شیر مادر یا شیر خشک، کدام خوشمزه تر است؟
شکی نیست که بهترین و کامل‌ترین غذا برای نوزاد شیر مادر است.
شکی نیست که بهترین و کامل‌ترین غذا برای نوزاد شیر مادر است. فواید بی‌شمار این شیر برای سلامت کودک چه در دوران شیرخوارگی و چه پس از آن، باعث می‌شود بیشتر مادرها ترجیح دهند فرزندشان را با شیر خود تغذیه کنند و اگر هیچ مشکل و مانعی در این زمینه وجود نداشته باشد، برای مادر و فرزند یک موهبت است.
با این حال بعضی از کودکان به دلایل خاص نمی توانند به شکل مناسب از این نعمت بهره بگیرند یا در شرایطی ویژه به طور موقت از خوردن شیر مادر امتناع می کنند که این موضوع می تواند مادران جوان را نگران کند.
دکتر کتایون برجیس، متخصص زنان و دکتر عباس معین، متخصص اطفال، دلایل مختلفی را که باعث می شود کودک به طور موقت از خوردن شیر سر باز بزند را بررسی کرده و راهکارهایی را ارائه داده اند برای آن که مادرها شرایط بهتری را برای شیردهی ایجاد کنند و با آگاهی از مشکلات احتمالی، آنها را مرتفع سازند تا فرزندشان دوباره به شرایط عادی و تغذیه مناسب خود بازگردد.
مواردی میان نوزادان وجود دارد که خیلی سخت می توانند از شیر مادر استفاده کنند یا اصلا این توانایی را ندارند. در این میان تعداد نوزادانی که اصلا نمی توانند از شیر مادر بهره بگیرند و نسبت به آن آلرژی دارند، بسیار کم و نادر است.
این نوزادان به دلیل ابتلا به برخی بیماری های متابولیکی یا نقص های ژنتیکی، آنزیم های خاصی را که برای استفاده از شیر مادر لازم است ندارند. نوزادان دیگری هستند که نقص های آناتومیک دارند. مثل آنهایی که کام شکری هستند و از آنجا که کام آنها دو قسمتی است، ممکن است نتوانند شیر را بمکند و به کمک نیاز داشته باشند.
در نتیجه روش های خاصی برای تغذیه آنها با مشورت پزشک متخصص باید در نظر گرفت. علاوه بر اینها نوزادانی که تولد زودرس دارند نیز با این که شیر مادر برایشان بسیار مفید است، ممکن است توانایی مکیدن نداشته باشند. برای این نوزادان هم با مشورت پزشک باید روش های خاصی را برای شیردهی استفاده کرد.
از داروهای بیهوشی تا دردهای کولیکی
اما بسیاری از نوزادان به صورت اولیه در استفاده از شیر مادر دچار مشکل نیستند و دلایل ثانویه ای وجود دارد که به شکل موقت باعث امتناع آنها از خوردن شیر می شود. اگر این دلایل شناسایی شود، براحتی می توان آنها را برطرف کرد.
در روزهای اول زندگی، اگر نوزاد پستان مادر را نگیرد، ممکن است مشکلات پزشکی داشته باشد؛ مانند شکستگی هایی که حین زایمان به وجود می آید و دردهای ناشی از آن مانع شیر خوردن نوزاد می شود. همچنین احتمال دارد داروهای بیهوشی که برای زایمان به مادر تزریق کرده اند، باعث خواب آلودگی شیرخوار شود و نتواند عمل مکیدن را بخوبی انجام دهد.
ضمن این که با خشونت جابه جا کردن نوزاد و فشردن او به پستان مادر برای این که سینه را بگیرد، در تغذیه های اولیه نیز باعث بیزاری می شود.
اما در روزهای بعد، احتقان پستان مادر، جهش قوی شیر، برفک دهان نوزاد، عفونت گوش نوزاد یا حساسیت به مواد غذایی و دارویی خورده شده توسط مادر، دلایلی هستند که باعث امتناع از شیر خوردن می شود.
