کاهش تب نوزاد، یک راهکار خوب

دلیل تب چیست؟
تب در کودکان و نوزادان به خودی خود بیماری محسوب نمی شود . بلکه خود نشانه یک بیماری دیگر است. تب عموماً علامتی دال بر واکنش بدن کودک به عفونت است. سیستم دفاعی بدن کودک شامل گلبول های سفید خون است که به باکتری ها حمله کرده و آنها را از بین می برند.یکی دیگر از دلایل تب گرمازدگی است. گرما زدگی عارضه ای خطرناک است که ممکن است بر اثر بازی کردن کودک در آفتاب یا ماندن در اتومبیلی که شیشه هایش بالاست در یک روز گرم اتفاق افتد. اگر بدن کودک بر اثر ماندن زیر آفتاب یا در فضای سربسته و گرم تب دار باشد و درجه حرارتش با در آوردن لباس ها و ماندن در محیط خنک پایین نیاید باید بلافاصله به پزشک مراجعه کرد.

وجود علائم زیر همراه با تب نیز می تواند نشانه جدی بودن مشکل باشد
کاهش اشتها، بی حالی، رنگ پریدگی یا بر افروختگی واضح، یا وجود تغییرات دیگر در رفتار یا ظاهر کودک وجود دانه های کوچک قرمز-ارغوانی روی بدن که با فشار دادن سفید نمی شوند یا وجود لکه های ارغوانی بزرگ؛ هر دو این علائم می توانند نشانه عفونت باکتریال جدی باشند.کودک نمی تواند غذا را ببلعد و آب دهانش مرتب می ریزد؛ این ممکن است علامتی از اپی گلوتیت (التهاب اپی گلوت - اپیگلوت قسمتی از حنجره است که موقع بلع غذا مانع ورود غذا به مری و مجاری تنفسی می شود) باشد. اپی گلوتیت سبب تورم قسمت عقبی گلو شده و می تواند جان کودک را به خطر اندازد.حتی بعد از تمیز کردن بینی، کودک نمی تواند خوب نفس بکشد که ممکن است نشانه ای از ذات الریه یا آسم باشد.کودک به نظر هذیان آلود و گیج می رسد و بسیار تحریک پذیر و کج خلق است؛ این علائم ممکن است علائم یک عفونت ویروسی یا باکتریال جدی باشند.در صورتیکه بابت ظاهر یا رفتار کودک خود دچار نگرانی هستید، صرف نظر از اینکه درجه حرارتش بالا باشد یا نه، حتماً به پزشک مراجعه کنید. همچنین به خاطر داشته باشید که تب تنها یکی از علائم بیماری است. توجه داشته باشید که علائمی نظیر سرفه و گوش درد (در صورتیکه به آن مشکوکید) یا استفراغ و اسهال را حتماً به پزشک اطلاع دهید زیرا به وی در تشخیص کمک می کند.

اگر تب دفاعی در مقابل عفونت است چرا باید آنرا پایین آورد؟
از آنجا که تب قسمتی از واکنش دفاعی بدن به باکتری ها و ویروس هاست بعضی محققین معتقدند که دفاع بدن در مقابل عفونت ها، وقتی درجه حرارت بدن بالا باشد مؤثرتر است. از سوی دیگر، اگر درجه حرارت بدن خیلی بالا باشد کودک بخوبی غذا نمی خورد، مایعات نمی نوشد و نمی خوابد و این مسایل باعث می شود دیرتر بهبود یابد. یک راه حل این است که با نظر پزشک به کودک استامینوفن یا ایبوپروفن کودکان بدهیم. (توجه داشته باشید که ایبوپروفن در کودکان زیر ۶ ماه توصیه نمی شود.) هر دو این داروها به پایین آوردن تب کمک می کنند بدون آنکه بر دفاع بدن در مقابل عفونت اختلالی ایجاد کنند. با پایین آمدن تب، حال کودک بهتر شده و مایعات بیشتری می نوشد و همین مسئله بهبود را تسریع می کند. توجه داشته باشید که قبل از دادن هر دارویی به کودک با پزشک مشورت کنید.

