در مورد شنوایی نوزاد، همه آنچه باید بدانید

سنجیدن شنوایی نوزاد معمولا جزو اولین نگرانی‌های یک پدر و مادر تازه‌کار است و والدین برای اطمینان از سلامت نوزاد بدنبال راهکارهای مفید و عملی هستند. بیایید ببینیم سنجیدن شنوایی نوزاد به چه شکل است و در چه صورت باید احساس نگرانی کنیم؟
بیشترین چیزی که در اولین روز‌های تولد یک نوزاد، یک والدین تازه‌کار را درگیر خودش می‌کند سلامت و آسودگی این موجود کوچک است. والدین در تعامل با نوزادشان دچار نگرانی‌های بسیاری می‌شوند و همواره از خودشان می‌پرسند: یعنی منو می‌بینه؟ نکنه صدامو نمی‌شنوه؟ آیا ممکنه مشکلی در حرکت داشته باشه؟ یکی از نگرانی‌های معمول درمورد شنوایی نوزاد است. سالانه ۶۰۰ تا ۷۰۰ نوزاد ناشنوا در کشور به دنیا می‌آیند. هر زمان که یک بخش از گوش درست کار نکند، ممکن است شنوایی از دست برود. مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‎ها، تخمین می‎زنند که ۱ تا ۳ کودک در هر ۱۰۰۰ کودک، دچار نقص شنوایی است. افزون بر این در سنین ۳ تا ۱۷ سال نیز ۵ نفر از هر ۱۰۰۰ نفر دچار نقص شنوایی خفیف تا جدی می‎شوند. هرچند وزارت بهداشت غربالگری شنوایی نوزاد در بدو تولد را هنوز اجباری نکرده است، اما چه زمان بهترین زمان شناسایی مشکل شنوایی است و به چه شکل صورت می‌گیرد؟ آیا با توجه به سیر تکاملی شنوایی نوزاد توقع والدین به‌جاست؟

شناسایی مشکل شنوایی نوزاد
از بدو تولد تا شش ماهگی بهترین زمان برای تشخیص ناشنوایی یا کم شنوایی نوزاد است. از حدود شش ماهگی تا سه سالگی بهترین دوران زبان آموزی کودک به شمار می‌رود، پس تشخیص کم شنوایی و شروع درمان، در هوش و قدرت یادگیری کودک، بسیار موثر است. اگر تشخیص مشکل شنوایی کودک به موقع صورت نگیرد، یادگیری و توانایی زبان آموزی کودک بسیار کاهش می‌یابد و این نکته مهمی‌ست که باید از سوی والدین و به خصوص مادر، مورد توجه قرار گیرد.
البته این به این معنا نیست که اگر مشکل شنوایی نوزاد دیرتر تشخیص داده شد دیگر نمی‌توان کاری کرد، اما نکته مهم اینست که تشخیص تا قبل از شش ماهگی، نتایج مطلوب‌تری در درمان دارد.
امروزه توانایی در علم شنوایی سنجی به این حد رسیده است که تا شش ماهگی و پایین تر، قابلیت تشخیص کم شنوایی در نوزاد وجود دارد و این کار فقط می‌تواند با تجهیزات خاص خودش و توسط ادیولوژیست انجام شود.

چگونگی شناسایی مشکل شنوایی
آزمایش شنوایی‌سنجی بسیار سریع انجام می‌شود، لذا برای نوزادان ناراحت کننده و دردناک نیست. روند انجام آزمایش به این شکل است که از طریق یک پروب نرم تمیز که در ابتدای مجرای گوش خارجی قرار می‌گیرد، محرک صوتی به گوش ارسال می‌شود و زمانی که سلول‌های گوش داخلی صدا را دریافت می‌کنند، گسیلی (ECHO) به سمت گوش خارجی تولید می‌کنند که به وسیله پروب دریافت می‌شود و شکل موجی آن بر روی دستگاه قابل مشاهده است. این آزمایش OAE نام دارد و مستقیما حلزون گوش داخلی را بررسی می‌کند، زیرا اکثر مشکلات مادرزادی شنوایی در گوش داخلی ایجاد می‌شود.