علت شایعی که در یک تا سه ماهگی باعث می شود نوزاد از خوردن شیر اجتناب کند، دردهای کولیکی است که معمولا در شیرخواران وجود دارد.
به خواب رفتن طفل زیر سینه مادر هم از مواردی است که میزان شیر خوردن را کاهش می دهد. در این مواقع مالش آرام بدن و پای نوزاد و صحبت کردن با او توصیه می شود.
ضمن این که ممکن است شیر آن سینه خیلی کم شده باشد که باید سریع سینه را عوض کنند. معمولا بچه با بزرگ تر شدن، بهتر می تواند خودش را هنگام شیردهی بیدار نگه دارد.
اما و اگرهای شیر نخوردن نوزاد
دانستن این موضوع که شیرخوار در چه مرحله ای شیر خوردن را رها می کند، به تشخیص دلیل این موضوع کمک می کند. اگر شیرخوار در اول تغذیه امتناع کند، از علل آن می تواند وضع نادرست شیردهی، نوک پستان صاف یا فرورفته، مهار جهش شیر یا کاهش قدرت مکیدن شیرخوار باشد.
اگر امتناع در آخر هر وعده تغذیه صورت گیرد، احتمالا به دلیل نیاز بچه به آروغ زدن یا دفع گاز است، اما اگر نوزاد بعد از این که شیر مادر جاری شد، پستان را رها کند، علتش می تواند بسته بودن سوراخ بینی به دلیل عفونت های تنفسی باشد.
احتمال جهش زیاد شیر هم وجود دارد که باعث می شود بچه نتواند آن را بلع کند. پرش ابتدای شیردهی اگر کنترل نشود، معمولا همان ابتدای کار، نوزاد را دچار مشکل می کند.
شیر به گلوی بچه می پرد و باعث سرفه می شود و با وجود این که نوزاد گرسنه است، از پس جهش اولیه شیر برنمی آید و پستان را رها می کند.
راه حل این است که ابتدا مقداری از شیر را بدوشند که سرعت اولیه خروج شیر کنترل و کمتر شود، بعد سینه را در دهان نوزاد قرار دهند یا این که با دو انگشت سر سینه را بگیرند و داخل دهان نوزاد بگذارند و دو انگشت را فشار بدهند و مانع خروج زیاد شیر بشوند که البته روش دوم معمولا بهتر است، اگر مادر بتواند آن را کنترل کند.
شیرخواران بازیگوش
از سه ماهگی به بعد، معمولا دلایل امتناع شیرخوار از خوردن شیر متفاوت می شود. یکی از این دلایل، آشفتگی و بازیگوشی خود شیرخوار است. چراکه از سه ماهگی به بعد کودک از محیط اطرافش بیشتر آگاه می شود، کنجکاو است و دوست دارد این طرف و آن طرف را نگاه کند و به صداها واکنش نشان می دهد؛ در نتیجه هر حرکت و صدایی حواسش را پرت می کند. بنابراین بهتر است مادران در یک محیط آرام که رفت و آمدی در آن صورت نمی گیرد، به بچه شیر بدهند.
از دلایل دیگری که در این سنین اشتیاق نوزاد به پستان مادر را کم می کند، این است که خیلی از افراد بعد از سه ماهگی و زودتر از موعد، شروع به دادن مواد جامد و آب و آبمیوه به بچه می کنند.
همان طور که می دانید تغذیه شیرخوار باید از پنج تا شش ماهگی شروع شود و این تغذیه زودرس باعث می شود تمایل کودک به این مواد خوراکی بیشتر شده و از خوردن شیر مادر امتناع کند.
مادران به یاد داشته باشند بچه ها از شش تا ده ماهگی معمولا مشکل گاز گرفتن سر سینه را دارند. اگر ناخودآگاه نسبت به این عمل کودک با صدای بلند واکنش نشان دهند، باعث ترس او می شوند و همین موجب می شود تا مدتی شیرخوار از گرفتن پستان خودداری کند.
