نحوه مراقبت از نوزاد، آشنایی با چند مورد از آن

آشنایی با مراقبت های نوزاد نیاز هر مادری است که ما در اینجا به مختصر به آن می پردازیم

خواب و سندرم مرگ ناگهانی نوزاد

کابوس هر مادری که تازه بچه دار شده است نگرانی از مرگ نوزاد در اثر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد است که گاهی مرگ گهواره هم نامیده می‌شود. علت سندرم مرگ ناگهانی نوزاد هنوز ثابت نشده و مشخص نیست، اما برخی اقدامات احتیاطی زیر به هنگام خواباندن نوزاد در رختخواب، می‌تواند خطر این مرگ ناگهانی را کاهش دهد:

- متخصصان اطفال توصیه می‌کنند که او را همیشه به پشت بخوابانند و نه بر روی شکم. برای جلوگیری از چرخیدن نوزاد به روی شکم، پتویی را لوله کنید و در طرفین او قرار دهید تا همانند تکیه گاه یا تیرک عمل کند؛

- دمای اتاق را متعادل و مناسب نگه دارید، یعنی دمایی بین 16 تا 20 درجه‌ی

- همیشه نوزاد را در حالی در گهواره‌اش بخوابانید که پاهایش در پایین تخت و سرش کمی بالاتر باشد و روی صورتش به هیچ وجه پوشیده نباشد؛

- هرگز در اتاق نوزاد خود سیگار نکشید، چرا که خطر عفونت سینه و آسم نوزاد افزایش می‌یابد.

دیگر نکات مهم که هنگام خواب نوزاد باید توجه کنید شامل موارد زیر است:

- همیشه شکل‌های براق و روشن یا اشیای جالبی بالای سر نوزاد آویزان کنید تا هنگام بیدار شدن، توجه‌اش به آنها جلب شود و به بالا نگاه کند و به روی شکم نچرخد. اما مراقب باشید بالش یا عروسک‌های پولیشی را در اطراف سر نوزاد قرار ندهید تا خطر خفگی نوزاد در خواب به حداقل برسد؛

- قبل از خواب برای نوزاد موسیقی آرامی بگذارید تا به خوابیدن‌اش کمک کند؛

- برخی نوزادان هنگامی که تکان داده شوند راحت‌تر به خواب می‌روند، اما مراقب باشید این کار به یک عادت تبدیل نشود زیرا تغییر آن بسیار سخت است؛

- هرگز اجازه ندهید نوزاد با شیشه شیر در دهانش به خواب برود، چرا که این عادت بد موجب خرابی و پوسیدگی دندان‌های نوزاد می‌شود.

بعضی از نوزادان دچار مشکلی معروف به جابه جایی شب و روز می‌شوند، یعنی در طول روز می‌خوابند، اما در شب بیدار می‌مانند. اگر نوزادتان چنین عادتی پیدا کرد، می‌توانید در طول روز او را به نحوی بیدار نگه دارید، مثلاً سر او را با اسباب بازی یا تصاویری گرم یا با او بازی کنید. خبر خوب این است که در بیشتر نوزادان این عادت خواب وجود دارد و خودبه خود تغییر می‌کند. اگر عادت خواب نوزادتان مشکل ساز شده است، می‌توانید با پزشک خود مشورت کنید و از او راهنمایی بخواهید.

گریه‌ی نوزاد

نوزادان برای مطرح کردن خواسته‌های خود گریه می‌کنند. در طول هفته‌ی اول زندگی، بعضی نوزادان به سختی و به ندرت گریه می‌کنند و به شکلی باورنکردنی آرام و خوشحال به نظر می‌رسند؛ اما از هفته‌ی دوم ناگهان تغییر می‌کنند و بلندترین گریه‌های دنیا را سر می‌دهند. نوزاد اغلب برای طلب کمک گریه می‌کند تا برای او کاری انجام دهید، مثلاً به او شیر بدهید، بغلش کنید و پوشکش را عوض کنید تا گریه‌اش متوقف شود. گاهی اوقات ممکن است نوزاد به دلیل نامشخصی گریه کند و شما برای ساکت کردنش نتوانید کاری انجام دهید، در چنین شرایطی احساس نکنید که مادر یا پدر خوبی نیستید.

نوزادان به دلایل زیر گریه می‌کنند:

- گرسنه اند؛

- به تعویض پوشک نیاز دارند؛

- باد معده دارند و لازم است که آروغ بزنند؛

- خسته‌اند؛

- راحت نیستند، مثلاً لباس شان خیلی تنگ است، گرم شان شده یا موقعیتی را که در آن قرار گرفته‌اند دوست ندارند؛

- بیش از حد تحریک شده باشند؛

- دوست دارند بغل شوند؛

- دوست دارند چیزی بمکند.

در بیشتر موارد می‌توانید از احساس خود برای انتخاب روش آرام کردن گریه‌ی نوزاد کمک بگیرید؛ اما ممکن است بهره گیری از فهرست روش‌های کاربردی مفید باشد:

- نوزاد را با یک اسباب بازی سرگرم کنید تا دیگر گریه نکند؛

- نوزاد را در آغوش گرم و مملو از عشق خود بگیرید؛

- اجازه دهید نوزادتان در اتاقی ساکت بخوابد و استراحت کند و او را در تخت یا گهواره‌اش قرار دهید؛

- برای او موسیقی ملایم بگذارید (نه موسیقی تند)؛

- نوزاد را روی صندلی مخصوص ماشین قرار دهید و بعد صندلی را روی ماشین لباس شویی روشن بگذارید و خودتان هم در کنار او بایستید و مطمئن شوید که جای نوزاد محکم است و نمی‌افتد. گاهی نوزادان تکان‌های ملایم این وسیله یا خودروی روشن و در حال حرکت را آرام بخش می‌یابند.

