قطره بیلی ناستر برای نوزادان، چه کاربردی دارد؟

عامل زردی روزهای اول تولد وجود بیلی روبین در خون نوزاد است که باعث زرد یا بیرنگ شدن چشم و صورت و گاها در زمانهایی زردی خیلی بالا این زردی در کل بدن نوزاد انتشار میابد ؛ در واقع زردی یک بیماری نیست بلکه علامتی است که نشان دهنده بالا بودن میزان بیلی روبین است.

قطره زردی نوزاد با نام قطره بیلی ناستر که از عصاره گیاه شیرخشت بدست می‌آید، برای درمان زردی نوزادان استفاده می‌شود. گفته می‌شود این قطره به همراه روش نور درمانی برای درمان زردی نوزاد اثر خوبی خواهد داشت. در این مقاله درباره قطره زردی نوزادان (بیلی ناستر)، میزان مصرف، عوارض مصرف و... توضیحاتی بیان شده است.

یکی از مواردی که درباره مصرف بیلی ناستر وجود دارد این است که مادران باید دقت کنند به دلیل ایجاد اسهال اسموتیک در نوزادان، فواصل شیر دادن را کاهش دهند.

زردی نوزاد
زردی یکی از مشکلات شایع دوران نوزادی است. برای تعیین میزان زردی نوزاد، آزمایش گرفته می‌شود و بنا بر درجه زردی، روش درمان آن انتخاب می‌شود. نوزاد باید از نظر انسداد گوارشی و عفونت ادراری معاینه شود و سپس پزشک متخصص اطفال بهترین روش درمان را انتخاب کند.
برای درمان زردی می‌توان از نور درمانی، دارو درمانی، تعویض خون و طب سنتی استفاده نمود. قطره زردی نوزادان یکی از روش‌های درمان دارویی زردی در نوزادان است. این قطره کاملاً گیاهی است و برای درمان زردی بسیار موثر است، ولی باید با مشورت پزشک مصرف شود.
مهم‌ترین و معروف‌ترین داروهای قدیمی ضد زردی نوزادان در کشور ما، شیرخشت و ترنجبین است. مـصرف شـیر خـشت موجب کاهش سریع‌تر زردی نوزادان و نیز کـاهش طـول مدت بستری و بهبودی مـی‌گـردد، همچنین طریقه مـصرف شیر خشت برای نوزاد باید دقیق و با مشورت پزشک باشد و مصرف آن توسط مـادر می‌توانـد در کـاهش زردی نـوزادانی کـه از شـیر مـادر تغذیه می‌کنند، موثر باشد.

استفراغ، بی حالی، خوب شیر نخوردن و تب از علائم زردی شدید است. زردی شدید با نوردرمانی درمان می شود.

قطره بیلی ناستر چیست؟
در طب سنتی ایران از ماده‌ای به نام شیر خشت، در درمان زردی نوزادان استفاده می‌گردد. این ماده با داشتن قندهایی چون مانیتول یکی از درمان‌های مهم برای زردی به شمار می‌رود و چنانچه به روش بهداشتی مورد استفاده قرار گیرد، بسیار موثر خواهد بود. جنبه درمانی آن به صورت علمی نیز به اثبات رسیده است.
امروزه، استفاده قطره خوراکی عصاره گیاه دارویی شیر خشت معروف به قطره بیلی ناستر، به همراه نور درمانی تا حد زیادی در درمان نوزادان مبتلا به زردی موثر است به طوری که سه روز پس از کاربرد این دو روش درمانی در حدود ۹۰ درصد نوزادان بهبود می‌یابند. مصرف این قطره باعث کاهش میزان بیلی روبین خون می‌شود.

مکانیسم اثر قطره زردی نوزاد چیست؟
شیر خشت بدست آمده از گیاه حاوی مانیتول، ساکارز، دکستروز، فروکتوز و پلی ساکارید‌های متعدد می‌باشد. میزان مانیتول شیرخشت حدود ۴۰ تا ۶۰ درصد است. جذب خوراکی مانیتول از دستگاه گوارش خیلی کم است و در روده باعث اسهال می‌شود، این خاصیت مانیتول موجود در شیر خشت، احتمالاً باعث می‌شود بیلی روبین که از طریق چرخه متابولیسم وارد روده شده، از طریق مدفوع دفع شود و در نتیجه باعث کاهش سطح بیلی روبین شود. همچنین این قطره باعث می‌شود که با افزایش دفعات مدفوع، پاک سازی بیلی روبین از راه کبد، تسریع گردد.

