تغذیه نوزاد با شیر خشک، وسایل لازم

رژیم غذایی نوزاد و شیرخوار باید از نظر کالری و مواد ضروری مانند آب، پروتئین، املاح و ویتامین ها کافی باشد تا رشد جسمی کودک تامین گردد و قدرت های ژنتیکی کودک خود نمایی کند و مدفوع کودک نیز به طور طبیعی و بدون اشکال انجام گیرد.

چنین حالتی با تغذیه طبیعی شیر مادر به دست می آید. اگر مادر به عللی نتواند یا نخواهد کودک را از پستان خود تغذیه نماید (به علت اشتغال در خارج از خانه، محدود شدن فعالیت اجتماعی او، فرورفتگی یا دردناک بودن نوک پستان و …) یا شیر او کم و نوزاد دچار کم غذایی باشد، کودک را می توان با شیر غیر مادر و با بطری تغذیه کرد.

وسایل لازم برای تغذیه نوزاد با شیر خشک

بطری یا شیشه شیر خوری:

هر نوع بطری که بتوان کاملاً شست و در مقابل حرارت مقاومت داشته باشد، مناسب است. شیشه های عمودی که در قسمت فوقانی آن پستانک باشد، از نظر جوشاندن ساده تر و راحت تر از شکل کشتی مانند است که در دو طرف آن پستانک دارد. سطح داخلی بطری شیر خوری باید صاف و دهانه آن گشاد باشد تا به سادگی بتوان داخل آن را شست. بطری شیرخوری باید دارای پوششی برای سر پستانک باشد تا از آلودگی پستانک جلوگیری نماید. لازم است چند بطری شیر خوری زیادتر از تعداد دفعات تغذیه کودک برای دادن آب و آب میوه تهیه نمایید. برای کودکانی که با شیر غیر مادر یعنی شیر خشک یا شیر پاستوریزه تغذیه می شوند، به حداقل ۶ تا ۸ بطری ۲۵۰ میلی لیتری احتیاج دارید.

پستانک بطری شیر خوری و اهمیت آن:

اگر پستانک مناسب و خوب باشد، نوزاد یا شیرخوار شما به راحتی مک خواهد زد و بدون خستگی سیر خواهد شد. در انتخاب پستانک باید دقت نمایید تا پستانک متناسب با وضع شیرخوار خود انتخاب نمایید.

پستانک به شکل طبیعی:

این نوع پستانک تقریبا شبیه نوک پستان مادر می باشد و موجب می شود که سقف دهان و لب ها به طور طبیعی رشد نماید. سوراخ پستانک باید به طرف بالا و در سطح طرفی پستانک باشد، به طوری که در هنگام مکیدن شیر به طرف سقف دهان شیرخوار پاشیده شود.

پستانک به شکل معمولی: این نوع پستانک ها، حالت و عمل شبیه هنگامی که شیرخوار به پستان مادر مک می زند، به وجود نمی آورد. بهتر است سوراخ این نوع پستانک ها به شکل بریدگی باشد تا این که چند سوراخ داشته باشد تا در هر ثانیه ۲ تا ۳ قطره از آن بچکد.

پستانک برای شیرخواران مبتلا به قولنج و دردهای شکمی: این نوع پستانک شبیه نوک پستان مادر در دهان کودک قرار می گیرد و لبه آن پهن است و هوا کمتر هنگام شیر خوردن وارد مری کودک می گردد.

سوراخ پستانک باید به اندازه ای باشد که اگر بطری را وارونه نگه دارید، در هر ثانیه از سوراخ های آن ۲ تا ۳ قطره شیر بچکد و ضرورت نداشته باشد که بطری را بین شیر خوردن نوزاد از دهان او بیرون بیاورید و تکان دهید یا پایین پستانک را بین انگشتان خود بفشارید تا شیر خارج شود. اگر سوراخ پستانک کوچک باشد، شیرخوار در هنگام شیرخوردن خسته می شود و در ضمن همراه شیر، این هوا را می بلعد و دچار دردهای شکمی و هم چنین استفراغ می گردد. مدت شیر خوردن شیرخوار نباید بیش از ۱۰ تا ۱۵ دقیقه طول بکشد. سوراخ پستانک در هر نوبت شیر دادن باید امتحان شود، زیرا ممکن است به وسیله ذرات شیر مسدود گردد یا در نتیجه باد کردن پستانک، سوراخ آن بسته شود.

بارها اتفاق افتاده است که شیرخواری را به علت گریه زیاد نزد پزشک آورده اند، در حالی که پستانک شیرخوری او سوراخ نداشته یا سوراخ آن بسیار کوچک بوده و گریه کودک مربوط به گرسنگی بوده است.

از طرف دیگر بزرگ بودن سوراخ پستانک نیز سبب می شود که شیر به مقدار زیاد به دهان کودک ریخته شود و کودک مجبور شود به سرعت شیر را ببلعد و در نتیجه همراه شیر مقداری هوا می بلعد. بنابراین پستانک را نباید با قیچی سوراخ کرد بلکه باید با سوزن و به مقدار مناسب سوراخ آن را تنظیم نمود.

بزرگ کردن سوراخ پستانک:

اگر سوراخ های پستانک کوچک است، سوزنی را با شعله آتش داغ کنید و داخل سوراخ پستانک نمایید تا سوراخ آن بزرگ تر شود.

