نحوه شستن نوزاد، پاسخ به پرسش های مادران

اولین باری که نوزاد تازه متولد شده به حمام برده می شود، برای هر پدر و مادری تجربه ای بی نظیر و متفاوت است اما گاهی همین تجربه لذت بخش تبدیل به کابوس مادران جوان می شود؛ ترس اینکه نوزاد از آب خوشش نیاید یا پوست شو از سوی لطیفش دچار آسیب شود، از یک طرف و نگرانی از لیز خوردن نوزاد در وان یا تشت مخصوص شست و دیگر باعث می شود مادر جوان تا مدت ها از حمام کردن کودک به تنهایی وحشت داشته باشد. در حالی که شستن نوزاد حتی در روزهای اول تولد کار چندان سخت و پیچیده ای نیست و فقط به کمی تمرکز و تمرین نیاز دارد تا وقت حمام تبدیل به یکی از خوش ترین اوقات روز برای نوزاد و مادر شود. بیایید با هم نگاهی به سوالات شایع مادران جوان درباره شستن و حمام کردن کودکان بیندازیم.

چند روز پس از تولد نوزاد را به حمام ببریم؟

بهتر اســت برای اولیــن حمام فرزند تــازه متولد شده‌تان خیلی عجله نکنید٬ اگر ظرف ۶ تا ۱۲ ساعت اول پس از تولد، نوزاد را به حمام ببرید، او به سرعت دمای بدن خود را از دست می دهد و ممکن است بیمار شود. به همین خاطر است که پرستاران در بخش زایمان، نوزاد تازه متولد شــده را فقط با حوله گرم و مرطوب پاک می کنند.

نوزادان را هرچند وقت یک بار باید به حمام برد؟

پاسخ دادن به این سوال کمی سخت است هر چند به طور قطع لازم نیست که نوزاد را به ویژه در ماه های اول تولد هر روز به حمام برد. درواقع شســتن روزانــه نوزاد باعث خشک و حساس شدن پوست او می شود. پس اگر پوشــک کثیف نوزاد یا لباسی را که بعد از آروغ زدن، آلوده شده به سرعت شــوی تعویض می کنید نیازی به شست و روزانه نیست. بهتر اســت به جای این کار، نواحی تناســلی، صورت و گــردن او را با استفاده از دســتمال مرطوب تمیز و حمام کردن را به ۲٬۳ بار در هفته محدود کنید.

حمام شبانه بهتر است یا روزانه؟

این مســاله به طور کامل به خودتان بستگی دارد. تنها توصیه ما این اســت کــه زمانی را به حمام کردن نوزاد اختصاص دهید که عجله ای نداشــته باشید و بتوانید با خیال راحت و در آرامش به ایــن کار بپردازیــد. بعضی والدین صبح را برای حمام کردن نــوزاد انتخاب می کنند که دختر یا پســر کوچکشان سرحال تر و هوشیارتر است و می تواند از تماس با آب گرم لذت ببرد. البته بعضی هــا هم حمام گرم قبل از خــواب را به عنوان حیله خوبی برای خواباندن نوزاد بدقلقشان به کار می برند.

فقط یک لیف یا اسفنج کافی است؟

برای حمام کردن کودک لزوما به یک وان مخصوص احتیاج ندارید. آکادمی اطفال آمریکا به همه پدر و مادرها توصیه می کند که تا زمان افتادن بندناف به جای شســتن کودک در وان، او را روی یک ســطح صاف قرار دهند و با یک اسفنج تمیز کنند. هرچند که حمام کــردن روزانه کودک تا در شــرایطی که هنوز بند نافش نیفتاده است، مشکل خاصی ندارد و برخاف باور عموم باعث عفونت و … نمی شود. حمام کردن تنها ممکن اســت باعث تاخیر چند روزه در افتادن بند ناف شود. در شــرایط عادی افتادن بندناف ۷٬۴ روز طول می کشد و در این دوران بهترین شیوه حمام کردن، استفاده از اسفنج است. درضمن اگر موقع شســتن و تمیز کردن بدن نوزاد، بند ناف کمی خیس شد، نگران نشوید بلکه به سرعت محل را خشک کنید و تا حد امکان از فرو بردن کامل نوزاد در وان یا سینک اجتناب کنید. برای حمام کردن نوزاد عاوه بر اســفنج مخصوص شو به موارد زیر احتیاج خواهید داشت:

