به دهان بردن اشیا در نوزادان، چگونه پیشگیری کنیم؟

هر روز در روند رشد نوزاد اتفاق تازه ای رخ می دهد. درواقع آنها هر روز مهارت جدیدی یاد می گیرند. یک روز می بینید در حال دست و پا زدن است، روز دیگر چهار دست و پا می رود و یک روز هم می بینید که در حال کشف دنیای اطراف است.

هر روز در روند رشد نوزاد اتفاق تازه ای رخ می دهد. درواقع آنها هر روز مهارت جدیدی یاد می گیرند. یک روز می بینید در حال دست و پا زدن است، روز دیگر چهار دست و پا می رود و یک روز هم می بینید که در حال کشف دنیای اطراف است.

اکتشاف محیط پیرامون یکی از اصلی ترین ویژگی های دنیای کودکانه است و او در این راه از هر وسیله ای استفاده می کند. گاهی او را درحالی می بینید که انگشتان دست و پای خود را در دهان فرو برده و از این طریق می خواهد بیشتر بداند. احتمالا در چنین صحنه ای می دوید و دوربین خود را می آورید تا از شیرین کاری او فیلم و عکس ثبت کنید.

اما اگر او را در حالی ببینید که پیچ و مهره را به دهان برده، قطعا قید فیلم و عکس را می زنید و فقط به این فکر می کنید که او را از خطر نجات دهید. کشف دنیا در درجه اول از طریق دهان و بعد از آن از طریق حواس دیگر اتفاق می افتد. در این مرحله لازم است خیلی مراقب باشید که فرزندتان دچار حادثه ای نشود، چرا که او تفاوت بین اشیای خطرناک و مفید را تشخیص نمی دهد و احتمالا حتی خاک را نیز به طرف دهان خود خواهد برد. در این مطلب نکاتی درباره این خصلت نوزادان می گوییم و شما را راهنمایی می کنیم که در این مواقع چه کاری باید انجام دهید.

سن به دهان بردن اشیا

کودکان وقتی به سن سه تا چهار ماهگی می رسند سعی می کنند تمام چیزهای پیرامون خود را با دهان شان کشف کنند، از انگشتان گرفته تا هر چیزی که قادر باشند دست خود را روی آن بکشند؛ مو، خاک، مداد شمعی، اسباب بازی و غیره. عادت به دهان بردن وسایل و اشیا اغلب تا دو سالگی ادامه دارد و در برخی موارد حتی تا بعد از آن هم طول می کشد و به نوعی بخشی از نقطه عطف رشد آنها محسوب می شود. در اکثر موارد این عادت به خودی خود از بین می رود. با این حال، برخی بچه ها در طول دوران رشد همچنان به این کار ادامه می دهند.

عوارض به دهان بردن اشیا
عمل به دهان بردن وسایل و اشیا، اغلب منجر به بلعیدن آن شیء نخواهد شد. برخی بچه ها عادت دارند چیزهایی را به دهان ببرند که قابل خوردن نیست مانند خاک، گِل، گچ، زغال، رنگ، صابون، لیوان، مو، یخ و غیره. به این اختلال خوراکی، اختلال هرزه خواری می گویند. اما میزان ایمنی و سلامت در این عادت واقعا چقدر است؟ ممکن است به دهان بردن چیزی منجر به خفگی، سرفه، مشکلات تنفسی و حتی بیهوشی نوزاد شود.

بچه ها ممکن است چیزهایی مانند تکه های کوچک اسباب بازی، دکمه، مهره، تیله، سکه و غیره را ببلعند. یک سوم بخش بالایی مری یکی از نقاطی است که اغلب اشیا در آن گیر می کنند. علاوه بر این خطر سوراخ شدن معده، عفونت و حتی مرگ به دلیل بلعیدن باتری یا چیزهای تیز هم در کودکان وجود دارد. در اینجا به مواردی اشاره می کنیم که تا حد امکان نباید در دسترس نوزادتان قرار دهید تا حادثه ای به بار نیاید.

ماجرای خوردن خاک و گل

خوردن خاک معمولی و گرد و خاک در بچه ها طبیعی است. این مسئله باعث پرورش سیستم ایمنی و تقویت آنها می شود، اما خطراتی هم به همراه دارد. میکروب ها و ذرات ریز موجود در خاک یا گِل می توانند به عفونت یا بیماری های انگلی بینجامند. خاک به کرم ها آلوده بوده و تخم های آنها وارد بدن نوزاد شده و داخل معده او رشد می کنند. از طرفی عفونت های مختلف و مسمومیت غذایی هم می تواند منجر به اسهال و یبوست شود.

