تشخیص کولیک در نوزاد، علت تا درمان
طغیانهای کولیک اغلب در هنگام شب بروز میکند یعنی زمانی که خود والدین معمولاً در شرایط خستگی قرار دارند.
کولیک نوزاد، گریه شدید و طولانی مدت یا بی‌قراری شدید نوزاد سالم است. کولیک ممکن است به طور مشخص برای والدین ناراحت کننده باشد زیرا پریشانحالی نوزاد بدون هیچ دلیل آشکار بروز میکند و چنین به نظر میرسد که هیچ راهی برای تسکین او وجود ندارد. طغیانهای کولیک اغلب در هنگام شب بروز میکند یعنی زمانی که خود والدین معمولاً در شرایط خستگی قرار دارند.
دوره‌های کولیک به طور معمول زمانی شروع میشود که شش هفته از سن نوزاد میگذرد و در سن سه تا چهار ماهگی به شکل قابل توجهی از فشار و شدت کولیک کاسته میشود.
والدین میتوانند قدمهایی را برای کاهش شدت و مدت دوره‌های کولیک بردارند، علایم استرس را در خود کاهش دهند، و احساس اطمینان را در ارتباط میان والدین و بچه تقویت کنند.
علایم
سر و صدا و گریه کردن در نوزادان به ویژه در سه ماه اول پس از تولد نرمال است. و تعیین اینکه چه میزان گریه و سر و صدا را باید نرمال تلقی کرد دشوار است. در کل کولیک به عنوان گریه کردن نوزاد به مدت سه ساعت یا بیشتر در طول روز، سه روز یا بیشتر در طول هفته، به مدت سه هفته یا بیشتر تعریف میشود.
ویژگیهای کولیک میتواند شامل موارد زیر باشد:
- گریه شدید که ممکن است بیشتر شبیه به جیغ زدن یا اظهار درد باشد
- گریه کردن بدون وجود هیچ علت مشخص، خلاف گریه برای ابراز گرسنگی یا نیاز به تعویض پوشک
- سر و صدا و تقلای زیاد حتی پس از فروکش گریه
- زمانبندی قابل پیش‌بینی برای گریه و سر و صدا، زیرا دوره‌های کولیک اغلب سر شب برمیگردند
- تغییر رنگ چهره، مثل سرخ شدن پوست صورت یا رنگ پریده شدن پوست در اطراف دهان
- تنش جسمانی مثل به هم پیچیدن یا سفت کردن پاها، خشک شدن بازوها، مشت کردن دستها، قوس دادن پشت یا تنش در ناحیۀ شکم
گاهی از اوقات پس از دفع گاز یا دفع مدفوع تسکینی در علایم ایجاد میشود. گاز مورد بحث احتمالاً نتیجۀ بلعیدن هوا در طول گریههای طولانی مدت است.
چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
گریه بیش از حد و تسکینناپذیر میتواند نشانۀ وجود کولیک یا ناخوشی یا اختلالی باشد که سبب ایجاد درد یا ناراحتی میشود. در صورتی که بچه بیش از حد گریه میکند با دیگر علایم کولیک در وی مشاهده میشود باید به دکتر مراجعه کرد.
علل
علت کولیک ناشناخته است. کولیک ممکن است نتیجۀ عوامل تقویت کنندۀ متعددی باشد. اگرچه برخی علل در این مورد بررسی شدهاند، لحاظ کردن علت برای تمامی ویژگیهای مهم مثل این موضوع که چرا کولیک به طور معمول در اواخر نخستین ماه پس از تولد شروع میشود، چرا نوع بروز آن در نوزادان متفاوت است، چرا در برخی اوقات خاص در طول روز بروز میکند، و چرا به خودی خود از بین میرود، همگی مواردی دشوار یا حل نشده محسوب میشوند.
عوامل تقویت کنندۀ محتمل که مورد بررسی قرار گرفتهاند شامل موارد زیر است:
- سیستم گوارش بچه که هنوز توسعه نیافته است
- عدم تعادل باکتری‌های سالم در دستگاه گوارش
- آلرژی غذایی یا عدم تحمل غذایی
- تغذیه بیش از حد، تغذیه کمتر از حد نیاز یا آروغ زدن مکرر نوزاد
- اشکال اولیه میگرن دوران کودکی
- استرس یا اضطراب خانواده
ریسک فاکتورها
ریسک فاکتورهای کولیک به خوبی درک نشدهاند. تحقیقات تفاوتهایی را در ریسک مزبور وقتی عوامل زیر در مد نظر قرار گیرند نشان ندادهاند:
- جنسیت بچه
- بارداری فول ترم یا پریترم
- نوزادان تحت تغذیه یا شیر خشک و شیر مادر
نوزادان متولد شده از مادرانی که در طول بارداری یا پس از زایمان دخانیات مصرف میکنند در ریسک بالاتری برای ابتلاء به کولیک قرار دارند.