موارد مصرف قطره زردی نوزادان چیست؟
تحقیقات نشان می‌دهد مصرف قطره بیلی ناستر باعث کاهش طول درمان در بیمارستان و کاهش مدت زمان فتوتراپی می‌شود. مصرف شیر خشت موجب کاهش سریع‌تر زردی نوزاد و نیز کاهش طول مدت زمان بستری می‌گردد.
پس از مطالعات بیشتر در این زمینه، فرآورده استاندارد آن تهیه گردید و در درمان زردی نوزادان از آن استفاده خواهد شد. قطره بیلی ناستر دارای اثر ملینی می‌باشد و در درمان یبوست اطفال و بزرگسالان مصرف می‌شود. این قطره را به همراه سایر دارو‌هایی که برای درمان زردی کودکان داده می‌شود می‌توان استفاده کرد (با مشورت پزشک).
قطره بیلی ناستر به عنوان درمان کمکی زردی نوزادان و موارد مشابه که بیلی روبین خون بالا رفته باشد می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد. شیر خشت به همراه نور درمانی اثر مضاعف داشته و به پایین آمدن بیلی روبین خون کمک می‌کند و باعث می‌شود نیازی به تعویض خون یا تحویز دارو‌های دیگر نباشد. همچنین منجر به کاهش زمان بستری شدن نوزادان در بیمارستان می‌گردد. به این نکته توجه کنید که به دلیل ایجاد اسهال اسموتیک در نوزادان، در این مواقع به مادران توصیه می‌شود فواصل شیر دادن را کمتر کنند.
از دیگر خواص شیرخشت برای نوزادان و اطفال بالای دو سال، کاهش تب شدید است، همچنین در کتب طب سنتی بر مصرف شیرخشت برای کودکان تاکید شده است.

میزان مصرف قطره بیلی ناستر چقدر باشد؟
به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن، ۳ تا ۵ قطره ۳ بار در روز تجویز می‌شود که باید با مشورت پزشک انجام گیرد.

اثرات جانبی قطره زردی نوزادان چیست؟
قطره بیلی ناستر به درمان زردی نوزادان کمک می‌کند و همچنین کاهش دهنده بیلی روبین خون است، ولی کمی طول می‌کشد تا اثر کند. قطره بیلی ناستر از عصاره آبی شیرخشت تهیه شده است و هیچ اثر سویی برای نوزاد ندارد. این قطره عوارض زیادی نداشته و فقط در بعضی از اطفال، موجب اسهال می‌شود که آن نیز ناشی از مکانیزم دارو است.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
زردی فیزیولوژیکی معمولا پدیده ای نرمال در نوزادان است. این شرایط معمولا بین روزهای ۲ و پنج بعد از تولد نوزاد دیده می شود. معمولا این شرایط به صورت رنگ مایل به زرد در پوست و چشم کودک دیده می شود.
گاهی کودک ممکن است خواب آلود بوده و/یا مشکل در شیر خوردن داشته باشد.
زردی به دلیل ناتوانی کبد نابالغ کودک در تجزیه ی گلبول های سفید ایجاد می شود، که منجر به افزایش مقدار بیلی روبین در خون کودک می گردد. این شرایط تقریبا نرمال است.
برای کمک به تسریع فرآیند، باید اطمینان حاصل کنید که کودک مایعات زیر و ترجیحا شیر مادر مصرف می کند. شیر مادر یک ملین است و به حرکت مکونیوم در روده ی کودک کمک می کند.
این مساله بروز زردی را کاهش داده یا زمان سر و کله زدن با زردی را کاهش می دهد.
ممکن است برای اندازه گیری ماده ای به نام بیلی روبین از کودک شما خون گرفته شود. ساخت بیلی روبین همان چیزی است که باعث ایجاد رنگ زرد در پوست کودکتان می گردد.
اگر مقادیر بیلی روبین که اغلب بیلی نامیده می شود از مقدار خاصی بیشتر شود، پزشک اطفال از شما خواهد خواست که از نوعی از نوردرمانی به نام بیلی لایت استفاده کنید.
بیلی لایت اغلب به شکل یک پتو است. از این پتو برای پوشاندن کودک استفاده می شود تا پوست او در معرض نوری قرار گیرد که به تجزیه ی بیلی روبین کمک می کند.
همچنین مدل های قدیمی وجود دارد که بیشتر شبیه به جعبه های نوری هستند. همچنین برای کمک به تسریع فرآیند تجزیه ی بیلی روبین می توانید کودک را در معرض نور غیر مستقیم خورشید قرار دهید.