بلعیدن سکه مساوی با خفگی

سکه ها یکی از رایج ترین اشیا برای خوردن هستند. بلعیدن سکه می تواند منجر به بسته شدن راه تنفسی و خفگی، علائمی مانند استفراغ، سرفه، آبریزش بینی و غیره شود. هرگز پول های سکه ای خود را در دسترس کودکان قرار ندهید زیرا معمولا کامل بلیعده نمی شود و خفگی بزرگ ترین عارضه آن است.

غذای افتاده روی زمین
اکثر افراد بر این باورند که اگر غذایی تنها ۵ثانیه روی زمین افتاده باشد، می توان آن را برداشت و خورد. در تحقیقی مشخص شده که بیش از ۹۹درصد از باکتری ها بعد از ۵ثانیه از سطح زمین به غذایی که بر زمین افتاده است، منتقل می شوند. از طرفی میزان آلودگی غذا به خاطر باکتری تا حد زیادی به کثیف بودن زمین و نوع زمینی که غذا روی آن افتاده ارتباط پیدا می کند. احتمال انتقال باکتری از سطح فرش نسبت به سطوح چوبی یا کاشی شده به غذا خیلی کمتر است. به خاطر داشته باشید که تنها بخش کوچکی از یک باکتری به شدت عفونت زا می تواند منجر به بیماری نوزاد شود.

جویدن اسباب بازی ها و جواهرات فلزی

یکی از دلایلی که توصیه می شود متناسب با سن بچه برایش اسباب بازی بخرید این است که بخش های کوچک اسباب بازی که برآمده یا بیرون زده است، می تواند منجر به بروز آسیب های خطرناکی به نونهالان شود. اسباب بازی های توپُر هم می توانند زیستگاه باکتری ها باشند. جویدن اسباب بازی های پلاستیکی بچه ها را در معرض مواد شیمیایی سمی قرار می دهد که می تواند روی هورمون ها تاثیر گذاشته و در روند رشد مغزی او اختلال ایجاد کند. اسباب بازی های فلزی و جواهرات کم بها اغلب آلوده به مواد سمی مانند کادمیم و سرب هستند.

این فلزات از طریق دهان کودک و مکیدن، راه خود را به درون بدن او می یابند. تماس با فلزات غیراصلی مانند سرب یکی از نگرانی های عمده با توجه به وجود گسترده این فلز در بسیاری از محصولاتی است که استفاده می کنیم. به دهان بردن مکرر بسیاری از اشیای فلزی توسط بچه ها می تواند باعث افزایش غلظت سرب خون آنها شود. همان طور که می دانید سرب ماده ای سمی است و تاثیرات مخربی بر عصب ها، خون، روده، قلب و کلیه ها دارد.

خوردن ابزار نقاشی و اشیای رنگی

بیشتر بچه ها عادت دارند مدادهای شان را گاز بزنند. بسیاری از افراد بر این باورند که هیچ نوع سربی در مدادهای به اصطلاح سربی وجود ندارد. بیشتر مدادها از سرب سیاه (نوعی کربن) و خاک رس درست شده اند. تا پیش از این، سربی که برای لایه بیرونی مدادها استفاده می شد نوعی نگرانی برای والدین بود، اما با حذف سرب از مواد نقاشی، این نگرانی از بین رفت.

تماس جزئی با قرار دادن یک تکه گچ یا زغال در دهان باعث آسیب به بچه ها به خاطر مواد شیمیایی موجود در آن نمی شود. وقتی خوردن گچ تبدیل به عادت شود، می تواند برای بچه مشکلاتی مانند مشکلات روده و اختلالات هاضمه به همراه داشته باشد. گچ و زغال حاوی مواد سمی هستند. از طرفی حواس تان به محصولات هنری و نقاشی باشد که حاوی مواد معطر هستند. آنها مواد شیمیایی مختلفی دارند که در صورت هضم می توانند کشنده باشند.

دندان کشیدن به بادکنک

بچه ها حین بازی اغلب بادکنک را به دهان می برند. برخی بچه ها عادت دارند آن را بجوند و دندان های شان را روی آن بکشند. انجام مکرر این کار باعث تماس مداوم با ترکیبات خطرناکی مانند بنزن، زایلن و فتالات موجود در مواد بادکنک می شود. بنزن ماده ای است که می تواند خطر سرطان را افزایش دهد. زایلن دارای تاثیرات مخرب بر عملکرد عصب های مغزی و هورمون هاست. از طرفی منجر به بروز اختلالات باروری و آسیب به DNA (ماده اصلی ژنتیک) هم می شود. فتالات ها برای دستگاه تناسلی بدن بسیار مضرند و در روند فعالیت هورمون ها اختلال ایجاد می کنند.