شست و یک محل گرم با ســطح صاف

آشپزخانه، تختی که کمی سفت باشــد و میز تعویض نوزاد برای این کار مناسب است. شــما حتی می توانید روی زمین یک پتو یا حوله گرم پهن کنیــد و نوزاد را روی آن تمیز کنید.

پتو یا حوله نرم

پتو یا حوله را روی ســطح صاف پهن کنید و نوزاد را روی آن قرار دهید تا لیز نخورد.

ســینک یا یک ظرف پاســتیکی کم عمق

بهتر اســت آب ولرم را داخل سینک یا ظرف پاستیکی بریزید و اجازه دهید تا کمی ولرم شود. آبی که نوزاد باید با آن شسته شود نباید خیلی گرم یا خیلی سرد باشد.

۳۷ درجه ســانتی گراد دمای مناسبی برای آب حمام است. برای کنترل دمای آب از آرنج خود استفاده کنید. البته اگر دفعه اولتان است و تابه حال هیچ نوزادی را حمام نبرده اید بد نیست از دماسنج استفاده کنید.

سایر لوازم ضروری

حوله (بهتر است از نوع پنبه ای باشــد)، شــامپو بچه مایم، صابون مرطوب کننده مایم، دستمال مرطوب بچه، پوشک تمیز و لباس گرم.

چه وانی برای نوزادان مناسب تر است؟

بسیاری از والدین وان های پاستیکی مدل ایستاده را برای حمام کردن نوزاد مناســب می دانند. با این حال کسانی هم هستند که از تشت های پاستیکی یا وان های بادی اســتفاده می کننــد. هر چند لازم نیست خیلی هم سخت بگیرید؛ در شرایط ضروری حتی سینک ظرفشــویی هم برای این کار مناسب است؛ به شــرطی که فضای آشپزخانه سرد نباشد و یک حوله گرم هم کنار دستتان قرار داشته باشد. به خاطر داشته باشید که مهم ترین نکته حفظ ایمنی کودک است؛ بنابراین نوع وان تا زمانــی که مطمئن باشــید کودکتان در آن با خطری مواجه نمی شود، شاید آن قدرها هم اهمیت نداشته باشد. هیچ وقت نــوزاد را داخل وان تنها نگذارید. ســعی کنید همه وسایل لازم را کنار دستتان بچینید و همواره دست آزاد خود را روی بدن کودک قرار دهید.

چقدر آب داخل وان بریزیم؟

بنابــر توصیه متخصصان بهتر اســت آن قدر داخل وان، آب بریزیــد که ســطح آب ۵ تا ۸ سانتی‌متر بالا بیایــد. در مدتی که نوزاد داخــل وان قرار دارد می توانید هرچند دقیقه یک بار کمی آب روی بدنش بریزید تا گرم بمانــد. البته بعضی از متخصصان هم پیشنهاد می کنند آن قدر آب داخل وان وجود داشته باشد که شــانه های نوزاد را به طور کامل بپوشاند. اگر می خواهید به این پیشــنهاد عمــل کنید باید حواســتان را هم دو برابر جمع کنیــد تا مبادا یک لحظه غفلت شــما باعث فرورفتن نوزاد در آب شود و پیامدهای جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد.

