بیماری هیپوگلیسمی در نوزادان، چیست و چه عللی دارد؟

هیپوگلیسمی به معنای افت قند خون است. سطح قند خون نوزادان به وسیله هورمون‌های‌شان تنظیم می‌شود و در این میان مهم‌ترین هورمون، انسولین است.
انسولین به بدن در ذخیره قند (گلوکز خون)، کمک می‌کند و هر زمان که بدن به آن نیاز داشته باشد، استفاده می‌شود.
وقتی همه چیز به خوبی پیش رود، هورمون‌های نوزاد، سطح قند خون او را در حالت متعادل نگه می‌دارد.
اما اگر این تعادل وجود نداشته باشد، هیپوگلیسمی (افت قند خون) رخ می‌دهد.
اگر پایین بودن قند خون نوزاد درمان نشود، سلامتی او را به خطر می‌اندازد. قند خون پایین حتی ممکن است به مغز نوزاد هم صدمه بزند.
به همین دلیل پزشکان معمولا با دقت قند خون نوزاد را بررسی می‌کنند.
البته نوزادانی که نارس نبوده و در سلامت هستند، به ندرت دچار افت قند خون می‌شوند.

دلایل ابتلا به افت قند خون در نوزادی
قند خون نوزادان، در چند ساعت اولیه پس از تولد افت می‌کند و این موضوع کاملا طبیعی است. گلوکز بدن نوزاد با خوردن شیر تامین می‌شود.
هر بار که او شیر می‌خورد، سطح قند خونش، بالا می‌رود. اما نزدیک وعده غذایی بعدی، دوباره از سطح قند خون او کاسته می‌شود.
نگهداشتن قند خون نوزاد، کاری ظریف است و دقت می‌خواهد. نوزادانی که سالم هستند، به راحتی می‌توانند از عهده این کم و یا زیاد شدن سطح قند خون برآیند.
اگر هر زمان که نوزاد به شیر نیاز داشته باشد، آن را دریافت کند، سطح قند خون او در حد متعادل باقی می‌ماند.
اما برخی از نوزادان، به ویژه آن دسته از نوزادان که مادران‌شان مبتلا به دیابت هستند، در خطر افت قند خون هستند.
بدن این نوزادان هنگام تولد، ممکن است انسولین بیش از حد تولید کند و آنها را در خطر ابتلا به کاهش قند خون قرار دهد.
نوزادان بنابر شرایط زیر ممکن است به افت قند خون دچار شوند
اگر هنگام تولد نارس باشند و یا جثه بسیار کوچک و ضعیفی داشته باشند.
هنگام تولد، مشکلات تنفسی داشته باشند.
در معرض سرمای زیاد قرار گرفته و یا دچار هیپوترمی (کاهش شدید دمای بدن) شده باشند.
مبتلا به عفونت باشند.
نوزادانی که در شرایط استرس‌زای شدید، متولد شده باشند.
نوزادانی که مادران‌شان داروهای خاصی، مثلا تربوتالین، مصرف می‌کردند.
نوزادانی که نسبت به سن خود بزرگ هستند، ممکن است دچار کاهش معناداری در قند خون‌شان باشند.
تغذیه نامناسب مادر در طول بارداری
تولید بیش از حد انسولین به دلیل کنترل نامناسب دیابت مادر
بیماری‌های متابولیسمی مادرزادی
بیماری کبدی
افت قند خون نوزادان معمولا به سرعت درمان می‌شود. با این حال اگر نوزادی به این مشکل مبتلا بود، باید حتما او را به یک پزشک و متخصص نشان داد.
همچنین نوزاد پس از تولد باید به خوبی تغذیه و همچنین سطح گلوکز خون او با استفاده از آزمایش خون تعیین شود.

