌زای مشابهی باشند و آن ژن را در جمعیت منتشر کنند. هم اکنون در فرانسه و سوئد قوانین محدودکننده اهدای اسپرم وجود دارد اما در امریکا درباره این موضوع قانون مشخصی وجود ندارد و تنها اصول راهنمای مورد توصیه، ملاک عمل هستند.
نگاه فقهی به فروش یا اهدای اسپرم
اگر به سراغ استفتائات فقهی بروید در پاسخ تمامی علما به سؤال «تزریق نطفه مرد اجنبی به رحم زنی که شوهرش فاقد اسپرم است»، جایز نیست و اشکال دارد است. آیت‌الله سیستانی در این باره می‌گوید:جایز نیست ولی اگر تخمک زن را با اسپرم مرد در خارج از رحم بارور کنند و سپس در رحم قرار دهند جایز است و در این صورت هم فرزند آن مرد نخواهد بود بلکه فرزند صاحب اسپرم است. دفتر حضرت آیه‌الله العظمی خامنه‌ای(مدظله‌العالی) پاسخ داده‌اند «تلقیح زن از طریق نطفه مرد اجنبى فى نفسه اشکال ندارد، ولى باید از مقدمات حرام از قبیل نگاه و لمس حرام و غیر آنها اجتناب شود، به هر حال در صورتى که با این روش کودکى به دنیا بیاید ملحق به شوهر آن زن نمى‌‌شود، بلکه ملحق به صاحب نطفه و به زنى است که صاحب رحم و تخمک است». اما برخی از علما هم با این موضوع مخالفند. این مسئله از جمله مسائل فقهی‌ای نیست که درباره آن اتفاق‌نظر وجود داشته باشد.
سقوط در چاله علم
اینجا پای تولد و سرنوشت یک انسان در میان است. برای صدور یا عدم صدور جواز در چنین مسئله‌ای نیازمند مطالعات و بررسی‌های فقهی، حقوقی و اخلاقی هستیم تا مبادا یک بار دیگر انسانیت در چاله علم و تکنولوژی سقوط کند.
وقتی چند سالی از ازدواجت بگذرد و از راه‌های معمول نتوانی پدر یا مادر شوی ممکن است پایت به مراکزی کشیده شود که نه فقط امکان داشتن فرزند را به تو می‌دهند بلکه منویی جلویت می‌گذارند تا انتخاب کنی دوست داری فرزندت شبیه به چه کسی باشد. اسپرم افراد خوش تیپ، اسپرم افراد نخبه و دانشمند و اسپرم ورزشکاران انتخابی است که زوج‌های نابارور می‌توانند در برخی از مراکز داشته باشند و بنا به گزارشی که چند روز پیش در یکی از رسانه‌ها منتشر شده برای خرید اسپرم باید از ۳ تا ۱۰۰ میلیون هزینه کنید. تفاوت این قیمت‌ها بستگی به تفاوت اسپرمی دارد که شما می‌خواهید.
بر اساس اخبار منتشره اسپرم ۱۰۰ میلیونی متعلق به یک ورزشکار معروف بوده است. رضا سامانی، دبیر کمیته اخلاق پزشکی پژوهشکده رویان خرید و فروش و اهدای اسپرم در پژوهشگاه رویان را تکذیب کرد. وی در عین حال در پاسخ به این سؤال که آیا اهدای اسپرم و خریدوفروش آن در کشور انجام می‌پذیرد یا خیر، به فارس گفت: در کشور بیش از ۸۵ مرکز درمان ناباروری داریم که ممکن است در تعدادی از آنها خریدوفروش اسپرم انجام شود و بنده دراین‌باره بی‌اطلاع هستم.
ناباروری مشکل ۲۰ درصد زوج‌ها
لقاح مصنوعی به یک فرآیند پزشکی گفته می‌شود که در آن تخمک‌های بارور را از بدن زن گرفته و همراه با اسپرم‌های بارور یک مرد در آزمایشگاه، آماده جنین‌سازی می‌کنند.
طبق آمارها یکی از پنج دلیل اصلی متارکه زوج‌های ایرانی، ناباروری یکی از زوجین است. به گفته محمدمهدی آخوندی، رئیس پژوهشگاه باروری و ناباروری ابن‌سینا برای نخستین‌بار طی آمارگیری که بین ۱۷ هزار زوج ایرانی در سراسر کشور انجام گرفت، مشخص شد که 2/20 درصد زوجین ایرانی نابارورند. این آمار میزانی بالاتر از میانگین ناباروری در جهان را نشان می‌دهد. به گفته آخوندی، براساس آمار جهانی حدود 40 درصد عوامل ناباروری مردانه و 40 درصد آن زنانه است. همچنین، حدود 15درصد عوامل مشترک و حدود 5 درصد نیز عوامل ناشناخته هستند. طبق آمارهای موجود، در حال حاضر حدود 3 میلیون نفر از زوج‌های کشور از مشکلات ناباروری رنج می‌برند و سالانه حدود 15 درصد نیز به جمعیت زوج‌های نابارور کشور اضافه می‌شوند اما با وجود این بسیاری از این ناباروری‌ها از طرق مختلف قابل درمانند. تحریک تخمک‌گذاری، روش IUI یا تلقیح مصنوعی اسپرم، روش IVF با انجام لقاح تخمک و اسپرم در خارج از بدن، میکرو انجکشن یا تزریق آزمایشگاهی اسپرم به تخمک، اهدای جنین و در نهایت رحم جایگزین از جمله مواردی است که با توجه به دلایل ناباروری زوجین برای آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد. اهدای اسپرم اما از جمله روش‌هایی است که هنوز به لحاظ شرعی و قانونی در کشورمان پذیرفته نشده است.