- نوزاد خود را در صندلی ننو یا در تاب مناسب نوزاد قرار دهید. در آغوشتان یا کالسکه راه ببرید یا سوار خودرو کنید و با هم چرخی بزنید.

- اگر با انجام همه‌ی این کارها باز هم نوزادتان آرام نشد و مطمئن‌اید که او از بیماری و مشکل خاصی رنج نمی‌برد و ناراحت نیست، پس اجازه دهید هر چه می‌خواهد گریه کند و شما هم کاری انجام دهید تا صدای گریه‌ی او اذیتتان نکند، مثلاً رادیو را روشن کنید و به آن گوش دهید.

کولیک

اگر نوزاد بیشتر از سه ساعت در روز، سه روز در هفته و سه هفته‌ی متوالی گریه می‌کند، پس علت آن کولیک (قولنج شکمی) است که پزشکان هنوز دلیل آن را نمیدانند؛ اما برخی فکر می‌کنند علت آن مربوط به ناراحتیهای روده‌ای است. شاید آدم خوش شانسی باشید و این موجود زشت هرگز سر خود را برنگردانده باشد. ممکن است مثل خیلی از ما این قولنج‌ها و گریه‌های نوزادتان را خوب به یاد بیاورید. قولنج نوزاد اغلب از هفته‌ی ۴ تا ۶ تولد آغاز شده و تا حدود هفته ۱۲ پایان می‌یابد. زمانی که نوزاد قولنج می‌کند مدام گریه می‌کند، به گون‌های که به سختی می‌توان او را آرام کرد. اغلب این گریه‌ها از ساعت ۶ تا ۱۰ شب یا دیرتر آغاز می‌شوند. اگر شاغل‌اید و بیرون از خانه کار می‌کنید، این درست همان زمانی است که می‌خواهید با نوزادتان باشید. شاید فکر کنید او دوستتان ندارد. مطمئن باشید زمان این گریه‌ها به شما بستگی ندارد، ساعات غروب درد شدیدتر می‌شود. شکر خدا این قولنج‌ها پس از مدتی خودبه خود خوب می‌شوند، در غیر این صورت حتما با پزشک کودک یا مشاور بهداشت موضوع را در میان بگذارید.

زردی نوزاد

زمانی که نوزاد 2 تا 5 روزه است، ممکن است رنگ پوستش کمی زرد مایل به نارنجی شود. به چنین شرایطی زردی فیزیولوژیک گفته می‌شود و معمولاً در یک سوم نوزادان اتفاق می‌افتد و علت آن افزایش و تجمع رنگدانه‌ی صفراوی بیلی روبین در خون نوزاد است. بیلی روبین رنگدان‌های است که از فراورده‌های جانبی هموگلوبین سلول‌های قرمز خونی تشکیل شده است، این رنگدانه در پلاسمای خون به طور طبیعی گردش می‌کند و جذب سلول‌های کبدی می‌شود و در صفرا دفع می‌شود. گاهی سطح بیلی روبین به این دلیل افزایش می‌یابد که کبد نوزاد هنوز کامل نشده است. (زردی شدید معمولاً در نوزادان نارسی که کبدشان کامل نشده، شایع‌تر است.)

شیر دادن به نوزاد فوراً پس از تولد خطر زردی او را کمتر می‌کند، چرا که در این صورت بدن به قدر کافی آب جذب می‌کند و در نتیجه روده‌ها سریع‌تر تحریک به هضم و عملکرد می‌شوند.

اگر احساس می‌کنید نوزادتان زردی دارد، باید از او نمونه‌ی خون گرفته شود و براساس نتایج به دست آمده به شما اجازه‌ی مرخصی داده می‌شود و اطمینان می‌یابید که نوزادتان زردی ندارد (اغلب اوقات) یا به ندرت ممکن است آزمایش خون مجددی گرفته یا به شما توصیه شود مجددا به بیمارستان برگردید و او را بستری کنید (خیلی به ندرت).

اگر دو هفته از تولد نوزادتان گذشته و او هنوز زردی دارد، حتما او را نزد پزشک ببرید. اگر در طول مدت زردی، رنگ ادرار نوزادتان تیره بود و مدفوعش بی رنگ، فوراً او را به پزشک نشان دهید.

پستانک

بعضی والدین جدید، دو عقیده‌ی متفاوت در مورد پستانک دارند، برخی اصلا نمی‌توانند بدون پستانک نوزاد خود را سرگرم و آرام کنند و برخی معتقدند استفاده از پستانک بعدها مشکلات بی شماری ایجاد می‌کند. مهم‌ترین فایده‌ی پستانک، ساکت کردن گریه‌ی نوزاد است و ضرر آن این است که باید عادت استفاده از پستانک را از فرزند خود بگیرید. آیا هیچ مدرک پزشکی دال بر مفید یا مضربودن پستانک وجود دارد؟ خوشبختانه هیچ اطلاعات و یافته‌ای مبنی بر وجود تأثیرات نامطلوب پستانک در بلند مدت وجود ندارد. بعضی افراد معتقدند استفاده از پستانک، موجب خرابی زودهنگام دندان‌های نوزاد در کودکی می‌شود، اما هیچ مدرک پزشکی معتبری برای اثبات این قضیه وجود ندارد.