اگر به محض این که شیرخوار سینه را گاز می گیرد، بسرعت سینه را از دهانش خارج کنند و او را در یک جای مطمئن روی تخت یا زمین قرار بدهند و یک دندان گیر به او بدهند، کودک یاد می گیرد زمانی که می خواهد این حرکت را انجام بدهد، با دندان گیر انجام دهد.
ظاهر و بوی مادر نباید تغییر کند
مادرها باید توجه داشته باشند که حتی تغییر در ظاهر آنها یا رژیم غذایی شان نیز می تواند شیردهی به نوزادشان را تحت تاثیر قرار دهد. تغییر بوی مادر از مواردی است که باعث می شود کودک به صورت موقت از خوردن شیر امتناع کند.
مثلا اگر مادر از عطر، ادکلن، کرم های متفاوت یا صابون های معطر استفاده کند که موجب شود کودک بوی آشنای قبلی را استشمام نکند، شیردهی با مشکلاتی مواجه خواهد شد.
همچنین شنا کردن در استخر با آب کلردار یا در آب دریا نیز باعث می شود شیرخوار مانند گذشته پستان مادر را نگیرد. حتی تغییر در ظاهر مادر مثل تغییر طرح مو یا عینک زدن نیز ممکن است روی شیر خوردن نوزاد تاثیر بگذارد.
علاوه بر این برخی از مواد غذایی که مادر استفاده می کند، مزه شیر او را تغییر می دهد و این تغییر مزه باعث اجتناب کودک از خوردن شیر می شود. غذاهایی که تند و تیز هستند و از فلفل و ادویه جات، یا سیر و پیاز زیاد در آنها استفاده شده، همچنین نوشیدنی هایی که کافئین دارند، این تغییر مزه را به وجود می آورند. کشیدن سیگار توسط مادر نیز مزه شیر را برمی گرداند.
ضمن این که مادرها بلافاصله بعد از فعالیت بدنی شدید و ورزش طولانی، نباید اقدام به شیردهی کنند چراکه به علت ورود اسید لاکتیک به شیر، طعم تلخی در شیر ایجاد شده و مانع شیرخوردن نوزاد می شود.
برخی از مادرها از کم بودن شیر خود گله دارند. همان طور که می دانید مکیدن پستان مادر توسط نوزاد، خودش باعث ترشح پرولاکتین و شیرسازی می شود. بنابراین مادر باید شرایطی را فراهم کند که نوزاد هرچه بیشتر به مکیدن شیر علاقه نشان دهد.
راه های توجه بیشتر نوزاد به شیر مادر
۱ـ در زمان و مکان مناسب به شیرخوار شیر داده شود. یعنی مثلا در زمانی که کودک زیاد گرسنه است و چندان خواب آلود نیست. ضمن این که بهتر است در اتاقی نیمه تاریک شیردهی صورت گیرد که حالت های محرک هم در آن وجود نداشته باشد تا بچه مدام سینه را رها نکند.
۲ـ داخل وان حمام، محیطی است که معمولا شیرخوار در آن اشتیاق بیشتری به خوردن شیر نشان می دهد. بنابراین حمام کردن توامان مادر و فرزند و شیردهی در این حالت، روش خوبی است.
۳ـ خوب است در زمان شیردهی مادر در حال گوش دادن به یک موسیقی بدون کلام آرام یا قرآن و دعا باشد که این اصوات روی خود شیرخوار هم اثر می گذارد.
۴ـ از مواردی که باعث افزایش ترشح شیر می شود و شیرخوار را هم به گرفتن پستان مادر تشویق می کند، افزایش تماس پوستی شیرخوار با مادر است. بهتر است در اتاقی که دمای مناسب دارد، لباس شیرخوار را به حداقل برسانند و پوست بدنش را به پوست مادر بچسبانند. این روش بسیار مفید است و توسط متخصصان توصیه می شود.
