نوزاد تازه متولد شده، همه نگرانی مادران!

۱. سر نوزادم غیر عادی است
اگر سر نوزادتان یک کم عجیب به نظر می‌رسد و مخروطی شکل است، دلیل آن این است که احتمالاً ساعاتی خود را در لگن شما چپانده بوده است. شکاف‌های جمجمه به آن اجازه می‌دهد تا برای عبور از مجرای زایمان انعطاف پذیر‌تر باشد. دکتر آننا هانسن، نوزاد‌شناس بیمارستان باستون و استادیار پزشکی اطفال در دانشکدهٔ پزشکی هاروارد، می‌گوید: «این مساله مانع از شکستن جمجمه یا آسیب دیدن مغز در حین زایمان طبیعی می‌شود.»
نقص‌های دیگری نیز می‌تواند در ظاهر کودکتان وجود داشته باشد. اگر به بینی‌اش فشار بیاید، سوراخ بینی او ممکن است کمی له شود. تجمع مایعات زیر پوست او باعث می‌شود که چشم‌هایش متورم به نظر بیاید و در صورت استفاده از فرسپس یا دستگاه مکش برای زایمان ممکن است کبودی‌های کوچکی روی صورت و پوست سرش دیده شود. نوزاد شما کم کم اثر هنری زیبایی خواهد شد. صبر داشته باشید به زودی‌‌ همان فرشته‌ای می‌شود که تصورش را می‌کردید.

۲. نوزاد من زیادی ورجه وورجه می‌کند
نوزاد بعد از ماه‌ها حلقه زدن در کیسه‌ای از آب در محیط گرم ونرم و امن و امان رحم، حالا در این دنیا کلی جا برای تکان خوردن دارد (بدون هیچ محدودیتی بر اعضای بدنش). او هنوز یاد نگرفته است که چگونه بدنش را در این محیط جدید کنترل کند، بنابراین به قصد دادن یک تکان کوچک به دستانش، یک دفعه دستش را با تکان شدیدی حرکت می‌دهد. کودکان همچنین ذاتاً دارای واکنش ناگهانی و جهشی هستند؛ وقتی نوزاد احساس می‌کند که می‌خواهد از جایی بیافتد یا شوکه می‌شود، ناگهان بازوانش را پرت می‌کند، دست‌هایش را باز می‌کند، سرش را به عقب می‌برد و بعد سریع بازوانش را به حالت اول باز می‌گرداند. این واکنش در سه ماهگی از بین می‌رود. سیستم عصبی کودک نیز که هنوز در حال رشد است، بیشتر از آنچه لازم است پالس‌های الکتریکی به ماهیچه ارسال می‌کند که این مساله با عث می‌شود چانهٔ نوزاد یا پا‌هایش بلرزد. ظرف دو هفته که بیشتر با مسائل پیرامون خود آشنا شد، این لرزش‌ها کمتر می‌شود. بیشتر این لرزش‌ها جای نگرانی ندارد اما اگر این لرزش‌ها ریتمیک هستند و وقتی به پای او دست می‌زنید، لرزش پا‌هایش همچنان ادامه دارد، به پزشک مراجعه کنید.

3. بیضهٔ نوزاد من خیلی بزرگ است
باید بدانید که این مساله هیچ ربطی به وراثت یا هورمون‌های دارای قدرت ماورالطبیعی ندارد. این ورم‌ها در اصل نتیجه فشارهایی است که هنگام زایمان به نوزادتان وارد شده است و نیز این ممکن است به خاطر جمع شدن مایعات در بافت آن باشد. همچنین در همهٔ کودکان هنوز هورمون‌های مادر در جریان است. در پسر‌ها این هورمون‌ها باعث ورم بیضه می‌شود و در دختر‌ها نیز باعث ورم لُب‌ها می‌شود. ظرف دو روز ورم اندام تناسلی او می‌خوابد.

