بزرگ بودن سر نوزاد، ماکروسفالی چیست؟
ماکروسفالی به معنی سر بزرگ است و نامی برای وضعیتی است که در آن نوزاد یا بچه دارای سری با اندازه به شکل غیر نرمال بزرگ است.
ماکروسفالی اصطلاحی برای توصیف بزرگ بودن غیر معمول سر است. نوزاد مبتلاء به ماکروسفالی دارای سری بزرگتر از سر اغلب نوزادان همسن و همجنس خود است.
در بسیاری از موارد این وضعیت خوش‌خیم یا بی‌ضرر محسوب میشود. در موارد دیگر ماکروسفالی میتواند نشاندهندۀ یک اختلال زیربنایی پزشکی مثل وجود یک سندرم ژنتیکی یا تومور مغزی باشد.
ماکروسفالی چیست؟
ماکروسفالی به معنی سر بزرگ است و نامی برای وضعیتی است که در آن نوزاد یا بچه دارای سری با اندازه به شکل غیر نرمال بزرگ است.
برای اینکه پزشک به تشخیص ماکروسفالی برسد اندازه‌گیری دور سر در فراخترین بخش آن باید بیشتر از 98 درصد موارد دیگر در همان طیف بارداری و تولد باشد.
ماکروسفالی در برخی از مواقع میتواند نشانهای از یک اختلال زیربنایی باشد که نیاز به درمان دارد.
در موارد دیگر ماکروسفالی ممکن است بر اثر عوامل ژنتیکی شامل تاریخچۀ خانوادگی ابتلاء به ماکروسفالی رخ دهد. در این مورد وضعیت مزبور بی‌ضرر محسوب میشود.
علل ماکروسفالی
ژنها مسؤول بسیاری از موارد بروز ماکروسفالی محسوب میشوند. وقتی یک نوزاد با سر بزرگ دارای تاریخچۀ خانوادگی داشتن سر بزرگتر از اندازههای میانگین است پزشکان این وضعیت را به عنوان ماکروسفالی خانوادگی خوش‌خیم تشخیص میدهند.
نوزادان دچار ماکروسفالی خانوادگی خوش‌خیم هیچ علامتی غیر از بزرگ بودن سر را تجربه نمیکنند و هیچ نگرانی دیگری در مورد سلامت آنها در پیوند با بزرگ بودن سر مطرح نیست.
در هر حال چند علت بالقوه برای ماکروسفالی وجود دارد که نیاز به توجهات پزشکی دارند که یکی از آنها موضوع تجمع مایع دور مغز است. مایع اضافی میتواند به مغز فشار وارد کرده ریسک بسیاری از عوارض سلامت را در مورد بچه افزایش دهد.
شدت این اختلال به مقدار مایع موجود در اطراف مغز بستگی دارد. وقتی مقدار این مایع به میزان قابل ملاحظهای زیاد باشد، که از آن زیر عنوان هیدروسفالوس نام برده میشود، علت زیربنایی مسبب آن برای پیشگیری از مشکلات بیشتر نیاز به درمان دارد.
دیگر علل ماکروسفالی شامل موارد زیر است:
- خونریزی مغزی
- تومورهای مغزی
- برخی اختلالات متابولیک
- برخی انواع عفونت
- یماری الکساندر
- سندرم گریگ سفالوپُلیسینداکتیلی
- سندرم ساتوس
- هماتوم مزمن و دیگر ضایعات
- دیگر سندرمهای ژنتیکی
نشانهها و علایم ماکروسفالی
نشانه اولیه ماکروسفالی بزرگ بودن غیر معمول سر است. در مورد ماکروسفالی خانوادگی خوش‌خیم، نشانۀ مزبور تنها علامت موجود محسوب میشود.