راه های پایین آوردن تب
اگر کودک بر اثر تب بی حال نشده است لزومی به استفاده از دارو نیست. برای پایین آوردن تب می توانید مقدار زیادی شیرمادر یا شیر خشک به کودک بدهید تا هم درجه حرارتش پایین آید و هم از کم شدن آب بدن جلوگیری شود. همچنین زیاد به کودک لباس نپوشانید. بالا بودن درجه حرارت بدن کودک ممکن است ناشی از لباس بیش از حد، هوای گرم، و یا فعالیت زیاد باشد. در این مواقع بهتر است لباس کودک را کم کرده و تشویقش کنید که کمی استراحت کند و یا فعالیت کمتری در یک فضای خنک داشته باشد.اگر تب کودک را اذیت می کند می توانید با آب ولرم پاشویه کنید و یا در وان پر از آب ولرم قرار دهید. پاشویه به شستن پاها و یا انداختن پارچه خیس روی پاها محدود نمی شود. برای پاشویه می توانید یک اسفنج را به آب ولرم آغشته کنید و از بالا روی بدن کودک بکشید.هرگز با استفاده از الکل نوزاد را پاشویه نکنید زیرا الکل از طریق پوست جذب شده و وارد خون می شود. ورود الکل به خون می تواند سبب بروز مشکلات تنفسی یا تشنج شود و یا کودک بر اثر افت قند خون خواب آلوده یا تحریک پذیر گردد.

چه داروهای تب بری برای کودک بی خطرند؟
با تأیید پزشک می توانید از استامینوفن و ایبوپروفن کودکان برای پایین آوردن تب استفاده کنید. (استفاده از ایبوپروفن در کودکان زیر ۶ ماه توصیه نمی شود.) دوز صحیح دارو بستگی به وزن کودک دارد. سعی کنید همیشه با استفاده از یک پیمانه یا قطره چکان دوز دقیق دارو را به کودک بدهید. هیچگاه هیچ داروی تب بری را بیش از تعداد دفعات توصیه شده به کودک ندهید. تعداد دفعات معمول تجویز استامینوفن هر ۴ ساعت و ایبوپروفن هر ۶ ساعت است.هیچگاه به کودک خود آسپیرین ندهید. آسپیرین ممکن است کودک را مستعد سندرم Reye کند. این بیماری نادر است ولی می تواند کشنده باشد.
بسیاری از داروهای ضد سرماخوردگی و سرفه، حاوی ترکیبات تب بر نظیر ایبوپروفن یا استامینوفن نیز هستند. قبل از استفاده از این داروها روی بروشور و روی جعبه دارو را بدقت مطالعه کنید و در صورتیکه دارای ترکیبات تب بر است از دادن داروی تب بر دیگر به کودک خودداری کنید.

چرا تب کودک با وجود دادن تب بر پایین نمی آید؟
اگر تب ۳۰ تا ۴۵ دقیقه بعد از مصرف دارو ادامه یافت برای اطمینان از کافی بودن دارو، دوز دارو و پیمانه ای را که با آن دارو را به کودک داده اید کنترل کنید. در صورتیکه میزان داروی داده شده کافی باشد ممکن است بدن کودک به دارو جواب نداده است. اگر استامینوفن ظرف یک ساعت تب را پایین نیاورد، برای استفاده از داروی دیگر با پزشک مشورت کنید.