اهدای جنین تنها روش قانونی در ایران
به گفته رضا سامانی، دبیر کمیته اخلاق پزشکی پژوهشکده رویان به‌طور کل چهار نوع اهدا در کشور انجام می‌شود که شامل اهدای تخمک، اهدای رحم جایگزین، اهدای اسپرم و اهدای جنین می‌شود که از این بین، اهدای اسپرم در این پژوهشگاه به‌هیچ‌عنوان انجام‌نشده و نخواهد شد. دبیر کمیته اخلاق پزشکی پژوهشکده رویان درباره اهدای جنین نیز گفت: برای هر زوج ناباروری که به این پژوهشکده برای باروری مراجعه می‌کنند، تعدادی زیادی جنین تولید می‌شود؛ یکی از جنین‌ها به مادر منتقل می‌شود و در صورتی که باروری موفق نباشد از باقی جنین‌های تولیدشده استفاده می‌شود و در صورتی که عمل موفقیت‌آمیز باشد بقیه جنین‌ها فریز و در رویان ذخیره می‌شوند.
وی ادامه داد: در این بین اگر زوج دیگری برای درمان ناباروری به این پژوهشگاه مراجعه کنند، با رضایت زوج‌ها از جنین‌های فریز شده برای آنها استفاده می‌شود. وی در پایان گفت: در ایران تنها اهدای جنین بر اساس قانون و کاملاً قانونی انجام می‌شود و در بقیه موارد اهدا قانون منظمی تدوین نشده است و تنها بر اساس فتواهای شرعی گرفته‌شده صورت می‌پذیرد که نیاز است برای حل برخی مشکلات قانون مشخص و جامعی برای آن دیده شود، البته در یک سال گذشته پیگیر تهیه پیش‌نویسی برای تدوین این قوانین هستیم که امیدواریم به‌زودی انجام شود.
ازدواج محارم چالش جدی اهدای اسپرم
در اروپا موضوع اهدای اسپرم یا تخمک با چارچوب‌های شدید اخلاقی و قانونی روبه‌رو است که افراد اهداکننده یا پذیرنده به موجب آن، نمی‌توانند از هویت یکدیگر مطلع شوند یا در این بین مبالغ سنگینی رد و بدل می‌شود اما همزمان شاهدیم که در برخی دیگر کشورها همچون ایالات متحده امریکا، این چارچوب‌ها قرار داده نشده و با توجه به نگاه بازار آزاد به این موضوع به هیچ وجه مسائل اخلاقی و انسانی آن مهم نبوده و بیشتر وجه اقتصادی آن مهم است. فاکس‌نیوز در گزارشی از نگرانی کارشناسان امریکایی درباره این مسئله نوشته است. بر اساس این گزارش آنان نگرانند فقدان مقررات در مورد اهدای اسپرم به ازدواج محارم منجر شود. از آنجایی که مقوله اهدای اسپرم فاقد مقررات است در بسیاری از موارد امکان دارد که یک پدر دارای کودکان بسیاری باشد و این نوزادان حاصل از اسپرم اهدا شده پدر مشترک به صورت غیر عمد و ناخواسته با خواهر یا برادر خود ازدواج کنند. کودکانی که از یک اهداکننده مشترک حاصل شده‌اند، ممکن است دارای ژن‌های بیماری‌‌زای مشابهی باشند و آن ژن را در جمعیت منتشر کنند. هم اکنون در فرانسه و سوئد قوانین محدودکننده اهدای اسپرم وجود دارد اما در امریکا درباره این موضوع قانون مشخصی وجود ندارد و تنها اصول راهنمای مورد توصیه، ملاک عمل هستند.
نگاه فقهی به فروش یا اهدای اسپرم
اگر به سراغ استفتائات فقهی بروید در پاسخ تمامی علما به سؤال «تزریق نطفه مرد اجنبی به رحم زنی که شوهرش فاقد اسپرم است»، جایز نیست و اشکال دارد است. آیت‌الله سیستانی در این باره می‌گوید:جایز نیست ولی اگر تخمک زن را با اسپرم مرد در خارج از رحم بارور کنند و سپس در رحم قرار دهند جایز است و در این صورت هم فرزند آن مرد نخواهد بود بلکه فرزند صاحب اسپرم است. دفتر حضرت آیه‌الله العظمی خامنه‌ای(مدظله‌العالی) پاسخ داده‌اند «تلقیح زن از طریق نطفه مرد اجنبى فى نفسه اشکال ندارد، ولى باید از مقدمات حرام از قبیل نگاه و لمس حرام و غیر آنها اجتناب شود، به هر حال در صورتى که با این روش کودکى به دنیا بیاید ملحق به شوهر آن زن نمى‌‌شود، بلکه ملحق به صاحب نطفه و به زنى است که صاحب رحم و تخمک است». اما برخی از علما هم با این موضوع مخالفند. این مسئله از جمله مسائل فقهی‌ای نیست که درباره آن اتفاق‌نظر وجود داشته باشد.
سقوط در چاله علم
اینجا پای تولد و سرنوشت یک انسان در میان است. برای صدور یا عدم صدور جواز در چنین مسئله‌ای نیازمند مطالعات و بررسی‌های فقهی، حقوقی و اخلاقی هستیم تا مبادا یک بار دیگر انسانیت در چاله علم و تکنولوژی سقوط کند.
منبع:
روزنامه جوان
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