۵ـ افزایش زمان نوازش و زمزمه کردن برای کودک در زمان شیردهی، باعث می شود مدتی که شیرخوار از سینه استفاده می کند، زیادتر و ترشح پرولاکتین نیز بیشتر باشد. البته نحوه شیر دادن صحیح هم بسیار مهم است.
با این حال بعضی از کودکان به دلایل خاص نمی توانند به شکل مناسب از این نعمت بهره بگیرند یا در شرایطی ویژه به طور موقت از خوردن شیر مادر امتناع می کنند که این موضوع می تواند مادران جوان را نگران کند.
دکتر کتایون برجیس، متخصص زنان و دکتر عباس معین، متخصص اطفال، دلایل مختلفی را که باعث می شود کودک به طور موقت از خوردن شیر سر باز بزند را بررسی کرده و راهکارهایی را ارائه داده اند برای آن که مادرها شرایط بهتری را برای شیردهی ایجاد کنند و با آگاهی از مشکلات احتمالی، آنها را مرتفع سازند تا فرزندشان دوباره به شرایط عادی و تغذیه مناسب خود بازگردد.
مواردی میان نوزادان وجود دارد که خیلی سخت می توانند از شیر مادر استفاده کنند یا اصلا این توانایی را ندارند. در این میان تعداد نوزادانی که اصلا نمی توانند از شیر مادر بهره بگیرند و نسبت به آن آلرژی دارند، بسیار کم و نادر است.
این نوزادان به دلیل ابتلا به برخی بیماری های متابولیکی یا نقص های ژنتیکی، آنزیم های خاصی را که برای استفاده از شیر مادر لازم است ندارند. نوزادان دیگری هستند که نقص های آناتومیک دارند. مثل آنهایی که کام شکری هستند و از آنجا که کام آنها دو قسمتی است، ممکن است نتوانند شیر را بمکند و به کمک نیاز داشته باشند.
در نتیجه روش های خاصی برای تغذیه آنها با مشورت پزشک متخصص باید در نظر گرفت. علاوه بر اینها نوزادانی که تولد زودرس دارند نیز با این که شیر مادر برایشان بسیار مفید است، ممکن است توانایی مکیدن نداشته باشند. برای این نوزادان هم با مشورت پزشک باید روش های خاصی را برای شیردهی استفاده کرد.
از داروهای بیهوشی تا دردهای کولیکی
اما بسیاری از نوزادان به صورت اولیه در استفاده از شیر مادر دچار مشکل نیستند و دلایل ثانویه ای وجود دارد که به شکل موقت باعث امتناع آنها از خوردن شیر می شود. اگر این دلایل شناسایی شود، براحتی می توان آنها را برطرف کرد.
در روزهای اول زندگی، اگر نوزاد پستان مادر را نگیرد، ممکن است مشکلات پزشکی داشته باشد؛ مانند شکستگی هایی که حین زایمان به وجود می آید و دردهای ناشی از آن مانع شیر خوردن نوزاد می شود. همچنین احتمال دارد داروهای بیهوشی که برای زایمان به مادر تزریق کرده اند، باعث خواب آلودگی شیرخوار شود و نتواند عمل مکیدن را بخوبی انجام دهد.
ضمن این که با خشونت جابه جا کردن نوزاد و فشردن او به پستان مادر برای این که سینه را بگیرد، در تغذیه های اولیه نیز باعث بیزاری می شود.
اما در روزهای بعد، احتقان پستان مادر، جهش قوی شیر، برفک دهان نوزاد، عفونت گوش نوزاد یا حساسیت به مواد غذایی و دارویی خورده شده توسط مادر، دلایلی هستند که باعث امتناع از شیر خوردن می شود.
علت شایعی که در یک تا سه ماهگی باعث می شود نوزاد از خوردن شیر اجتناب کند، دردهای کولیکی است که معمولا در شیرخواران وجود دارد.