زردی نوزادی ناشی از شیر مادر
زردی ناشی از شیر مادر توسط یک ماده ی غیر زیان بار موجود در شیر برخی زنان ایجاد می شود. در حالی که زردی ایجاد شده به این شکل ممکن است طولانی تر باشد، نوسانات زیاد در مقدار بیلی روبین بدن کودکتان رخ نمی دهد.
دکتر جک نیومن، متخصص اطفال و تغذیه با شیر مادر، توصیه می کند که تغذیه با شیر مادر به منظور تشخیص این نوع زردی متوقف نگردد. او تاکید دارد که شیر مادر برای این کودکان زیان بار نیست و در حقیقت، همچنان بهترین گزینه برای تغذیه ی کودک است.

اگر تصور می کنید کودکتان زردی دارد
ممکن است زردی فیزیولوژیکی تا پنج روزگی خود را نشان ندهد. این بدین معنی است که در این زمان احتمالا در بیمارستان یا مرکز زایمان نیستید. اگر رنگ مایل به زرد در پوست کودکتان مشاهده کردید، کودک به نظر لتارژیک (بیحال و بیمار) یا بسیار خواب آلود به نظر رسیده یا شیر نمی خورد، بلافاصله با پزشک اطفال تماس بگیرید.
آزمایش سریع خون معمولا تایید می کند که کودک مبتلا به زردی است و در این حالت می توان درمان را آغاز کرد. اگر کودک شما مقادیر بیلی روبین کمی دارد، درمان معمولا فقط مدیریت با انتظار و صبر، یا زیر نظر داشتن کودک است.
اطمینان حاصل کنید که کودکتان به خوبی شیر می خورد، و او را در معرض نور غیر مستقیم خورشید قرار دهید. این کار با قرار کودک نزدیک یک پنجره به مدت کوتاه و در حالی است که فقط یک پوشک به پا دارد.
همچنین ممکن است از شما خواسته شود برای تکرار آزمایش خون مراجعه کنید تا اطمینان حاصل شود مقدار بیلی روبین در حال کاهش است.
مشکلات مرتبط با بیلی روبین بالا بسیار نادر هستند. با این حال، این مشکلات بالقوه جدی می باشند. اطمینان حاصل کنید که هر گونه زردی را برای انجام اقدامات مراقبتی به پزشک اطفال خود اطلاع می دهید.

علت، ریسک فاکتورها، و درمان هیپربیلیروبینمی
بیلی روبین رنگدانه ی مایل به زردی است که با تجزیه ی گلبول های قرمز در کبد تشکیل می شود. مقادیر زیاد بیلی روبین منجر به زردی می شوند، که با رنگ مایل به زرد پوست و چشم ها مشخص می گردد.
زردی خفیف شرایطی شایع در نوزادان است زیرا همه ی نوزادان دوره ای از تجزیه ی سریع گلبول های قرمز بعد از تولد را تجربه می کنند.
تحت شرایط نرمال، زردی خفیف معمولا خود به خود ناپدید شده، و هیچ تاثیر بلند مدتی بر جای نمی گذارد. با این حال، در برخی نوزادان زردی شدیدتر است، شرایطی که هیپربیلیروبینمی نامیده می شود.
دلایل مختلفی ممکن است باعث بروز این شرایط شوند، مثل تولد نارس یا داشتن شرایط پزشکی خاص.
زردی شدید اگر درمان نشود ممکن است باعث ایجاد نوعی آسیب مغزی دائم به نام کرنیکتروس شود. خوشبختانه این شرایط نادر است.
تا زمانی که هیپربیلیروبینمی تشخیص و به طور صحیح درمان گردد، می توان از عوارض بالقوه مخرب آن جلوگیری کرد.