علائم ابتلای نوزاد به افت قند خون
معمولا نمی‌توان از روی علایم ظاهری متوجه افت قند خون شد، اما گاهی اوقات نوزاد، علایم بسیار ظریفی از خود بروز می‌دهد.
او ممکن است عصبی و تحریک‌پذیر و یا بسیار خواب آلود و بی‌حال شود.
در این لحظات باید نوزاد را به نزد پزشک برد، زیرا حتی اگر دچار افت قند خون نشده باشد، ممکن است به دلایل دیگر بیمار شده باشد.
زمانی که قند خون نوزاد به شدت پایین می‌آید، ممکن است دچار تشنج شود که بسیار خطرناک است و بدون معطلی باید او را به بیمارستان فرستاد.
آزمایش خون، تنها روش مطمئن شدن از سطح قند خون نوزاد است. معمولا با سوزن زدن به کف پای نوزاد، کمی خون از نوزاد گرفته و آن را آزمایش می‌کنند.
این روش چنان سریع انجام می‌شود که معمولا نوزاد زیاد اذیت نمی شود.
قند خون نوزاد، پس از تولد در بیمارستان، یا در بخش مربوط به نگهداری نوزادان و یا آزمایشگاه بیمارستان بررسی می‌شود.
هر بیمارستان سیاست‌های آزمایش خون مربوط به خود را دارد.
برخی از پزشکان معتقدند که نوزاد پس از تولد باید بیشتر مواقع نزد مادرش باشد تا به موقع به او شیر داده شود و چندان موافق بردن نوزاد به بخش نگهداری نوزادان نیستند.

درمان افت قند خون نوزاد
زمانی که پرستاران و یا پزشکان نگران سطح قند خون نوزاد می‌شوند، اولین گام آنها، اطمینان از درست تغذیه شدن نوزاد است.
شیر مادر، در صورت وجود، بهترین درمان است. زمانی که نوزاد در آغوش مادر و تماس پوست به پوست قرار می‌گیرد، تشویق به خوردن شیر می‌شود.
در عین حال او گرم باقی مانده و از خطر کاهش دمای بدن مصون می‌ماند. تا زمانی که کودک شیر می‌خواهد باید به او شیر داد.
او خواست خود را معمولا با محکم نگهداشتن سینه مادر نشان می‌دهد. کودکانی که با بطری شیر می‌خورند هم ممکن است بطری شیر را محکم نگهدارند.
در اینگونه مواقع باید جنس پستانک روی بطری را از نوع نرم و انعطاف‌پذیر انتخاب کرد تا شیر وارد بینی نوزاد نشود.
شیر مادر از نظر ترکیب، بهترین غذا برای نوزاد است اما مادرانی که به دلایلی نمی‌توانند به نوزادشان شیر بدهند باید از شیری استفاده کنند که فرمول شیر نوزاد را رعایت کرده باشد و بدین ترتیب سطح قند خون او را در شرایط متعادل حفظ کنند.
اگر قند خون نوزاد پس از تغذیه باز هم پایین بود یک متخصص کودکان باید او را معاینه کند. زیرا ممکن است لازم باشد به او محلول قند یا گلوکز بدهد.
به محض اینکه سطح قند خون نوزاد، در وضعیت مطلوب قرار گرفت، می‌توان تغذیه معمولی او را از سر گرفت.
برخی از نوزادان به این روش پاسخ مثبت نمی‌دهند و به طور پی در پی دچار افت قند خون می‌شوند.

شیردهی به نوزاد مبتلا به افت قند خون
برخی از مادران با مشاهده افت قند خون نوزادشان تصور می‌کنند، شیردهی باید متوقف شود.
اما این وضعیت نوزاد ناشی از شیر خوردن نیست و شیر مادر هیچ مشکلی ندارد.
زمانی که نوزاد مراحل درمان قند خون را به وسیله متخصصان گذراند، باید تغذیه با شیر مادر از سر گرفته شود.

پیشگیری
راه چندان مطمئنی برای پیشگیری از افت قند خون نوزاد وجود ندارد، مادران تنها باید به دقت علایم را کنترل کرده و عدم تعادل قند خون نوزاد خود را به سرعت درمان کنند.
همچنین مادران مبتلا به دیابت، هنگام بارداری، با کنترل دقیق قند خون و نگهداشتن آن در سطح طبیعی می‌توانند مقدار انسولین ترشح شده‌ای که روی جنین اثر منفی می‌گذارد را کنترل کنند.