به خواب رفتن طفل زیر سینه مادر هم از مواردی است که میزان شیر خوردن را کاهش می دهد. در این مواقع مالش آرام بدن و پای نوزاد و صحبت کردن با او توصیه می شود.
ضمن این که ممکن است شیر آن سینه خیلی کم شده باشد که باید سریع سینه را عوض کنند. معمولا بچه با بزرگ تر شدن، بهتر می تواند خودش را هنگام شیردهی بیدار نگه دارد.
اما و اگرهای شیر نخوردن نوزاد
دانستن این موضوع که شیرخوار در چه مرحله ای شیر خوردن را رها می کند، به تشخیص دلیل این موضوع کمک می کند. اگر شیرخوار در اول تغذیه امتناع کند، از علل آن می تواند وضع نادرست شیردهی، نوک پستان صاف یا فرورفته، مهار جهش شیر یا کاهش قدرت مکیدن شیرخوار باشد.
اگر امتناع در آخر هر وعده تغذیه صورت گیرد، احتمالا به دلیل نیاز بچه به آروغ زدن یا دفع گاز است، اما اگر نوزاد بعد از این که شیر مادر جاری شد، پستان را رها کند، علتش می تواند بسته بودن سوراخ بینی به دلیل عفونت های تنفسی باشد.
احتمال جهش زیاد شیر هم وجود دارد که باعث می شود بچه نتواند آن را بلع کند. پرش ابتدای شیردهی اگر کنترل نشود، معمولا همان ابتدای کار، نوزاد را دچار مشکل می کند.
شیر به گلوی بچه می پرد و باعث سرفه می شود و با وجود این که نوزاد گرسنه است، از پس جهش اولیه شیر برنمی آید و پستان را رها می کند.
راه حل این است که ابتدا مقداری از شیر را بدوشند که سرعت اولیه خروج شیر کنترل و کمتر شود، بعد سینه را در دهان نوزاد قرار دهند یا این که با دو انگشت سر سینه را بگیرند و داخل دهان نوزاد بگذارند و دو انگشت را فشار بدهند و مانع خروج زیاد شیر بشوند که البته روش دوم معمولا بهتر است، اگر مادر بتواند آن را کنترل کند.
شیرخواران بازیگوش
از سه ماهگی به بعد، معمولا دلایل امتناع شیرخوار از خوردن شیر متفاوت می شود. یکی از این دلایل، آشفتگی و بازیگوشی خود شیرخوار است. چراکه از سه ماهگی به بعد کودک از محیط اطرافش بیشتر آگاه می شود، کنجکاو است و دوست دارد این طرف و آن طرف را نگاه کند و به صداها واکنش نشان می دهد؛ در نتیجه هر حرکت و صدایی حواسش را پرت می کند. بنابراین بهتر است مادران در یک محیط آرام که رفت و آمدی در آن صورت نمی گیرد، به بچه شیر بدهند.
از دلایل دیگری که در این سنین اشتیاق نوزاد به پستان مادر را کم می کند، این است که خیلی از افراد بعد از سه ماهگی و زودتر از موعد، شروع به دادن مواد جامد و آب و آبمیوه به بچه می کنند.
همان طور که می دانید تغذیه شیرخوار باید از پنج تا شش ماهگی شروع شود و این تغذیه زودرس باعث می شود تمایل کودک به این مواد خوراکی بیشتر شده و از خوردن شیر مادر امتناع کند.
مادران به یاد داشته باشند بچه ها از شش تا ده ماهگی معمولا مشکل گاز گرفتن سر سینه را دارند. اگر ناخودآگاه نسبت به این عمل کودک با صدای بلند واکنش نشان دهند، باعث ترس او می شوند و همین موجب می شود تا مدتی شیرخوار از گرفتن پستان خودداری کند.
اگر به محض این که شیرخوار سینه را گاز می گیرد، بسرعت سینه را از دهانش خارج کنند و او را در یک جای مطمئن روی تخت یا زمین قرار بدهند و یک دندان گیر به او بدهند، کودک یاد می گیرد زمانی که می خواهد این حرکت را انجام بدهد، با دندان گیر انجام دهد.