۴. نوزاد من همیشه گرسنه است
روزهای اول شاید احساس کنید که ۲۴ ساعته دارید به او غذا می‌دهید. اینکه نوزاد دائم سینه‌تان را می‌مکد، شیوهٔ طبیعی برای افزایش شیرتان است تا جوابگوی اشتهای روز افزون او باشد. همچنین دلیل دیگر آن این است که شیر مادر خیلی زود هضم می‌شود و خیلی کامل‌تر از شیر خشک جذب می‌شود. نوزادتان باید رشد کند و برای همین نیاز به شیر زیادی دارد. ظرف ۶ ماه وزن او دو برابر می‌شود و نیاز به دریافت کالری بیشتری خواهد داشت.در روز‌های اول رشد کودکتان، انتظار گرسنگی بیش از حد او را داشته باشید، مخصوصاً ۴ تا ۶ هفته اول. گلید کرتیس، پزشک زنان و نویسنده کتاب «هفته به هفتهٔ سال اول زندگی نوزادتان» می‌گوید: «فقط حواستان باشد که علائمی که او مخابره می‌کند، همگی نشان دهندهٔ گرسنگی او نیست و تنها چیزی که او می‌خواهد آسایش و نزدیک بودن شما به اوست.»اگر ظرف ۲ تا ۳ ساعت اول غذایش را خورده است، سعی کنید او را در آغوش بگیرد یا او را قنداق کنید تا شاید آرام شود.

5. دست و پا‌های نوزادم سرد است
قبل از اینکه سراغ دستگاه تنظیم کنندهٔ دما بروید یا کوچولویتان را دور پتو بپیچید به بالاتنهٔ او دست بزنید، اگر بالا تنهٔ او گرم و صورتی رنگ است، سردش نیست. از آنجا که سیستم جریان خون کودک هنوز در حال رشد است، خون دفعات بیشتری به اندام‌ها و سیستم‌های مهم او که نیاز بیشتری دارند، می‌رود. دست و پاهای او آخرین قسمت‌های اعضای بدن هستند که خون دریافت می‌کنند. ممکن است ۳ ماه طول بکشد تا جریان خون او با زندگی خارج از رحم سازگاری پیدا کند. همین که کودکتان فعال‌تر و پر تحرک‌تر شود، جریان خون او بهتر می‌شود.

۶. در پوشک نوزادم خون دیدم
ه‌مان هورمون‌های مادری که باعث ورم اندام تناسلی شده‌اند، مسئول تخلیهٔ خون نوزاد‌ها از راه واژن که در برخی از نوزادن دختر دیده می‌شود، هستند. در هفته‌های اول اگر خون خیلی کمی یا لکی در پوشک او دیدید نگران نشوید. این پریود کوتاه مدت معمولاً فقط چند روز طول می‌کشد. گاهی وقت‌ها ممکن است غلیظ شدن ادرار او که ممکن است در پوشک او تیره به نظر بیاید با خون اشتباه شود. اما وجود خون قرمز روشن امری غیر طبیعی است و باید به پزشک مراجعه کنید.

7. لب نوزادم ورم کرده است
لب بسیاری از نوزدان به خاطر مکیدن شدید شیر یا شیشه شیر ورم می‌کند. در برخی موارد، این ورم در هنگام تولد دیده می‌شود که دلیل آن به خاطر مکیدن شصت انگشت در رحم مادر است. پینه‌ای که در اثر مکیدن ایجاد شده، هیچ گونه ناراحتی برای کودکتان ایجاد نمی‌کند. در واقع رشد پوست باعث سفت شدن لب‌ها شده و می‌تواند گرفتن نوک سینه در دهان را راحت‌تر کند. این پینه‌ها ظرف چند ماه خود به خود رفع می‌شوند. یا ممکن است یک روز ظاهر شوند و روز دیگر رفع گردند.

۸. مدفوع کودکم شبیه اسهال است
بچه‌هایی که شیر مادرشان را می‌نوشند، مدفوعی به رنگ زرد خردلی دارند که به شکل مایع و بی‌شکل است. در حالی که بچه‌هایی که شیر خشک مصرف می‌کنند، دارای مدفوع سفت‌تر با رنگ متمایل به قهوه‌ای و با غلظتی شبیه غلظت بستنی نرم هستند. برخی از کودکان در طی روز دوازده بار مدفوع می‌کنند، درحالی که برخی دیگر فقط چند بار در هفته این کار را انجام می‌دهند. اگر وزن کودکتان بیشتر می‌شود و هیچ دردی در شکم یا نفخ ندارد، تعداد مدفوع او عادی است.تشخیص مدفوع از اسهال سخت است، مخصوصاً اگر شیر خودتان را به او می‌دهید. نوزادانی که شیر مادرشان را می‌خورند، معمولاً بعد از هر بار شیر دهی مدفوع می‌کنند (به این عمل رفلاکس معده روده‌ای می‌گویند؛ هرگاه شیر وارد معده می‌شود، یک چیزی از سر دیگر بیرون می‌آید) و مدفوع آن‌ها به طور طبیعی شل‌تر است. بهترین کار این است که با مسائل عادی کودکتان آشنا شوید.اگر دفعات تخلیهٔ مدفوع، حجم یا غلظت آن تغییر زیادی کرده است، به پزشک مراجعه کنید.