در صورت وقوع تشنج ناشی از تب چکار باید کرد؟
بالا رفتن ناگهانی تب (مثلاً از 38.9 به 40.5 درجه سانتی گراد) ممکن است سبب تشنج شود. در بیشتر موارد، "تشنج ناشی از تب" بی خطر است ولی این از اهمیت موضوع کم نمی کند و باید به آن توجه کافی کرد. در صورتیکه کودک به چنین تشنجی دچار شد (تنفس کودک سنگین می شود، آب دهانش راه می افتد، سیاهی چشم هایش بالا می رود، و یا دست و پایش بشدت تکان می خورد)، بلافاصله او را به پشت یا به پهلو و دور از اجسام سخت و تیز بخوابانید. سر کودک را به آرامی به یک طرف برگردانید تا استفراغ یا بزاق براحتی از دهانش خارج شود. مطمئن شوید چیزی در دهانش نیست و تا زمانی هم که در حال تشنج است چیزی در دهانش نگذارید. سعی کنید مدت زمان طول کشیدن تشنج را بخاطر بسپارید. این نوع تشنج ها معمولاً بین ده ثانیه تا سه یا چهار دقیقه طول می کشند.وقتی تشنج تمام شد سعی کنید درجه حرارت بدن کودک را پایین بیاورید تا مانع بروز تشنج های بعدی شوید. اگر کودک هوشیار است می توانید به او استامینوفن کودکان یا -در صورتیکه بزرگتر از 6 ماه است- ایبوپروفن کودکان بدهید. لباس های کودک را در آورید و او را با آب ولرم پاشویه کنید. اگر کودک هوشیار است و میتواند چیزی بخورد به او شیر سینه یا شیر خشک بدهید.حتی اگر تشنج خفیف باشد یا فقط چند ثانیه طول کشیده باشد با پزشک خود تماس بگیرید و در صورت لزوم کودک را نزد او ببرید. اگر در زمان تشنج رنگ کودک به آبی متمایل شد، بیشتر از چند دقیقه تکان های شدید داشت، بعد از تشنج در نفس کشیدن مشکل داشت، و یا یک ساعت بعد از تشنج هنوز هم بی حال و خواب آلوده بود به اورژانس مراجعه کنید.

چرا تب کودک بعد از پایین آمدن دوباره بر می گردد؟
تا زمانی که عفونت برطرف نشود کودک تب می کند و این مسئله ممکن است ۲ تا ۳ روز طول بکشد. بعضی عفونت ها نظیر آنفولانزا، ممکن است ۵ تا ۷ روز طول بکشد. اگر کودک آنتی بیوتیک می گیرد ممکن است ۴۸ ساعت طول بکشد تا تب پایین بیاید. داروهای تب بر درجه حرارت بدن را موقتاً پایین می آوردن ولی تأثیری بر عفونت ندارند.

وجود تب بدون علامت دیگر
در صورتیکه کودک تب داشته باشد ولی علائم دیگری نظیر آبریزش بینی، سرفه، استفراغ، یا اسهال نداشته باشد تشخیص می تواند مشکل باشد. بعضی عفونت های ویروسی نظیر Roseola (جوش های قرمز پوستی) سبب ایجاد سه روز تب بالا و متعاقب آن جوش های صورتی کم رنگ بر روی پوست تنه می شوند. عفونت های جدی تر نظیر مننژیت (التهاب پرده های نخاع)، عفونت های ادراری ، یا باکتریمی (وجود باکتری در خون) نیز ممکن است سبب تب بالا بدون علائم دیگر شوند. در صورتیکه کودکتان تب بالا بدون علائم دیگر دارد به پزشک مراجعه کنید.

قبل از مراجعه به پزشک چه کارهایی می توان انجام داد؟
اگر کودک شما زیر ۳ ماه است بهتر است کودک را نزد پزشک ببرید. همچنین بهتر است قبل از مراجعه به پزشک از داروی تب بر استفاده نکنید زیرا ممکن است مانع تشخیص صحیح شود.
در صورتیکه کودک سه ماهه یا بزرگتر است و علامت مهم دیگری غیر از تب ندارد می توان به کودک استامینوفن کودکان داد. در صورتیکه کودک حداقل 6 ماهه باشد می تواند برای پایین آوردن تب از ایبوپروفن کودکان هم استفاده کرد. در صورتیکه تب ظرف یک ساعت پایین نیاید از پزشک معالج در مورد استفاده از دارویی دیگر سؤال کنید. در صورتیکه از استامینوفن استفاده کرده و نتیجه نگرفته باشید پزشک ممکن است ایبوپروفن را توصیه کند.صرف نظر از اینکه کودک شما در چه سنی است، اگر علائمی دال بر بیماری یا عفونتی جدی دارد باید او را نزد پزشک ببرید. در صورتیکه کودک بی حال نیست، مایعات می خورد، و درجه حرارت بدنش با مصرف دوز مناسب استامینوفن یا ایبوپروفن زیر 38.9 سانتیگراد باقی می ماند، می توان قبل از بردن او نزد پزشک 24 ساعت صبر کرد. از آنجا که تب اغلب اولین علامت بیماری است در صورتیکه زود نزد پزشک بروید ممکن است تشخیص مشکل باشد.