ظاهر و بوی مادر نباید تغییر کند
مادرها باید توجه داشته باشند که حتی تغییر در ظاهر آنها یا رژیم غذایی شان نیز می تواند شیردهی به نوزادشان را تحت تاثیر قرار دهد. تغییر بوی مادر از مواردی است که باعث می شود کودک به صورت موقت از خوردن شیر امتناع کند.
مثلا اگر مادر از عطر، ادکلن، کرم های متفاوت یا صابون های معطر استفاده کند که موجب شود کودک بوی آشنای قبلی را استشمام نکند، شیردهی با مشکلاتی مواجه خواهد شد.
همچنین شنا کردن در استخر با آب کلردار یا در آب دریا نیز باعث می شود شیرخوار مانند گذشته پستان مادر را نگیرد. حتی تغییر در ظاهر مادر مثل تغییر طرح مو یا عینک زدن نیز ممکن است روی شیر خوردن نوزاد تاثیر بگذارد.
علاوه بر این برخی از مواد غذایی که مادر استفاده می کند، مزه شیر او را تغییر می دهد و این تغییر مزه باعث اجتناب کودک از خوردن شیر می شود. غذاهایی که تند و تیز هستند و از فلفل و ادویه جات، یا سیر و پیاز زیاد در آنها استفاده شده، همچنین نوشیدنی هایی که کافئین دارند، این تغییر مزه را به وجود می آورند. کشیدن سیگار توسط مادر نیز مزه شیر را برمی گرداند.
ضمن این که مادرها بلافاصله بعد از فعالیت بدنی شدید و ورزش طولانی، نباید اقدام به شیردهی کنند چراکه به علت ورود اسید لاکتیک به شیر، طعم تلخی در شیر ایجاد شده و مانع شیرخوردن نوزاد می شود.
برخی از مادرها از کم بودن شیر خود گله دارند. همان طور که می دانید مکیدن پستان مادر توسط نوزاد، خودش باعث ترشح پرولاکتین و شیرسازی می شود. بنابراین مادر باید شرایطی را فراهم کند که نوزاد هرچه بیشتر به مکیدن شیر علاقه نشان دهد.
راه های توجه بیشتر نوزاد به شیر مادر
۱ـ در زمان و مکان مناسب به شیرخوار شیر داده شود. یعنی مثلا در زمانی که کودک زیاد گرسنه است و چندان خواب آلود نیست. ضمن این که بهتر است در اتاقی نیمه تاریک شیردهی صورت گیرد که حالت های محرک هم در آن وجود نداشته باشد تا بچه مدام سینه را رها نکند.
۲ـ داخل وان حمام، محیطی است که معمولا شیرخوار در آن اشتیاق بیشتری به خوردن شیر نشان می دهد. بنابراین حمام کردن توامان مادر و فرزند و شیردهی در این حالت، روش خوبی است.
۳ـ خوب است در زمان شیردهی مادر در حال گوش دادن به یک موسیقی بدون کلام آرام یا قرآن و دعا باشد که این اصوات روی خود شیرخوار هم اثر می گذارد.
۴ـ از مواردی که باعث افزایش ترشح شیر می شود و شیرخوار را هم به گرفتن پستان مادر تشویق می کند، افزایش تماس پوستی شیرخوار با مادر است. بهتر است در اتاقی که دمای مناسب دارد، لباس شیرخوار را به حداقل برسانند و پوست بدنش را به پوست مادر بچسبانند. این روش بسیار مفید است و توسط متخصصان توصیه می شود.
۵ـ افزایش زمان نوازش و زمزمه کردن برای کودک در زمان شیردهی، باعث می شود مدتی که شیرخوار از سینه استفاده می کند، زیادتر و ترشح پرولاکتین نیز بیشتر باشد. البته نحوه شیر دادن صحیح هم بسیار مهم است.
منبع:
مادر بانو
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