9. نوزادم مدام عطسه می‌کند
نوزادان زیاد عطسه می‌کنند، اما دلیل آن سرماخوردگی یا بیماری نیست. این فقط شیوه‌ای برای تمیز کردن حفره بینی و مجرای تنفسی از مخاط‌ها و ذراتی است که هنگام تولد با او بودند. عطسه همچنین به باز شدن مجدد مجرای بینی که موقتاً گرفته شده بود، کمک می‌کند. دکتر کرتیس می‌گوید: «وقتی مادر به نوزاد شیر می‌دهد، بینی او پهن شده یا یک طرف بینی او بسته می‌شود، بعد از شیردهی نوزاد ممکن است نفس بگیرد یا عطسه کند تا راه بینی‌اش را دوباره باز کند.

۱۰. پوست نوزادم پوسته پوسته شده است
در حالی که کودکتان در تالابی از مایع آمنیوتیک شناور بود، پوست او به وسیلهٔ ماده‌ای مومی به نام ورنیکس پوشیده شده بود که کاملاً از محیط آبکی محافظت می‌کرد. اما همین که در معرض هوا قرار می‌گیرد، ورنیکس از بدن او جدا می‌شود، لایه خارجی پوست او خشک شده و پوسته پوسته می‌شود. ممکن است تمام پوست بدن نوزادتان پوسته پوسته شود. هرچند که این مساله بیشتر در دست و پاهای او مشهود است. سعی نکنید که این پوسته‌ها را از بدن او جدا کنید، ممکن است پوستی را که آمادهٔ ریختن نیست، از بدنش جدا کنید. همچنین نیازی به مرطوب کننده نیست. این پوسته‌ها معمولاً بعد از یک تا دو هفته رفع می‌شوند.

11. تنفس نوزادم غیر عادی است
شاید شما هم مثل بسیاری از پدر و مادر‌های خوب هر شب خم می‌شوید تا صدای تنفس او را بشنوید و ممکن است گاهی اوقات از دیدن تنفس غیر عادی او مضطرب شوید. اما داشتن مکث کوتاه و بعد نفس‌زنی تند در کودکان امری طبیعی است. دکتر کرتیس می‌گوید: نگه داشتن نفس و نفس‌زنی تند‌گاه به‌گاه، بخشی از رشد دیافراگم (ماهیچه‌ای که عمل تنفس را ممکن می‌سازد) کودک است. مکث به اندازهٔ ۲۰ ثانیه طبیعی است. وقتی کودک به ۶ ماهگی برسد، تنفس منظم تری خواهد داشت.نگران سندروم مرگ ناگهانی کودک (SIDS) هستید و باید از این مسله آگاه باشید. کودکتان را به پشت بخوابانید، تمامی رخت خواب‌های نرم و عروسک‌ها را از دسترس او خارج کنید و سیگار نکشید. اگر کودکتان بیش از ۲۰ ثانبه نفس نکشد (علامت حبس نفس) یا اگر رنگ و روی او آبی رنگ یا اعضای بدنش شل شده است، به پزشک مراجعه کنید.

۱۲. همه گریه‌های کودکم شبیه به هم است
شاید شنیده باشید که مادر‌ها چگونه به طور غریزی فقط با صدای گریه کودک تشخیص می‌دهند که آیا کودکشان گرسنه است، خسته است و یا نیاز به تعویض پوشک دارد. اما اگر هنوز زبان کودکتان را خوب یاد نگرفته‌اید، نگران نباشید. دکتر هاسن می‌گوید:» با گذشت زمان گریه بلند او که ناشی از درد هستند یا ناله‌های رام پذیر که عامل آن خستگی نوزادتان است را از هم تشخیص می‌دهید. معمولاً گریهٔ گرسنگی بین فاصله زمانی شیر دهی رخ می‌دهد، اما بعضی از بچه‌ها وقتی می‌خواهند که‌‌ همان لحظه به آن‌ها شیر بدهید، گریهٔ شدید‌تر و بلند تری دارند. روزهای اول خیلی مهم نیست که چرا گریه می‌کند (بعضی وقت‌ها بدون هیچ دلیلی گریه می‌کند)، اما باز هم باید همانطور عاشقانه به او پاسخ دهید این تنها چیزی است که کودکتان می‌خواهد و به آن نیاز دارد.
مترجم: مریم انصاری