آماده کردن بطری و پستانک:

بعد از شیر خوردن کودک، بطری و پستانک را بلافاصله با آب سرد و شیشه شور کاملا بشویید، زیرا اگر شیر به جدار بطری خشک شود، تمیز کردن آن مشکل خواهد بود. پستانک را پس از برس زدن وارونه کنید، سپس داخل آن کمی نمک معمولی بریزید و مالش دهید تا نمک ها حل شود و از سوراخ پستانک بیرون رود. پس از آن پستانک را کاملا بشویید و استریل نمایید.

استریل کردن بطری و پستانک:

بطری و پستانک باید استریل شود. استریل کردن ممکن است با روش هیپوکلریت یا جوشاندن انجام گیرد. اگر روش هیپوکلریت به کار رود، باید بطری، پستانک، پوشش پستانک و لوازم دیگر مانند قاشق و کارد را در آبی که دارای یک درصد هیپوکلریت است (۳۰ گرم میلتون در یک لیتر آب حل شده باشد) یا آب صابون گرم خیس نمایید و مدتی در آن قرار دهید و سپس کاملا بشویید.

اگر روش جوشاندن به کار رود، باید بطری ها را به مدت ۱۰ دقیقه در قابلمه ای جوشاند و بعد در حالی که در بطری باز و دهانه آن خارج از آب است، آن ها را در آب باقی گذاشت، ولی پستانک ها را باید ۳ دقیقه جوشاند و سپس آن ها را خارج نمود.

بعضی از پستانک ها طوری تهیه شده است که می توان با بطری و ضمائم آن را داخل ماشین ظرف شویی که آب گرم با درجه حرارت بالا دارد قرار داد و استریل کرد، ولی چون بیشتر پستانک ها در این وضعیت خراب می شود، باید آن ها را جداگانه شست و استریل کرد. که بطری ها را وارونه در ماشین ظرفشویی قرار دهید.

در چند ماه اول تولد، شیر، آب و وسایل شیر خوردن کودک باید استریل باشد. سنی که می توان این قانون را شکست، متفاوت است و نظریات مختلفی در این مورد وجود دارد. به نظر می رسد از شش ماهگی به بعد می توان آب را بدون جوشاندن به کودک داد. یکی از علل مهم استفراغ و اسهال کودکان غیر شیر مادر خوار در سال اول تولد، استریل نکردن وسایل تهیه شیر است.

باید متذکر شد هر غذایی که به کودک داده می شود باید استریل و عاری از میکروب باشد و تا موقع ارائه آن به کودک باید در یخچال نگهداری شود.

روش تهیه شیر خشک:

مادر ابتدا و قبل از این که به بطری و پستانک دست بزند، باید دست های خود را کاملا بشوید و با حوله تمیز خشک کند (اگر دست ها را بشوئید، ولی با کاغذ یا حوله کثیف خشک کنید، بی فایده است). در قوطی شیر را کاملا با آب گرم و صابون بشوئید و سپس با آب سرد ساده تمیز نمایید. آب لازم برای تهیه شیر باید به مدت ۵ دقیقه جوشانده شود و سپس با آب سرد ساده تمیز نمایید. آب لازم برای تهیه شیر باید به مدت ۵ دقیقه جوشانده شود و موقعی که درجه حرارت آن به ۴۰ تا ۵۰ درجه سانتیگراد رسید، پودر شیر را به آن اضافه نمایید (درون جعبه شیر خشک پیمانه ای وجود دارد که شیر را باید با همان پیمانه اندازه گیری کنید و داخل بطری شیر خوری بریزید). پس از آماده شدن شیر، در حالی که پستانک به وسیله کلاهک آن پوشیده شده است، در یخچال نگهداری نمایید.

شیر مورد احتیاج ۲۴ ساعت کودک را می توانید در یک نوبت تهیه کنید و در بطری های جداگانه، در یخچال نگه داری نمایید و در موقع مصرف هر بطری شیر را در آب گرم بگذارید یا زیر شیر آب گرم نگه دارید تا درجه حرارت مطلوب به دست آید، سپس به کودک بدهید. اگر شیر گاو یا پاستوریزه داده می شود، باید قبل از دادن به کودک، شیر و مقدار آبی که باید به آن اضافه گردد جوشانده شود. مدت جوشاندن شیر پاستوریزه نباید طولانی باشد و مدت دو دقیقه کافی است، زیرا شیر غلیظ می گردد. شیر گاو یا پاستوریزه را بعد از جوشاندن به داخل بطری که قبلا آماده شده است و پس از اضافه کردن کمی شکر به کودک بدهید.

گرم کردن شیر:

گرمی شیر را قبل از دادن به کودک باید با ریختن چند قطره به پشت دست خود امتحان کنید. گرمی شیر (شیر خشک یا شیر پاستوریزه) باید به اندازه گرمی شیر مادر باشد. تحقیقات انجام شده نشان داده است که اگر شیر از یخچال خارج و به کودک داده شود، از نظر مقدار شیری که کودک می خورد، افزایش وزن، بالا آوردن شیر، خواب و گریه کودک با کودکانی که شیر گرم می خورند، تفاوت نداشته است، ولی بهتر است گرمی شیر به اندازه گرمی شیر مادر باشد و به کودک داده شود. در خلال شب نیز می توان آب گرم در فلاسک تهیه کرد و شیر گرم به کودک داد.