کوچک بودن دور سر نوزاد، درمان

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: من فرزند دختری دارم که متولد ۵ تیر ۹۴ است در حال حاضر دور سر ۴۱.۵ می باشد، کودک از لحاظ رفتاری به نظر نرمال می رسد، حتی تا حدودی باهوش هم به نظر می آید. نسبت به رفتارها عکس العمل قوی دارد. مثلا همیشه وقتی نام پدرش را می شنود به سمت در نگاه می کند (از 4ماهگی ) یا در 9 ماهگی به سوال های مثل بشین، برو، اون وسیله را به من بده یا از من بگیر، جواب مثبت می دهد. اما شنیده ام دور سرش کوچک است و از نظر هوشی پایین است؟

پاسخ دکتر فاطمه هدی فلاح، متخصص کودکان:
معمولا اندازه دور سر نوزاد تا یک سالگی باید 46 تا 47 سانت باشد که تا یک سالگی این اندازه ۳ برابر می شود به همین دلیل ما انتظار داریم که دور سر نوزاد در ۳ ماهه اول تولد، هر ماه ۲ سانت دور سرش رشد کند. همچنین برای اینکه بتوانیم اندازه دور سر نوزاد شما را درست تخمین بزنیم نیاز به اندازه دور سر هنگام تولد، وزن بدو تولد، سر وقت به دنیا آمدن، آهنگ رشد نوزاد (سرعت رشد)، بسته بودن ملاج یا شل بودنش و نارس بودن آن هم برای ما بسیار مهم است. علت های زیادی برای کوچک بودن دور سر نوزاد شما وجود دارد که این علامتی از یک اختلال را نشان می دهد، اگر علت زمینه آن مشخص شود می تواند بر روی تکامل نوزاد و یا هوشش تاثیرگذار باشد که در بسیاری از موارد اگر ملاج نوزاد طبیعی و نرمال باشد این کوچک بودن دور سر نوزاد می تواند قابل درمان باشد. بهتر است که شما برای مطلع شدن از وضعیت دختر خود حتما به متخصص اطفال مراجعه کنید.

مهمترین مطالب در این‌باره:
اندازه دور سر نوزاد چگونه تغییر می کند؟
میزان دور سر نوزاد حین تولد به سن بارداری حین تولد بستگی دارد. اگر مادر بارداری کامل نه ماهه را طی کرده باشد، دور سر کودک در حدود ۳۲ تا ۳۵ سانتی متر خواهد بود درحالی که با بارداری پیش از موعد و تولد نوزاد نارس دور سر کودک کمتر می باشد. رشد دور سر کودک در شیرخوارگی بسیار سریع رخ می دهد. در طی یک سال اول دور سر کودک ۱۲ سانتی متر رشد می کند که ۹ سانتی متر آن مربوط به ۶ ماه اول و ۳ سانتی متر آن در ۶ ماهه دوم سال اول عمر اتفاق می افتد. پس دور سر کودک باید براساس سن بارداری و سن او محاسبه شود.

میزان رشد دور سر نوزاد در یک سال اول را می دانید؟
میزان رشد دور سر نوزاد در دوره یک سال اول شیرخوارگی بسیار سریع رخ می دهد. در طی یک سال اول دور سر کودک بیش از ۱۲ سانتی متر رشد می کند که ۹ سانتی متر آن مربوط به ۶ ماه اول و ۳ سانتی متر آن در ۶ ماهه دوم سال اول عمر اتفاق می افتد. میزان رشد دور سر کودک به این صورت است که در سه ماهه اول ماهی ۲ سانتی ‌متر به دور سر کودک اضافه می شود. در سه ماهه دوم ماهی یک سانتی ‌متر و در شش ماهگی تا یک سالگی، هر ماه نیم سانتی ‌متر به دور سر کودک اضافه می‌شود.

کی می گوییم رشد دور سر نوزاد کافی نیست؟
وقتی رشد دور سر نوزاد به اندازه کافی نباشد و معاینه پزشک اعصاب کودکان نشان دهنده پاتولوژیک بودن بیماری باشد، به این بیماری میکروسفالی گفته می شود. دور سر کوچک یا میکروسفالی علتهای متعددی دارد که شامل عوامل ارثی و محیطی می شوند. درصورت بروز نقص در یک نوع ژنی که در رشد و تحول سلول‌های عصبی نقش اساسی دارد میکروسفالی ایجاد می شود. بالا بودن سطح فنیل آلانین در مادری که به صورت مغلوب، ژن ابتلا به بیماری فنیل کتونوری را داراست و علامت دیگری از این بیماری ندارد؛ موجب بروز میکروسفالی در جنین می شود که ابتلا به این بیماری همراه با عقب ماندگی ذهنی است. عوامل دیگری مانند تماس جنین با اشعه ایکس، داروهای مورد استفاده مادر مانند کورتون و عفونتهای ویروسی مادر همچون آبله مرغان و سرخک می تواند موجب بروز میکروسفالی در نوزاد شود.

علت رشد کم دور سر نوزاد چیست؟
علت رشد کم دور سر نوزاد یا میکروسفالی به دلیل علتهای متعددی است که شامل طیف وسیعی از عوامل ارثی و محیطی می شوند.
وقتی والدین نسبت فامیلی داشته باشند، علت رشد کم دور سر نوزاد می تواند به علت جهش های ژنتیک باشد. درصورت بروز نقص در یک نوع ژنی که در رشد و تحول سلول‌های عصبی نقش اساسی دارد میکروسفالی ایجاد می شود.

عوارض رشد کم دور سر نوزاد چیست؟
دور سر کوچک می‌تواند باعث ناتوانی وسیع گفتاری و حرکتی شود. کودکان مبتلا به دور سر کوچک بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های عصبی دیگر مانند صرع، فلج مغزی، عقب ماندگی ذهنی و ناتوانیهای بینایی و شنوایی قرار می گیرند. در بررسی های دانشمندان آمده است که حدود ۴۵ درصد کودکان مبتلا به میکروسفالی دچار صرع، حدود ۲۰ درصد آنها دچار فلج مغزی و حدود ۵۰ درصد این بیماران دچار عقب ماندگی ذهنی هستند.