داروهایی که نباید خورده شوند

یکی از جملاتی که روی تمام داروها نوشته شده این است: «دور از دسترس اطفال نگهداری شود.» پاراستامول، شربت سرفه و آنتی بیوتیک ها برخی از شایع ترین داروهایی هستند که به طور ناخودآگاه توسط بچه ها خورده می شوند. بلعیدن برخی داروها توسط کودک می تواند بر کبد و کلیه های او اثر بگذارد و تبعات مصیبت باری به همراه داشته باشد، در ضمن ایبوپروفن هم می تواند مشکلات تنفسی به بار آورد.

مراقب محصولات شیمیایی باشید

متاسفانه شدیدترین مسمومیت ها در کودکان مربوط به مواد شوینده و شیمیایی است که اغلب موارد آسیب های جبران ناپذیری به دنبال دارد. کودکان معمولا از روی کنجکاوی یا علاقه به رنگ و بسته بندی جذاب مواد شوینده این محصولات را به دهان برده و می بلعند. هضم مقدار کمی از دهانشویه ها می تواند حالت تهوع به همراه داشته و به برهم خوردن وضعیت معده بینجامد. دهانشویه حاوی فلوراید و الکل بوده که اگر به میزان زیاد بلعیده شود، می تواند سمی باشد.

بلعیدن مواد شوینده مانند مایع ظرفشویی ، مواد تمیزکننده و غیره می تواند باعث سوزش لب، دهان و گلو شود. کافور هم که در اسپری های حشره کش وجود دارد حتی به میزان کم می تواند مضر باشد و به تشنج بینجامد. با اینکه بارها نسبت به بلعیدن مواد شیمیایی توسط کودکان هشدار داده شده و به والدین توصیه شده که محصولات شوینده از دسترس کودکان دور نگه داشته شود، اما باز هم شاهد بروز مسمومیت هایی از این قبیل هستیم.

اگر باتری و آهنربا در دسترس باشد…

باتری های کوچکی که در برخی اسباب بازی ها استفاده می شوند به راحتی قابل بلعیدن هستند. خارج شدن محتوای آنها می تواند به آسیب های جدی و حاد در مجرای غذایی مانند سوزش شدید یا سوراخ شدن مری، آسیب به رگ های خونی، خونریزی زیاد و… بینجامد. بلعیدن اشیای آهنربایی هم می تواند به بروز خطرات حادی مانند مشکلات روده مثل زخم روده یا سوراخ شدن آن منتهی شود. بلعیدن آهنربا می تواند به عفونت جداره معده منتهی شده و به خاطر عفونت، خطرات مرگ هم به همراه داشته باشد.

محصولات شب نما

این محصولات به شکل چوبی، دستبند یا قلم نوری وجود دارند. این وسایل جذاب هستند و اغلب بچه ها دوست دارند آنها را گاز بگیرند. مایع موجود در این محصولات سمی است و می تواند منجر به التهاب و احساس سوزش در دهان و حالت تهوع شود.

چرا به جای غذا خاک می خورد؟
کودک پیش از ۶ماهگی دست و انگشتانش را می مکد و از ۶ماهگی که قادر به گرفتن اشیا می شود، هر چیزی را که در دسترس او باشد در دهان می گذارد. این موضوع چندان غیرطبیعی نیست اما چیزی که مهم است باید ببینید آیا کودک تان فقط اشیای خاصی را در دهان می گذارد یا به جای غذا تمایل به خوردن غیرخوراکی هایی مثل خاک، چسب، چوب و… دارد یا نه.

گروهی از کودکان به علت کمبود برخی مواد در بدن شان به سمت مواد غیرخوراکی جذب می شوند. مثل خوردن خاک برای جبران کمبود ید یا خوردن کاغذ و دستمال کاغذی که از مشتقات چوب است، که این امر می تواند تا حدودی طبیعی قلمداد شود و با رژیم غذایی خاص و برخی ویتامین ها قابل درمان است.

آیا فرزندم پیکا دارد؟
پیکا نام پرنده ای است مانند زاغ که همه چیزخوار است و چون برخی کودکان به هرزه خواری روی می آورند، این نام را برای این اختلال برگزیده اند. کودکان مبتلا به «پیکا» نیاز به درمان روانپزشکی دارند. لازم به ذکر است که شیوع این اختلال بالا نیست و تشخیص آن تنها به عهده پزشک است. کودکان در سال دوم زندگی تشخیص می دهند اما برخی کودکان استفاده از مواد غیرخوراکی را مصرانه ادامه داده و از این عمل خود لذت می برند.
ویژگی مهم این اختلال عادت به خوردن غیرخوراکی ها مانند رنگ، کاغذ، گل، تکه های لباس و پارچه، مو و حشرات است .این اختلال در کودکان سیاهپوست بیشتر از سفیدپوستان و در پسران اندکی بیشتر از دختران گزارش شده است. محرومیت شدید، عامل فرهنگی، اختلال رابطه مادر و کودک، عقب ماندگی ذهنی و سایکوز ازجمله علل ابتلا به این اختلال است.