بهترین شیوه برای نگه داشتن نوزاد در وان چیست؟

اگر شــیوه درست نگه داشــتن نوزاد را در وان بدانیــد، در طول حمام کردن، هم خیال خودتان آسوده اســت و هم به پسر یا دختر دلبندتان بیشتر خوش می گذرد و او احساس راحتی بیشتر می کند. بهتر است با یک دست مراقب سر و با دست دیگر مراقب بدن نوزاد باشید و از کف پا شروع کرده و آرام آرام او را داخل وان قرار دهید. وقتی نوزادتان داخل آب قرار گرفت، بازوی خود را پشــت سر و کمرش قرار دهید تا بتوانید او را محکم نگه دارید. با کمک دست آزادتان سینه، زیر بغل، شکم و دست ها و پاهای کودک را بشویید؛ سپس برای شستن پشتش او را به حالت نیمه نشســته درآورید؛ به طوری که سینه اش به ساعد دست شما چسبیده باشد.

بهترین شیوه برای شستن نوزاد خارج از وان چیست؟

بهترین و کم دردسرترین شــیوه شستن نوزاد این است که حوله خشــکی روی پای خود قرار دهید و نوزاد را روی آن بخوابانید. با دســت راست شانه چپ نوزاد را نگه دارید. در این حال ســر و گردن او روی بازوی شــما خواهد بود و پاهایش روی پاهای شو را از پاهای نوزاد شما قرار می گیرد. حالا شست و آغاز کنید و سپس ناحیه تناسلی، سینه و گردنش را بشویید. برای شستن پشت نوزاد با احتیاط او را دمر کنید و شانه، کمر، باســن و پشت پاهایش را اسفنج بکشید. شوی ســر نوزاد را به آخرین مرحله موکول شست و کنید. درحالی که او به صورت دمر روی پای شــما قرار دارد، با مقدار بســیار کمی شــامپو ســرش را بشویید و قبل از اینکه روی سرش آب بریزید دست خودتان را به صورت حایل روی پیشانی او قرار دهید تا کف و شامپو وارد چشم هایش نشود.

آیا برای شست شــوی نوزاد به شــامپو یا و صابون خاصی نیاز داریم؟

آب و اسفنج در یکی دو ماه اول پس از تولد، برای شستن نوزاد کافی است اما به مرور که کودک بزرگتر می شود باید از شامپو یا صابون بــرای حمام کردن او اســتفاده کنید چون کثیفی ها و چربی روی پوست کودک دیگر تنها با آب پاک نمی شــود. صابون معمولی به هیچ وجه بــه درد این کار نمی خورد چون پوست حساس کودک تحمل این صابون ها را ندارد و ممکن است به سرعت خشک شود. PH شامپو یا صابون مخصوص نوزادان باید قلیایی باشد تا چشم او را نسوزاند و از بروز التهابات پوســتی جلوگیری کند. در ضمن علی رغم تمام احتیاط هایی که موقع خرید به خرج می دهید به هیچ وجه صابون یا شامپو را یک دفعه در تماس با پوســت نوزاد قرار ندهید بلکه اول آن را روی یک نقطه کوچک از بدن دختر یا پســرتان امتحان کنید. اگر پوســت او ظرف چند ساعت دچار خارش یا سوزش نشد، آن محصول خاص برای حمام کردن کودک مناسب است.

چطور پس از حمام نوزاد را خشک کنیم؟

پس از اتمام حمام و شست وشــو، نوزاد را داخل حوله بپیچید و با کمک دســت و با فشــار دادن حوله روی قســمت های مختلف بدن او، خشکش کنید. مراقب باشــید که حوله روی بدنش کشیده نشود و پوستش را خراش ندهد. موقع خشــک کردن، زیر بغل، گردن و چین خوردگی های ران را فراموش نکنید. چون باقی ماندن آب در این نواحی می تواند باعث رشــد قارچ و ایجاد عفونت و بیماری شود.با استفاده از یک تکه پنبه، داخل گوش نوزاد را هم خشک کنید تا دچار گوش درد نشــود. اگر دمای اتاق به اندازه کافی گرما دارد، قبل از پوشاندن لباس، کمی لوسیون مرطوب کننده یا روغن بچه روی پوست نوزاد بریزید و به آرامی به کمک دست لوسیون را روی بدنش پخش کنید. مطمئن باشید که نوزاد شما از این ماساژ حسابی لذت خواهد برد.