عوارض
کولیک باعث ایجاد عوارض کوتاه مدت یا مشکلات پزشکی درازمدت برای بچه نمیشود.
کولیک برای والدین واقعهای استرسآور است. تحقیقات وجود ارتباطی میان کولیک و مشکلات فهرست زیر برا ا سلامت والدین نشان دادهاند:
- افزایش خطر افسردگی پس از زایمان در مادر
- قطع زودهنگام شیردهی از پستان توسط مادر
- احساس گناه، ستوه، بیپناهی یا خشم
سندرم تکان دادن بچه
استرس آرام کردن بچه در حال گریه و زاری گاهی از اوقات والدین را وامیدارد تا بچه را تکان تکان دهند که این کار از لحاظ دیگر برای بچه مضر است. تکان دادن نوزادان میتواند باعث ایجاد صدمات جدی برای مغز و حتی مرگ آنان شود. ریسک این واکنشهای کنترل نشده هنگامی بیشتر میشود که والدین از اطلاعات لازم در مورد آرام کردن بچه در حال گریه کردن، آموزش لازم در مورد کولیک و حمایت لازم برای مراقبت از نوزاد دچار کولیک برخوردار نباشند.
تشخیص
پزشک برای پی بردن به علت دیسترس یا پریشانحالی بچه معاینۀ بالینی کاملی انجام میدهد. معاینه شامل موارد زیر است:
- اندازهگیری وزن، قد و دور سر
- گوش دادن به صدای قلب، ریهها و شکم
- معاینۀ اندامهای تحتانی، انگشتان دست، انگشتان پا، گوشها و ناحیۀ تناسلی
- ارزیابی واکنش به لمس یا حرکت
- جستجوی نشانههای راش، التهاب یا دیگر نشانههای عفونت یا آلرژی
استفاده از تستهای آزمایشگاهی، عکسبرداری اشعه X و دیگر تستهای تشخیصی به طور معمول نیاز نیست اما در موارد مشکوک این تستها باعث از تشخیص خارج شدن دیگر علل محتمل میشوند.
درمان
هدف از درمان، اولیه آرام کردن بچه در حد امکان با استفاده از طیفی از مداخلات و اطمینان از برخورداری والدین از حمایت مورد نیاز است.
راهکارهای آرام کردن نوزاد
والدین ممکن است داشتن برنامه، فهرستی از راهکارهای آرامش بخشیدن به بچه را برای امتحان هر مورد مفید بیابند. والدین در این مورد نیاز به آزمایش دارند. برخی راهکارها ممکن است بهتر از بقیه باشند و برخی دیگر ممکن است در بعضی مواقع کارآیی داشته و در مواقع دیگر کارآیی نداشته باشند. راهکارهای مورد اشاره شامل موارد زیر است:
- استفاده از پستانک
- بیرون بردن بچه برای گردشی با اتومبیل یا کالسکهسواری
- راه رفتن با بغل گرفتن بچه یا نرم نرم آواز خواندن به همراه غُر و لُند بچه
- پیچیدن بچه در پتو
- حمام گرم بردن بچه
- مالش دادن شکم بچه یا خوابانیدن بچه روی شکم و مالش دادن پشت وی
- استفاده از موسیقی ملایم و آرامبخش یا صدای ضربان قلب
- استفاده از صدای سفید زمینه با استفاده از یک ماشین صدای زمینه، جارو برقی یا خشک کن لباس در اتاق مجاور
- کم کردن نور و محدود کردن میزان محرکهای بصری
تغییرات مربوط به تغذیه
تغییرات غذا دادن بچه ممکن است باعث ایجاد تسکین شود. بطری شیر را در حالت قایم نگه دارید و به بچه امکان دهید تا مکرراً پس از تغذیه آروغ بزند. استفاده از بطریهای دارای انحنا به تغذیه کردن بچه در حالت قائم کمک میکند و بطری انحنادار میتواند میزان ورود هوا به دهان نوزاد را کاهش دهد.
آزمون تغییرات در رژیم غذایی
اگر تمرینات یا اعمال مربوط به آرام کردن یا تغذیه کردن نوزاد قادر به کاهش دادن گریه یا تحریکپذیری وی نباشد، پزشک ممکن است آزمون کوتاه مدت تغییر رژیم تغذیه را توصیه کند. به هر حال اگر بچه دچار آلرژی غذایی باشد، احتمال بروز نشانه‌ها و علایمی مثل راش، خس خس سینه، استفراغ یا اسهال وجود دارد. تغییرات رژیم غذایی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تغییر نوع شیر خشک. اگر نوزاد با شیر خشک تغذیه میشود پزشک ممکن است یک هفته مصرف آزمایشی شیر خشک با هیدرولیزات گسترده (سیمیلاک الیمنتوم، نوترامیگن، پریگیستیمیل، و بقیه) را توصیه کند که دارای پروتئینهای خرد شده در اندازههای کوچکتر هستند.