روند تکامل شنوایی نوزاد
با وجود تست شنوایی دیگر نباید والدین نگرانی‌ای در این باره حس کنند. خیلی وقت‌ها بخاطر کم تجربگی ممکن است توقعات نابه‌جا از نوزاد وجود داشته باشد. بهتر است بدانیم حس شنوایی نوزاد ما در هر سنی به چه شکل خودش را نشان می‌دهد و روند تکامل شنوایی نوزاد چگونه است. در صورت دانستن این موضوع به راحتی می‎توانید مشکلات شنوایی کودک را در سنین مختلف مورد بررسی قرار داده و کشف کنید. هرچند هیچ چیز جای تست شنوایی را نمی‌گیرد.
انجمن گفتار، زبان و شنوایی آمریکا، مراحل توانایی شنوایی را در سنین مختلف به این صورت شرح می‎دهد:
-تولد تا سه ماهگی
از صدا‌های بلند متعجب می‎شود.
زمانی‎که با او صحبت می‎کنید آرام می‎شود یا می‎خندد.
به نظر می‎رسد صدای شما را می‎شناسد و وقتی گریه می‎کند با شنیدن صدای‎تان آرام می‎شود.
در پاسخ به صداها، سرعت مکش خود را افزایش یا کاهش می‎دهد.
چهار تا شش ماهگی
چشمانش را در جهت صدا حرکت می‎دهد و به تغییرات صدایتان پاسخ می‎دهد.
به اسباب بازی‎هایی که صدا می‎دهند توجه می‎کند.
به موسیقی توجه نشان می‎دهد.
هفت تا دوازده ماهگی
از بازی‎هایی که همراه با شعر و آهنگ هستند لذت می‎برد.
به جهتی که از آن صدا می‎آید برمی‎گردد و زمانی‎که با او صحبت می‎شود گوش می‎کند.
کلمات رایج و اسامی را می‎شناسد مانند: کیف، کتاب، کفش، مامان، بابا
در این سن شروع به پاسخ دادن به سوالات شما می‌کند "اینجا می‎آی؟ " "بیشتر می‎خوای؟ "

تست شنوایی نوزاد در خانه
حالا می‌توانید خودتان فرزند دلبندتان را تست کنید البته در زمانی که کودکتان بیدار و هوشیار است و مطمئن هستید که از سرماخوردگی و عفونت گوش رنج نمی‌برد.
-برای نوزاد زیر سه ماه، پشت سر کودک، دست‌های خودتان را بهم بزنید. اگر او واکنش نشان داد، شنوایی او طبیعی است. در صورتی که واکنش نشان نداد، این کار را چندین بار تکرار کنید و عکس‌العمل او را بسنجید.
-برای نوزاد ۴ تا ۶ ماهه، اسمش را صدا بزنید تا ببینید آیا او به طرف شما بر می‌گردد یا به صدای شما واکنش نشان می‌دهد؟ دقت کنید که آیا پس از شنیدن یک صدای جالب، سر یا چشمان خود را به طرف صدا بر می‌گرداند؟
-نوزاد شش تا ده ماهه نسبت به شنیدن اسم خودش یا صدا‌های آشنای محیط اطرافش (مانند صدای تلفن یا جاروبرقی) واکنش نشان می‌دهد.
-بین ده تا پانزده ماهگی می‌توانید از کودک بخواهید تا یک شئ آشنا را در یک کتاب مصور یا عکس، نشان دهد. در صورتی که او نتوانست این کار را انجام دهد، احتمالا نمی‌تواند صدای شما را بشنود.

نقش والدین در تکامل شنوایی کودک
تا دو سالگی و حتی پنج سالگی تحریک حواس کودک را جزو بهترین راه‌های تقویت هوش و حواس پنج‌گانه او دانسته‌اند. این کار همواره باعث ایجاد اتصالات جدیدی بین سلول‌های مغز می‌شود. شما می‌توانید در ارتباط با حس شنوایی فرزندتان برایش لالایی بخوانید و موسیقی بگذارید. نیازی نیست همیشه برایش موسیقی کودکانه بگذارید. او را با انواع موسیقی و صدا‌ها روبرو کنید. از پاپ تا موسیقی کلاسیک و مدرن. هرچه کودک صدا‌های بیشتری بشنود، این امر تاثیر بهتری روی تحریک حواسش خواهد گذاشت. خواندن کتاب هم برای نوزاد بسیار مفید است و محدودیت سنی ندارد. این کار باعث می‌شود او به وزن زبان مادریش عادت کند. در واقع تغییر وزن صدا، استفاده از لهجه و آواز خواندن برای کودک، ارتباط گفتاری-شنیداری بین شما و کودک را مهیج‌تر خواهد کرد. بعلاوه، هرچه بیشتر برای او چیز بخوانید و با او حرف بزنید، کلمات و صدا‌های بیشتری را یاد می‌گیرد که به او در حرف زدن و رشد زبان کمک خواهد کرد.

سخن آخر
نگذارید نگرانی‌های این دوره مانع لذت بردن شما از حس شیرین پدری یا مادری برای فرزندتان شود. مشکلات شنوایی تا حد زیادی به وراثت بستگی دارند. اگر در خانواده شما سابقه مشکل شنوایی وجود ندارد به خودتان استرس بی‌مورد ندهید و درصورت نگرانی به مرکز شنوایی‌سنجی مراجعه کنید تا این بار سنگین را از دوشتان بردارند. هیچ چیز نمی‌تواند جایگزین تست شنوایی‌سنجی شود.