واکنش نوزاد به صدا، چند ماهگی منتظرش باشم؟

مردمک چشم‌های نوزاد به نور واکنش نشان می‌دهد. سر و چشمانش را به سوی منبع نور روشن برمی‌گرداند. به نور آفتاب منتشر از پنجره، نور چراغ روی میز یا دیوار سفید رنگ نورانی خیره می‌شود.

واکنش ها و رشد نوزاد، یک تا سه ماهگی

دکتر مهناز صلحی، دکترای تخصصی بهداشت و ارتقا سلامت: وقتی نوزاد به پشت (طاق باز) خوابیده باشد، سرش را به یک طرف می‌چرخاند و بازو و پای همان طرف را به سمت بیرون می‌کشد یا هر دو بازویش خم و زانوهایش از هم جدا می‌شود و کف پاها به طرف داخل می‌چرخد.

در این دوره از رشد شاهد رفتارهای زیر خواهیم بود
۱- حرکات بزرگ و نامنظم دست و پاها وجود دارد و بازوها فعالتر از پاها هستند. در موقع استراحت دست‌ها را بسته نگاه می‌دارد و انگشت شست به داخل می‌چرخد اما گاه گاهی باز کردن دست‌ها شروع می‌شود. انگشتان و پنجه‌هایش در امتداد حرکات ماهیچه‌های بازکننده دست و پاها به سمت بیرون حرکت می‌کنند. هنگامی که با انگشت گونه‌اش را در قسمت کنار لب لمس کنیم، به منظور مکیدن آن به همان طرف بر می‌گردد. زمانی که گوشش به آرامی مالش داده شود سرش را دور می‌کند.

۲- وقتی از رختخوابش برداشته می‌شود، سرش در حالی که شل است پایین می‌افتد مگر اینکه با دست نگه داشته شود. هنگامی که دستانش را بگیریم و به سمت خود بکشیم تا از حالت درازکش بلند شود و بنشیند، تا وقتی بدنش عمود شود سرش عقب می‌ماند و قبل از اینکه سر به سمت جلو بیفتد یک لحظه راست می‌شود.

۳- وقتی در وضعیت نشسته نگه‌داشته شود پشتش یک انحنای کامل پیدا می‌کند.

۴- وقتی نوزاد را از شکمش آویزان نگه می‌داریم، سرش با بدنش در یک خط قرار می‌گیرد و لب‌هایش حالت نیمه باز دارد.

۵- هنگامی که نوزاد را روی شکم قرار دهیم (حالت دمر)، فوری سرش به همان طرف خم می‌شود، بازوها و پاهایش خم می‌شود، آرنج‌هایش از بدن دور می‌شوند و کفل‌هایش تا حدی بالا می‌رود. ۶- وقتی نوزاد روی سطح سفتی نگه داشته شود، پاهایش را به پایین فشار می‌دهد، بدنش را صاف می‌کند و معمولاً واکنشی برای حرکت «راه رفتن» انجام می‌دهد. تحریک کف پا با لبه میز حالت «توقف بر لبه پیاده رو» را ایجاد می‌کند.

بینایی و حرکات ظریف
7- مردمک چشم‌های نوزاد به نور واکنش نشان می‌دهد. سر و چشمانش را به سوی منبع نور روشن برمی‌گرداند. به نور آفتاب منتشر از پنجره، نور چراغ روی میز یا دیوار سفید رنگ نورانی خیره می‌شود. نور چراغ قوه کوچک را در فاصله سی سانتی‌متری با چشم‌هایش دنبال می‌کند. وقتی نور چراغ قوه کوچک، مستقیم به چشم‌هایش تابانده شود، چشم‌هایش را می‌بندد.

به اسباب بازی درخشان آویزانی که در فاصله بینایی پانزده تا بیست و پنج سانتی‌متری نوزاد نگه داشته شده و به آرامی به سمت صورت او نزدیک و دور می‌شود، خیره نگاه می‌کند. در این سن کودک متمرکز می‌شود و حالت دنبال کردن اشیاء یا صورت افراد با چشم به طور افقی از یک طرف به سمت خط وسط همراه با حرکت صورت در ربع دایره یا بیشتر، قبل از اینکه سر از عقب به طرفین بیفتد وجود دارد.

8 و 9- از حدود سه هفتگی، وقتی در حال شیرخوردن است یا با او صحبت می‌شود به صورت فرد آشنا که نزدیک به اوست نگاه می‌کند، همچنین هشیاری نسبت به حرکات بیانی چهره افزایش می‌یابد. چشمک زدن تدافعی در شش تا هشت هفتگی نوزاد به وجود می‌آید.

در این سن نوزاد با شنیدن صداهای ناگهانی از جا می‌پرد، سفت می‌شود، می‌لرزد، چشمک می‌زند، چشم‌هایش را به طرف بالا می‌گرداند، کفل‌هایش را باز می‌کند، انگشتان و پنجه‌هایش را به سمت بیرون حرکت می‌دهد و ممکن است گریه کند. وقتی زنگ کوچکی به آرامی به صدا درمی‌آید حرکات او به طور آنی قطع می‌شود، ممکن است چشم‌ها و سرش را به سوی منبع صدا حرکت دهد اما هنوز نمی‌تواند منبع صدا را تعیین کند.

جیغ و داد کردن متوقف می‌شود و به طور معمول به سمت صدای نزدیک گفتار انسانی یا سروصدای بلند و طولانی مانند صدای جاروبرقی برمی‌گردد. اما هنگامی که خودش جیغ می‌زند یا شیر می‌خورد این کار را نمی‌کند. زمانی که خشنود و راضی است با گلویش سروصدای کمی تولید می‌کند.

از هفته پنجم یا ششم در پاسخ به گفتار والدینش یا کسی که از او مراقبت می‌کند، از خود صدا در می‌آورد. هنگامی که گرسنه است یا ناراحت است به شدت گریه می‌کند.

تذکر:

بچه‌هایی که دچار آسیب شنوایی هستند هم رفلکس متداول گریه کردن و سروصدا درآوردن را دارند اما هنگامی که آسیب شنوایشان خیلی شدید باشد، واکنش از جا پریدن را فقط نسبت به سر و صداهای ناگهانی نشان می‌دهند. کودکانی که دچار آسیب شدید بینایی هستند هم ممکن است چشمانشان را به سوی وسیله صداساز حرکت دهند. بنابراین همیشه باید دنبال کردن با چشم و پاسخ شنوایی، به طور جداگانه آزمایش شود.

رفتار اجتماعی و بازی
در این سن نوزاد به خوبی می‌مکد. وقتی در حال شیرخوردن یا تقلا نباشد، بیشتر اوقات می‌خوابد. هنوز بیان او مبهم است اما در مقایسه با قبل هوشیارتر می‌شود، در حدود پنج یا شش هفتگی لبخند زدن اجتماعی و صداسازی برای پاسخ دادن ایجاد می‌شود.

به طور معمول دست‌ها بسته است اما اگر باز باشد وقتی کف دستش با انگشت لمس شود، آن را چنگ می‌زند. وقتی از جایش برداشته شود و با او صحبت کنند گریه را قطع می‌کند. برای نگاه کردن به صورت فردی که نزدیک اوست و با او صحبت می‌کند، می‌چرخد. هنگامی که حمل می‌شود و موقع لباس پوشاندن و حمام کردن باید سرش را نگه داشت. پذیرش انفعالی حمام کردن و لباس پوشاندن که به طور معمول انجام می‌شود به تدریج موجب آگاهی اولیه و پاسخگویی کودک می‌شود.