- تغذیه مادر. اگر مادر نوزاد را با شیر پستان تغذیه میکند، میتواند مـصرف غذاهای آلرژیزای شایع مثل لبنیات، تخم مرغ، آجیلها و گندم را موقتاً کنار بگذارد. زنان میتوانند در عین حال همین امتحان را در مورد غذاهای بالقوه تحریک کننده مثل کلم، پیاز یا نوشیدنیهای کافئیندار انجام دهند.
خودمراقبتی والدین
مراقبت از نوزاد دچار کولیک حتی برای والدین پرتجربه نیز میتواند ستوهآور و استرسزا باشد. راهکارهای فهرست شده در زیر میتواند به والدین در مراقبت از خود و دریافت حمایت مورد نیاز کمک کند:
- ایجاد وقفه در مراقبت از بچه. والدین باید برای خود فرصتی برای فراغت از مراقبت از بچه ایجاد کنند. این کار را میتوان با ایجاد نوبتبندی برای مراقبت از نوزاد میان والدین انجام داد. والدین باید در صورت امکان در این مجال فراغت از خانه خارج شوند.
- گذاشتن بچه داخل ننو برای وقفههای کوتاه مدت. این امکان وجود دارد که در دوره‌های گریه کردن نوزاد برای مدتی کوتاه وی را داخل ننو به حال خود گذاشت تا مجالی برای گردآوری مجدد نیرو و آرامش اعصاب برای والدین ایجاد شود.
- احساسات خود را بیان کنید. احساس بیپناهی، افسردگـی، گناه یا عصبانیت در این موارد در مورد والدین امری نرمال محسوب میشود. والدین باید در مورد احساسات خود با اعضاء خانواده، دوستان و پزشک بچه خود حرف بزنند.
- خودتان را داوری نکنید. میزان موفقیت خود را به عنوان والدین بر مبنای میزان گریه نوزاد خود نسنجید. کولیک نتیجۀ وجود نقصی در بچهداری نیست، و گریۀ آرامناپذیر نشانۀ پس زدن پدر و مادر از سوی فرزند تلقی نمیشود.
- مراقب سلامت خود باشید. تغذیه سالم داشته باشید. وقتی را برای ورزش روزانه مثل پیادهروی کنار بگذارید. اگر برایتان امکان دارد هنگامی که بچه در خواب است خودتان نیز بخوابید (حتی در طول روز). از مصرف الکل و دیگر مواد مخدر خودداری کنید.
- به یاد داشته باشید که این وضعیت موقتی است. دوره‌های کولیک اغلب اوقات پس از رسیدن بچه به سن ۳ تا ۴ ماهگی برطرف میشود.
درمانهای بالقوه در آینده
یک عامل احتمالاً تقویت کننده کولیک عدم تعادل باکتری‌های مفید در سیستم گوارش نوزاد است. یک رویکرد درمانی در دست تحقیق در این مورد کاربرد باکتری‌های مفید (پروبیوتیکها) برای ایجاد تعادل باکتریایی متناسب برای بهبود سلامت کلی سیستم گوارش است.
برخی تحقیقات کاهش میزان گریه را در نوزادان دچار کولیک در هنگام درمان با یک باکتری به نام لاکتوباسیلوس رئوتری نشان دادهاند. مطالعات مزبور با تعداد نمونۀ کم انجام شده و نتایج به نوعی متناقض بودهاند. بیشتر کارشناسان توافق دارند که در حال حاضر شواهد کافی برای حمایت از مصرف پروبیوتیکها در درمان کولیک وجود ندارد.
طب جایگزین
چند مطالعه در مقیاس کوچک برخی فواید یا نتایج متضاد را در مورد استفاده از درمانهای جایگزین نشان دادهاند. به هر حال، شواهد کافی برای داوری در مورد فواید بالقوه یا ریسکهای مرتبط به این درمانها در دست نیست. روشهای طب جایگزین که در این مورد در دست تحقیق هستند عبارتند از:
- دمنوش‌های گیاهان دارویی
- گیاهان دارویی مثل روغن رازیانه
- آب قند
- گریپ واتر، که مخلوطی از آب و گیاهان دارویی است
- ماساژ درمانی
- دستکاری کایروپراکتیک
- طب سوزنی
ریسکهای شناخته شده شامل موارد زیر است:
- مصرف منظم دمنوش‌های گیاهی یا دیگر ترکیبات مایع میتواند به کاهش مصرف شیر در نوزاد یا افت سطح نمک در خون نوزاد منجر شود.
- فقدان تنظیمات تولیدی ممکن است به آلودگی محصولات، نامشخص بودن ترکیبات یا نایکسانی دوزهای مورد استفاده در داروهای گیاهی منجر شود.
- برخی مداواهای هومیوپاتی حاوی مقادیر کم مواد بالقوه سمی هستند.
پیش از استفاده از هر گونه داروی جایگزین برای کولیک نوزادان با پزشک مشورت کنید.
منبع:
مهرین
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