نشانه ها و عوارض زردی نوزادی
زمانی که نوزادی زردی داشته باشد، بعید است این نکته مشخص نشود. زمانی که رنگدانه در جریان خون گردش پیدا می کند، پوست و سفیدی چشم ها رنگ مایل به زرد پیدا می کنند.
رنگ گاه از صورت شروع شده و به پایین به سمت قفسه ی سینه، کمر، پاها، و کف پاها حرکت می کند.
بیشتر کودکان در دو تا چهار روز بعد از تولد دچار درجاتی از زردی می شوند. این شرایط که زردی فیزیولوژیکی نامیده می شود، معمولا در چند هفته برطرف می گردد.
با این حال، اگر زردی شدید باشد، نوزاد دچار سایر نشانه ها می گردد.
در حقیقت، معمولا به والدین دستور داده می شود بعد از بردن نوزاد از بیمارستان به خانه چشمان خود را از نظر علائم زردی شدید باز نگاه دارند:
- استفراغ
- بی حالی
- خوب شیر نخوردن
- تب
- صدای گریه ی بلند و گوش خراش
- ادرار تیره یا مدفوع روشن

چالش های تغذیه با شیر مادر
زمانی که مقدار بیلی روبین آنقدر زیاد می شود که این نشانه ها را ایجاد کند، نوزاد در خطر ایجاد کرنیکتروس قرار دارد. در مورد نوزادان تِرم و سالم، کرنیکتروس به ندرت در مقادیر بیلی روبین کمتر از ۳۵ میلی گرم بر دسی لیتر رخ می دهد. در مورد کودکان نارس، کرنیکتروس ممکن است در مقادیر کمتر نیز رخ دهد. این شرایط همچنان در مقادیر کمتر از ۲۰ میلی گرم بر دسی لیتر نادر است.

تشخیص زردی نوزادی
مقدار بیلی روبین در همه ی نوزادان گاه در طول چند روز اول زندگی افزایش می یابد.
بسیاری از بیمارستان ها مقدار کل بیلی روبین را در همه ی کودکان در ۲۴ ساعت بعد از تولد، اغلب با استفاده از پروبی که قادر به اندازه گیری مقدار آن با لمس پوست است، کنترل می کنند.
در مورد کودکان فاقد ریسک فاکتور، در صورتی که مقدار آن به صورت زیر باشد، پزشک شروع به نگران شدن درباره ی زردی شدید می کند:
- ۲۴ ساعت: ۸ میلی گرم بر دسی لیتر
- ۴۸ ساعت: ۱۳ میلی گرم بر دسی لیتر
- ۷۲ ساعت: ۱۶ میلی گرم بر دسی لیتر
- ۹۶ ساعت: ۱۷ میلی گرم بر دسی لیتر
اگر مقدار بیلی روبین کودک تازه متولد شده زیاد باشد، آزمایش خون انجام می گیرد.

درمان زردی نوزادی
زردی شدید با نوردرمانی درمان می گردد. کودک زیر نور آبی خاص (نور بیلی) در یک بستر محصور و گرم قرار گرفته و فقط پوشک و چشم بند خاص می پوشد. او به کرات پهلو به پهلو می شود تا نور به هر دو سمت بدنش برسد.
معمولا فقط یک یا دو روز نوردرمانی در بیمارستان برای رسیدن مقدار بیلی روبین به مقادیر نرمال کافی است.
در طول این زمان، تغذیه ی مکرر تا ۱۲ بار در روز تشویق می گردد. با هر بار حرکات روده ای، بیلی روبین بیشتری از بدن کودک خارج می شود. در موارد نادر، می توان مایعات وریدی به کودک داد.
در موارد زردی شدیدتر، انتقال خون تبادلی نیز نیاز خواهد بود. در این روش، خون کودک با خون تازه جایگزین می شود. دادن ایمونوگلوبین های وریدی به کودکی که زردی شدید دارد نیز در کاهش مقدار بیلی روبین موثر است.