اگر نوزاد دچار یک اختلال زیربنایی باشد که مسبب ماکروسفالی است، آنگاه بزرگ بودن سر با علایم اضافی همراه خواهد بود که عبارتند از:
- تأخیر در پشت سر گذاشتن نقاط عطف رشد
- رشد سریع سر
- همراه بودن ماکروسفالی یا دیگر اختلالات مثل اتیسم
- اختلالات روانی
پزشک به طور معمول پس از رسیدن به تشخیص ماکروسفالی پایش نوزاد را ادامه میدهد. پزشک در عین حال از والدین و مراقبان بچه خواهد خواست تا نشانههای زیر را در مورد نوزاد پیگیری کنند:
- خوابآلودگی بیش از حد
- حرکات نامعمول چشم
- ضعف در تغذیه شدن
- استفراغ
- بروز یک نقطه برآمده نرم روی سر
- تحریکپذیری بیش از حد
تشخیص ماکروسفالی
دکترها به طور معمول میتوانند در کوران یک معاینۀ بالینی روتین ماکروسفالی را تشخیص دهند
به عنوان بخشی از یک معاینۀ جسمانی در مورد نوزادان یا کودکان خردسال پزشک محیط سر آنان را اندازه‌گیری میکند. پزشک این کار را در هر بار ویزیت بچه و هر گاه که علتی برای نگرانی وجود داشته باشد، انجام میدهد. اگر پزشک متوجه وجود رشدی سریع در اندازه سر بچه شوند، این موضوع وی را به تشخیص ماکروسفالی سوق خواهد داد.
اگر دکتر به این نتیجه برسد که بچه دچار ماکروسفالی است، وی اغلب اوقات تستهای تشخیصی مثل CT اسکن، اولتراسوند یا MRI را در دستور کار قرار خواهد داد.
این تستها به پزشک کمک میکنند تا بداند که آیا مایعی اضافی دور مغز جمع شده است یا خیر، و مایع اضافی دور مغز میتواند به فشار بر مغز و دیگر عوارض منجر گردد.
برخی علایم مربوط به افزایش فشار بر مغز شامل موارد زیر است:
- افزایش میزان تحریکپذیری
- سردرد
- استفراغ
اگر کودک دچار ماکروسفالی دارای علایم اضافی باشد، این وضعیت به پزشک کمک میکند تا دیگر اختلالات سلامت را تشخیص دهد. دیگر علایم در این مورد میتواند شامل موارد زیر باشد:
- مشکلات بینایی
- برجسته شدن وریدها
- بروز یک نقطه برآمده در فرق سر بچه
درمان ماکروسفالی
درمان ماکروسفالی بسته به علت زیربنایی بروز این اختلال متفاوت است. نوزاد دچار ماکروسفالی خانوادگی خوش‌خیم به طور معمول نیازی به درمان ندارد.
نوزادانی که ماکروسفالی در آنان ریشه در یک اختلال ژنتیکی دارد ممکن است به درمان و حمایت مادامالعمر شامل موارد زیر نیاز داشته باشند:
- کاردرمانی
- رفتاردرمانی
- گفتاردرمانی و زباندرمانی
- فیزیوتراپی
نوزادی که دچار تجمع مایع دور مغز یا خونریزی مغزی باشد اکثر اوقات به عمل جراحی فوری برای کاهش فشار بر مغز و پیشگیری از عوارض بعدی نیاز دارد.
پزشکان ممکن است از طیفی از روش‌ها برای درمان تومور مغزی استفاده کنند که از جملۀ این روش‌ها میتواند موارد زیر را نام برد:
- عمل جراحی
- شیمی درمانی
- استفاده از داروهای استروئیدی
- اشعه درمانی
دورنما
دورنما در مورد ماکروسفالی به میزان زیادی به علت بروز آن بستگی دارد. نوزادان دچار ماکروسفالی خانوادگی خوش‌خیم دورنمای خوبی دارند و به طور معمول دچار هیچ عارضهای نمیشوند.
کودکی که بر اثر یک اختلال زیربنایی مثل تومور مغزی یا یک سندرم ژنتیکی دچار ماکروسفالی میشود نیاز به پیگیری یک برنامه درمانی شخصی شده (برنامه بیمارمحور) خواهد داشت.
منبع:
مهرین
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